Νίκος Χριστοδουλίδης και Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι συμφωνούν πως έφτασε η ώρα να περάσουν από τα τελετουργικά και στα ουσιαστικά και να περάσουν σε συζητήσεις που θα δίνουν σάρκα και οστά στη συνεργασία των δύο χωρών. Γι’ αυτό και η επόμενη σύνοδος, τον Σεπτέμβρη στη Λευκωσία, θα πρέπει να γίνει επί συγκεκριμένων θεμάτων για να αποδώσει καρπούς.
Όλοι πλέον αντιλαμβάνονται πως οι σχέσεις και η συνεργασία της Κύπρου με τις γειτονικές της χώρες – Αίγυπτο, Ισραήλ, Ιορδανία – αλλά και τις χώρες του Κόλπου, θα πρέπει να προχωρήσει στο επόμενο επίπεδο εάν πρόκειται να αποδώσει καρπούς. Στη Λευκωσία όλοι αντιλαμβάνονται πως η δουλειά με όλες τις χώρες της περιοχής, θα πρέπει πλέον να γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες και όχι μπροστά στις κάμερες.
Στη συνάντηση των Προέδρων της Κύπρου και της Αιγύπτου συμφωνήθηκε πως στην επόμενη σύνοδο ανάμεσα στις δύο χώρες, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβρη, θα πρέπει να ετοιμαστεί μια πολύ συγκεκριμένη ατζέντα επί θεμάτων στα οποία μπορεί να υπάρξει άμεσο αποτέλεσμα. Και ένα εξ αυτών των θεμάτων, όπως έγινε γνωστό, θα είναι ο τομέας της ενέργειας, όπως επίσης και το εμπόριο. Παράλληλα, συμφωνήθηκε να προωθηθεί περαιτέρω η συνεργασία σε επίπεδο επιχειρηματιών.
Μετά το Κάιρο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει προγραμματίσει να ταξιδέψει στην Ιερουσαλήμ για την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ. Μια χώρα που επίσης δεν είναι άγνωστη για τον νυν Πρόεδρο, αφού είχε και προς αυτή την κατεύθυνση ταξιδέψει ουκ ολίγες φορές την προηγούμενη πενταετία. Ζητούμενο και σ’ αυτή την περίπτωση η αναβάθμιση των διμερών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Επιστολή στον Μπλίνγκεν για μια νέα σύνοδο 3+1
Η συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ άρχισε υλοποιείται επί Βενιαμίν Νετανιάχου, άντεξε με την αλλαγή κυβέρνησης στη γειτονική χώρα, και έδειξε πως έχει βάθος διαψεύδοντας όσους εκτιμούσαν ότι το κεφάλαιο αυτό θα κλείσει με του που θα επανέρχονταν στην προτέρα κατάσταση οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας. Σε σύγκριση με την Αίγυπτο οι διμερείς σχέσεις Κύπρου-Ισραήλ έχουν προχωρήσει ραγδαία το προηγούμενο διάστημα σε όλους τους τομείς.
Αμφότερες γειτονικές χώρες Αίγυπτος και Ισραήλ έχουν ιδιαίτερη σημασία για την Κύπρο και ο νέος Πρόεδρος, όπως και ο προκάτοχό του, θέλουν να δώσουν ιδιαίτερο βάρος και κατά την τρέχουσα πενταετία. Η επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο γραφεία του Αραβικού Συνδέσμου έχει τη δική της ιδιαίτερη σημασία λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία του συγκεκριμένου οργανισμού αλλά και του ρόλου που παίζει η Αίγυπτος στο αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Ένα πεδίο όπου η Κύπρος είναι εκ των πραγμάτων απούσα και ένας χώρας όπου η Τουρκία θέλει να αλωνίζει.
Ζητούμενο για την Κύπρο είναι η επιχειρούμενη από πλευράς Τουρκίας αναβάθμιση των σχέσεων της τόσο με την Αίγυπτο όσο και με το Ισραήλ να μην είναι σε βάρος των κυπριακών συμφερόντων. Η κυπριακή αποστολή έφυγε από το Κάιρο εμφανώς ικανοποιημένη:
⦁ Πρώτον, γιατί δεν καταγράφηκε οποιαδήποτε διαφοροποίηση στη στάση και τις θέσεις της Αιγύπτου έναντι της Κύπρου
⦁ Δεύτερον, δόθηκε ευκαιρία να επιβεβαιωθεί ότι ο Αιγύπτιος Πρόεδρος είναι αρκούντως ξεκάθαρος στα μηνύματα που στέλνει προς την Άγκυρα σε σχέση με το Κυπριακό.
Αυτά έχουν σημασία και σ’ ότι αφορά τις κινήσεις της Τουρκίας να ανατρέψει την κατάσταση πραγμάτων που έχει διαμορφωθεί μέσα από το Ενεργειακό Φόρουμ Ανατολικής Μεσογείου. Ένα φόρουμ στο οποίο η Τουρκία έχει θέση εάν το επιθυμεί, αλλά έχει λάβει ξεκάθαρη θέση, πρωτίστως από την Αίγυπτο, πως δεν έχει θέση το ψευδοκράτος.
Σ’ ένα μήνα ακριβώς ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα ταξιδέψει προς το Ισραήλ προκειμένου να συναντήσει τον Βενιαμίν Νετανιάχου. Η τελευταία φορά που οι δύο συναντήθηκαν ήταν υπό την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών (ο Ισραηλινός πρωθυπουργός διατηρούσε επί προηγούμενης πρωθυπουργίας του και το χαρτοφυλάκιο του ΥΠΕΞ) και τα δεδομένα ήταν εντελώς διαφορετικά για αμφότερες τις πλευρές. Η πρόσφατη επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών, Έλι Κοέν, έδειξε πως δεν χάθηκε το μομέντουμ στις κυπροϊσραηλινές σχέσεις.
>> Οι επικείμενες εκλογές: Κομβικό σημείο για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή αποτελούν οι εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία. Τόσο η Κύπρος όσο και οι άλλες χώρες της περιοχής παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις εξελίξεις στην Τουρκία μιας και το αποτέλεσμα των εκλογών θα καθορίσει και την πορεία των πραγμάτων. Η παραμονή ή απομάκρυνση του Ερντογάν από την εξουσία είναι κάτι που ενδιαφέρει τόσο την Κύπρο όσο και τις γειτονικές της χώρες. Εξάλλου πέραν από τη Λευκωσία, τόσο η Ιερουσαλήμ όσο και το Κάιρο έχουν γνωρίσει και τις δύο όψεις του Ερντογάν. Το ερώτημα που τους απασχολεί είναι ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εάν βρει νικητής από αυτή τη δύσκολη και αμφίρροπη μάχη, ή ποια πορεία θα επιδιώξει να ακολουθήσει η Τουρκία εάν στην εξουσία βρεθούν και πάλι η Κεμαλιστές, μέσα όμως από μια εντελώς διαφορετική κατάσταση πραγμάτων, όπως έχει διαμορφωθεί την τελευταία 20ετία.
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία και η οικονομική/ενεργειακή κρίση επηρεάζουν πολιτικές και συνεργασίες. Και είναι αναμενόμενο ότι αυτή η πορεία των πραγμάτων θα παίξει το δικό της ρόλο στο πως η Τουρκία θα κινηθεί μετεκλογικά προς τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και ευρύτερα στη Μέση Ανατολική και Βόρεια Αφρική. Η Άγκυρα έδειξε πως (ακόμα και καιροσκοπικά) ξέρει να ελίσσεται αναλόγως των εξελίξεων. Και σίγουρα θα συνεχίσει να το πράττει και μετά τις εκλογές της 14ης Μαΐου.
Πού θα κριθούν οι συνεργασίες
Οι συνεργασίες της Κυπριακής Δημοκρατίας θα κριθούν από μια σειρά από παράγοντες που έχουν να κάμουν και με την Τουρκία:
1. Οι εκλογές στην Τουρκία σε πέντε εβδομάδες θα καταδείξουν την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα. Κανείς δεν μπορεί να πει μετά βεβαιότητας ποια πορεία θα ακολουθήσει μετεκλογικά ο Ερντογάν εάν βγει νικητής από αυτή την αμφίρροπη μάχη, ούτε και ποια κατεύθυνση θα κινηθούν οι Κεμαλιστές εάν επικρατήσει ο Κιλιτσντάρογλου.
2. Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και σ’ ότι αφορά το Κυπριακό και τις σχέσεις με την Ελλάδα είναι δύσκολο να αναμένει κάποιες δραματικές εξελίξεις με πρωτοβουλία της Τουρκίας. Εξελίξεις μπορεί να υπάρξουν εάν η τουρκική πλευρά εκτιμήσει ότι θα έχει συγκεκριμένα οφέλη.
3. Μετά από μια συγκρουσιακή προσέγγιση προς τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου – κυρίως Ισραήλ και Αίγυπτο – η Τουρκία αποφάσισε να αλλάξει τακτική. Υπήρξε βελτίωση σχέσεων, και αναμένεται ότι αυτή η πορεία θα συνεχιστεί. Οι λεονταρισμοί φαίνεται πως δεν απέδωσαν όλα όσα ανέμενε ο Ερντογάν, ο οποίος αντιλήφθηκε πως τα οφέλη είναι πολύ περισσότερα μέσω της συνεργασίας.
4. Η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στις σχέσεις Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, μπορεί να μην αφορά άμεσα στην Κύπρο, αλλά επηρεάζει την περιοχή και κατ’ επέκταση και την ίδια.
5. Ο ρόλος που θα θελήσουν να παίξουν αυτή τη φορά οι Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες βλέπουν πως εκτός από τη Ρωσία και η Κίνα θέλει να πατήσει πόδι σε περιοχές από τις οποίες αποχωρούν οι Αμερικανοί.
Συνεχής κινητικότητα στον αμυντικό τομέα
Ο δεύτερος άξονας πάνω στον οποίο η νέα κυβέρνηση της Κύπρου ρίχνει ιδιαίτερο βάρος είναι αυτός της άμυνας, υπό το πρίσμα και της νέας κατάστασης πραγμάτων που έχει δημιουργηθεί σε διμερές επίπεδο. Τα φώτα βεβαίως είναι στραμμένα προς την κατεύθυνση των Ηνωμένων Πολιτειών και το πως η νέα, αναβαθμισμένη σχέση, θα αποδώσει τα μέγιστα και στην αμυντική θωράκιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η συνεργασία με τις ΗΠΑ στον στρατιωτικό τομέα κινείται πάνω σε δύο άξονες:
⦁ Η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει ένα στρατιωτικό hotspot για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδιαίτερα αυτήν περίοδο και λαμβάνοντας υπόψη τις κινήσεις που γίνονται τόσο από πλευράς Ρωσίας όσο και από την Κίνα όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και ευρύτερα.
⦁ Οι ΗΠΑ μπορούν εμπράκτως να συμβάλουν, εφόσον το θέτουν πολιτικά/διπλωματικά στο να σταματήσει η Κύπρος να εξαρτάται από ρωσικά οπλικά συστήματα. Και αναγνωρίζουν πως για να γίνει αυτό θα πρέπει να εξασφαλίσει οπλικά συστήματα από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μέχρι όμως να περάσουν οι αμυντικές σχέσεις Κύπρου και Ηνωμένων Πολιτειών σε ένα άλλο επίπεδο, η Γαλλία αποτελεί σήμερα ενδεχομένως τη σημαντικότερη πηγή ενίσχυσης για την κυπριακή Εθνική Φρουρά. Λαμβανομένων και των κινήσεων που γίνονται συνεχώς από τον τουρκικό κατοχικό στρατό, ο τομέας εκείνος προς τον οποίο ρίχνει βάρος για περαιτέρω ενίσχυση είναι αυτός της αεράμυνας. Ένας τομέας όπου η Γαλλία ήδη βοηθά την Κύπρο, με την ενίσχυση της ΕΦ με νέα σύγχρονα ελικόπτερα. Παράλληλα επίκεινται και άλλες αγορές οι οποίες θα ενισχύσουν περισσότερο την αντιαεροπορική ομπρέλα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε σταθερή πορεία βρίσκεται και η αμυντική συνεργασία της Κύπρου με το γειτονικό Ισραήλ, του οποίου τα σύγχρονα οπλικά συστήματα θεωρούνται σημαντικά για την Εθνική Φρουρά. Η αμυντική συνεργασία Κύπρου και Ισραήλ έχει αναβαθμιστεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, έχουν ξεπεραστεί ταμπού του παρελθόντος. Η Λευκωσία βλέπει με ικανοποίηση ότι οι πρόσφατες εξελίξεις με στις ισραηλινοτουρκικές σχέσεις δεν έχουν επηρεάσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ στον αμυντικό τομέα. Η διάθεση από ισραηλινής πλευράς να πωλήσει οπλικά συστήματα παραμένει ως είχε. Κι αυτό θεωρείται ιδιαίτερης σημασία εάν λάβει κανείς υπόψη ότι η Τουρκία βάσει συνεχώς μπροστά τους συνομιλητές της τα δικά της μεγέθη και ανάγκες ως δέλεαρ. Το θετικό, μέχρι στιγμής για την Κύπρο, είναι πως οι χώρες αυτές δεν παρασύρονται από το μέγεθος της τουρκικής αγοράς έναντι της μικρής κυπριακής, αλλά επιλέγουν και τις δύο.
Σίγουρα η Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο άξονα ενίσχυσης της αμυντικής θωράκισης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κατεύθυνση προς την οποία φαίνεται ότι κινούνται αυτή την περίοδο τα αντίστοιχα υπουργεία Άμυνας είναι το πως ακριβώς προχωρά αυτή η συνεργασία, σε ποια μορφή και σε ποιους τομείς. Αν και προεκλογικά είχε γίνει μια λεκτική επαναφορά του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου, δεν είναι πάνω σ’ αυτή τη βάση και αυτά τα δεδομένα που προχωρά ο διάλογος ανάμεσα στα αντίστοιχα υπουργεία Άμυνας. Αναγνωρίζοντας αμφότερες οι πλευρές ότι το δόγμα ΕΑΧ δεν ήταν παρά ένα σύνθημα το οποίο εξυπηρετούσε μια κατάσταση πραγμάτων σε μια άλλη εποχή. Σήμερα οι δύο χώρες γνωρίζουν πως θα πρέπει να δουν τη συνεργασία τους πάνω σε ένα άλλο επίπεδο, πιο πρακτικό και ουσιαστικό, και όχι με τη διέλευση ενός ή δύο ελλαδικών μαχητικών πάνω από τον κυπριακό ουρανό.
ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΠΟΡΤΕΣ
Ταυτόχρονα με όλα αυτά που έχουν τη δική τους χροιά, η Κύπρος κινείται συνεχώς στο χώρο της Ευρώπης εκμεταλλευόμενη τις ευκαιρίες που της προσφέρονται μέσα από μια σειρά αμυντικά προγράμματα. Η συμμετοχή της σ’ αυτά τα προγράμματα θεωρούνται σημαντικά γιατί ανοίγουν πόρτες στην Κύπρου που μέχρι πρόσφατα ήταν κλειστές, ή ανοικτές μόνο για εκείνες τις χώρες που ήταν και μέλη του ΝΑΤΟ.
