Όλο και πιο αναβαθμισμένο περιφερειακό ρόλο παίζουν τα τελευταία χρόνια τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Διατηρώντας διαύλους επικοινωνίας σχεδόν με όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και με αιχμή του δόρατος τον πλούτο που διαθέτει, το εμιράτο έχει καταστεί ένας σταθερός, στρατηγικός παίκτης με σημαντικό ρόλο στην περιοχή του Κόλπου και διεθνώς.
Η Εμπτεσάμ αλ Κετμπί, πρόεδρος του The Emirates Policy Center η οποία βρέθηκε πρόσφατα στην Κύπρο για τις εργασίες του Cyprus Forum, έδωσε συνέντευξη στον Φιλελεύθερο, όπου μίλησε για τις κινήσεις που έχουν κάνει τα ΗΑΕ, για να κτίσουν γέφυρες με τις χώρες της Μέσης Ανατολής. «Τα ΗΑΕ εκφράζουν πραγματικά τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες του λαού της χώρας. Από τη διατήρηση της ειρήνης και την επίλυση συγκρούσεων μέχρι την ουδετερότητα στις εκπομπές άνθρακα και την ηγεσία στις διαπραγματεύσεις της COP, τα ΗΑΕ πρωτοπορούν σε μια σειρά αλλαγών που καταγράφονται στην περιοχή», επεσήμανε.
Παράλληλα, μίλησε και για τις αλλαγές που συντελούνται στη Μέση Ανατολή. Βλέπουμε πως παρά τις χρόνιες αντιπαλότητες που υπάρχουν, υπάρχει μεγάλη διάθεση για συνεργασία. Ελπίδες γεννά το ότι έγιναν βήματα ομαλοποίησης των σχέσεων του Ιράν με της Σαουδικής Αραβίας και όπως εξήγησε η Εμπτεσάμ αλ Κετμπί, η χώρα της, επιδιώκει να ενισχύσει την ειρηνική συμβίωση και τη συνεργασία.
Ταυτόχρονα αναφέρθηκε και στις καλές σχέσεις που έχουν αναπτύξει το πλούσιο εμιράτο και η Κύπρος και που πλέον περιλαμβάνουν πτυχές πολιτικής, οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας. Οι δύο χώρες έχουν επιδείξει ενδιαφέρον για την ενίσχυση των οικονομικών τους σχέσεων. Συμφωνίες στους τομείς της ενέργειας, της ναυτιλίας και του τουρισμού έχουν συναφθεί, ενθαρρύνοντας την αμοιβαία οικονομική εξέλιξη. «Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν τα τελευταία χρόνια για να ενδυναμώσουν τις διμερείς τους σχέσεις βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό και τις αρχές της συνεργασίας. Απόδειξη για αυτό είναι ο αυξημένος αριθμός συμφωνιών που βλέπουμε να υπογράφονται, όπως επίσης και των ανταλλαγών αξιωματούχων για επίσημες επισκέψεις», εξήγησε η πρόεδρος του The Emirates Policy Center.
-Είστε η ιδρύτρια του Emirates Policy Center. Μπορείτε να μας μιλήσετε για την αποστολή του οργανισμού και να αναφέρετε μερικά από τα επιτεύγματά του;
-Το Emirates Policy Center (EPC) γιόρτασε φέτος τα δέκα χρόνια ζωής. Ξεκινήσαμε με την επιθυμία να κάνουμε τη διαφορά και έχουμε πετύχει να επηρεάσουμε και να ενισχύσουμε τη μεθοδολογία που υιοθετούν και οι άλλες δεξαμενές σκέψεις της περιοχής. Ενισχύσαμε τη μεθοδολογία, την ποιότητα και την αυθεντικότητα, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ της γνώσης και της κατάρτισης πολιτικής. Η κουλτούρα της αριστείας που χτίσαμε έχει ανταποδώσει και αντανακλάται στις συνεχώς υψηλές θέσεις που έχουμε λάβει κατά τη διάρκεια αυτών των ετών. Σε αυτήν τη διαδικασία, το EPC έχει γίνει το μέσο άσκησης της ήπιας ισχύς των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
-Ποιο ρόλο παίζουν τα ΗΑΕ στη γεωπολιτική σκηνή της Μέσης Ανατολής τα επόμενα χρόνια;
-Τα ΗΑΕ βρίσκονται στον πυρήνα μιας Μέσης Ανατολής που αλλάζει, ειδικά του Συμβουλίου Συνεργασίας των Κρατών του Κόλπου (GCC). Εκφράζουν πραγματικά τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες του λαού σε αυτό το μέρος του κόσμου. Από τη διατήρηση της ειρήνης και την επίλυση συγκρούσεων μέχρι την ουδετερότητα στις εκπομπές άνθρακα και την ηγεσία στις διαπραγματεύσεις της COP, τα ΗΑΕ πρωτοπορούν σε μια σειρά αλλαγών που καταγράφονται στην περιοχή. Ο ρόλος της χώρας στις Συμφωνίες του Αβραάμ, το I2U2 ή στη δυτική Ασία και ακόμη πιο πρόσφατα η συμμετοχή στην ομάδα BRICS επιβεβαιώνει τη σοβαρότητα των παγκόσμιων δυνάμεων να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα ΗΑΕ. Πιστεύω, πως η χώρα τα επόμενα χρόνια θα κάνει πολύ περισσότερα για δημιουργήσει συνεργασίες και να εργαστεί για το κοινό καλό. Η πρόσφατη ανακοίνωση για τη δημιουργία ενός εμπορικού διαδρόμου από την Ινδία μέχρι την Ευρώπη, είναι ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις της περιοχής.
-Πως θα εξελιχθεί η ομαλοποίηση των σχέσεων των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας με το Κατάρ; Μπορεί να εξελιχθεί σε μια ισχυρή συμμαχία που να διαμορφώνει στρατηγικές για τη Μέση Ανατολή;
-Τόσο η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ όπως και το Κατάρ αποτελούν μέρος δικτύων και οργανισμών όπως το GCC και ο Αραβικός Σύνδεσμος. Ναι, έχουμε τις διαφορές μας, αλλά αυτές οι διαφορές μπορούν να παραμεριστούν για το μεγαλύτερο κοινό συμφέρον της περιοχής και των λαών μας. Οι προκλήσεις που συλλογικά έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι πολύ πιο σημαντικές. Για παράδειγμα, η περιφερειακή αλλά και η θαλάσσια ασφάλεια, η ασφάλεια τροφίμων και ενέργειας, η τρομοκρατία και ο εξτρεμισμός και η κλιματική αλλαγή απαιτούν συλλογικές προσπάθειες άμεσα. Ο χρόνος βέβαια θα δείξει εάν μια ισχυρή συμμαχία θα είναι καθοριστική για τη Μέση Ανατολή, αλλά υπάρχουν στ΄ αλήθεια περισσότερα πράγματα που μας ενώνουν από όσα μας χωρίζουν.
-Η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή με περίπλοκες συμμαχίες. Πως βλέπετε η Σαουδική Αραβία και το Ιράν να οικοδομούν τις σχέσεις τους με τους άλλους περιφερειακούς παίκτες όπως η Τουρκία, το Ισραήλ και οι μοναρχίες του Κόλπου;
-Όντως η Μέση Ανατολή είναι μια περίπλοκη περιοχή και χρειάζεται να γίνονται λεπτοί και προσεκτικοί χειρισμοί. Στις σχέσεις τους με τις χώρες της περιοχής αλλά και με άλλες, όλοι αυτοί οι παίκτες που αναφέρατε επιδιώκουν να διασφαλίσουν πρωτίστως τα συμφέροντά τους. Ωστόσο, οι περιφερειακοί παίκτες, την ίδια στιγμή, συνειδητοποιούν ότι η εξεύρεση λύσεων εντός της περιοχής είναι απαραίτητη, καθώς πολλές φορές οι εξωτερικές παρεμβάσεις δεν μπορούν να βοηθήσουν πάντοτε. Ακόμη κι αν αυτές οι δυνάμεις συμφωνήσουν σε μια σειρά αμφισβητούμενων θεμάτων, μπορούν να κτίσουν μια ευρεία συναίνεση για να τα επιλύσουν με μια μακροπρόθεσμη ατζέντα. Έτσι, με αυτό τον τρόπο αν και οι πολυπλοκότητες μπορούν να παραμείνουν, αλλά δημιουργώντας συμμαχίες είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεραστούν οι προκλήσεις. Ενώ η αποκλιμάκωση αφορά το να δοθεί μια ευκαιρία για ειρήνη και συμφιλίωση, η περιοχή φαίνεται να έχει συλλογικά συνειδητοποιήσει ότι η οικονομική διπλωματία είναι πιο αποτελεσματική από τη σκληρή δύναμη στη βελτίωση των διακρατικών σχέσεων, ακόμη και με περιφερειακούς ανταγωνιστές.
-Το Ιράν έχει εμπλακεί σε μια σειρά πολέμων διά αντιπροσώπων στη Μέση Ανατολή. Ποια βήματα είναι απαραίτητο να γίνουν για να επιλυθούν αυτές οι συγκρούσεις;
-Το να καταστήσουμε υπόλογο και υπεύθυνο το Ιράν είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και μια επιτακτική προοπτική για τη γειτονιά μας. Η Δύση για πολλά χρόνια έχει εφαρμόσει την τακτική του καρότου και του μαστίγιου με οικονομικές κυρώσεις και την συμφωνία για τα πυρηνικά. Τα αποτελέσματα ήταν μικτά. Τα καλά νέα ήταν πως συνειδητοποιήσαμε πως η επαναπροσέγγιση είναι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε και πως η ομαλοποίηση των σχέσεων της Τεχεράνης με το Ριάντ ήταν το πρώτο βήμα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς το Ιράν θα ανταποκριθεί στις εσωτερικές προκλήσεις που έχει όπως και στην πίεση από το εξωτερικό. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση και να ελπίζουμε για το καλύτερο.
-Το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο μετατοπίζεται προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη βιωσιμότητα. Πώς θα αντιμετωπίσουν την αλλαγή αυτή οι χώρες του Κόλπου, οι οποίες παραδοσιακά βασίζονται στα έσοδα από τα ορυκτά καύσιμα;
-Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν η πρώτη χώρα της περιοχής που ξεκίνησε μια εθνική πρωτοβουλία για να καταφέρει να πετύχει μηδενικούς ρύπους μέχρι το 2050 (Net Zero 2050). Αυτή η στρατηγική πρωτοβουλία συμβαδίζει με την Συμφωνία του Παρισιού, η οποία καλεί όλες τις χώρες να προετοιμάσουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5 C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Βλέπουμε τη μείωση χρήσης άνθρακα ως ένα μέσο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Η σύνοδος COP28 που διεξάγεται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θεωρείται ορόσημο και περιμένουμε τα αποτελέσματά της για να γίνει ένας απολογισμός της προόδου που επιτεύχθηκε για τη Συμφωνία του Παρισιού. Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να διασφαλίσουμε πως θα υπάρξει ένα σαφές σχέδιο δράσης για την κλιματική αλλαγή. Μόλις πριν από λίγες μέρες ο Σουλτάν αλ Τζαμπέρ, πρόεδρος της COP28 ανέφερε ότι η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου πρέπει να προετοιμαστεί για μια αναπόφευκτη σταδιακή μείωση των ορυκτών καυσίμων. Προειδοποίησε ότι ο τομέας δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι εργάζεται ενάντια στις προσπάθειες απαλλαγής από τον άνθρακα. Τον Ιούλιο, η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ADNOC δήλωσε ότι θα επιδιώξει να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές από τις δραστηριότητές της έως το 2045 αντί για το 2050 και να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου στο μηδέν έως το 2030.
Διμερείς σχέσεις βασισμένες στη συνεργασία
-Τα ΗΑΕ και η Κύπρος έχουν αναπτύξει πιο στενές σχέσεις τα τελευταία χρόνια. Ποιοι τομείς συνέβαλαν στην ενδυνάμωση των σχέσεων των δύο χωρών;
-Η ιστορία των σχέσεων των δύο χωρών πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του 1960. Οι δύο χώρες απέκτησαν επίσημα διπλωματικές σχέσεις το 2007, όταν είχαμε να παρουσιάσουμε μια γρήγορη οικονομική συνεργασία. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν τα τελευταία χρόνια για να ενδυναμώσουν τις διμερείς τους σχέσεις βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό και τις αρχές της συνεργασίας. Απόδειξη για αυτό είναι ο αυξημένος αριθμός συμφωνιών που βλέπουμε να υπογράφονται, όπως επίσης και των ανταλλαγών αξιωματούχων για επίσημες επισκέψεις, σε βουλευτικό, υπουργικό και προεδρικό επίπεδο. Αυτή η σχέση έχει μεγάλες προοπτικές και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται.
-Τα ΗΑΕ έχουν εμπλακεί σε διάφορες διπλωματικές πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή, όπως για παράδειγμα στις Συμφωνίες του Αβραάμ. Πως αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν να επηρεάσουν τη σχέση του εμιράτου με την Κύπρο και τις άλλες χώρες στη Μεσόγειο;
– Τα ΗΑΕ εφαρμόζουν μια μετριοπαθή πολιτική επιδιώκοντας ισορροπημένες σχέσεις με τη διεθνή κοινότητα. Τηρεί την αρχή της μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών και την επιδίωξη του διαλόγου και, όποτε είναι δυνατόν, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, σε συνδυασμό με την υποστήριξη των διεθνών θεσμών, όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Η τήρηση αυτής της πολιτικής σημαίνει ότι οι σχέσεις της με μια χώρα δεν επηρεάζουν τις σχέσεις της με άλλες. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ υλοποιήθηκαν λόγω των πρακτικών εκδηλώσεων του νέου τρόπου σκέψης που υιοθέτησαν οι ηγέτες του Κόλπου και των αραβικών χωρών για την αντιμετώπιση των περιφερειακών προκλήσεων. Εισήγαγαν ένα σχέδιο συνεργασίας στον Κόλπο, τη Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό, με στρατηγικές διαστάσεις. Θεωρώ όμως πως η συμφωνία θα επηρεάσει βαθιά τη σχέση της περιοχής του Κόλπου με τις μεσογειακές χώρες.
-Με ποιο τρόπο επηρεάζει το γεγονός πως η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τις σχέσεις της με τα ΗΑΕ και τα άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής;
– Λοιπόν, τα ΗΑΕ καθίσταται όλο και πιο σημαντικό οικονομικός εταίρος για την ΕΕ. Είναι ο πρώτος εξαγωγικός προορισμός και επενδυτικός εταίρος της ΕΕ στην περιοχή MENA και χρησιμεύει επίσης ως σημαντικός περιφερειακός κόμβος εμπορίου και εφοδιασμού για τους φορείς της ΕΕ. Η ΕΕ παραμένει ο δεύτερος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος για τη χώρα. Έτσι, η μεγαλύτερη οικονομική ανταλλαγή μεταξύ των ΗΑΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί καλό νέο για τις σχέσεις ΗΑΕ-Κύπρου. Συγχωνεύει μια πολυμερή σχέση με το διμερές πλαίσιο μεταξύ των δύο πλευρών.
Επιτακτική ανάγκη η οικονομική διαφοροποίηση
-Τα ΗΑΕ διαφοροποιούν την οικονομία τους και επενδύουν σε τομείς όπως η τεχνολογία και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Βλέπετε ευκαιρίες για μεταφορά γνώσεων και συνεργασία μεταξύ των ΗΑΕ και της Κύπρου σε αυτούς τους τομείς;
-Η οικονομική διαφοροποίηση είναι μια επιτακτική ανάγκη. Κάθε χώρα προχωρεί με βάση τους πόρους, τον πλούτο και τις υποχρεώσεις της. Τούτου λεχθέντος, οι τομείς που έχετε αναφέρει είναι αυτοί που λαμβάνονται υπόψη. Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να τριπλασιάσουν την παροχή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και να επενδύσουν έως και 54 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα επτά χρόνια για να καλύψουν τις αυξανόμενες ενεργειακές τους ανάγκες. Περιλαμβάνει επίσης επενδύσεις σε καύσιμα υδρογόνου χαμηλών εκπομπών και ανάπτυξη υποδομών για ηλεκτρικά οχήματα. Ομοίως, όσον αφορά την τεχνολογία, υπάρχει μια φυσική συνέργεια μεταξύ της Κύπρου και των ΗΑΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις πρωτοποριακές εξελίξεις στον τομέα αυτό.
