Μεσάνυκτα της 18ης Ιανουαρίου 1957, μια νύκτα σκοτεινή και ιδιαίτερα παγερή και κρύα, έπεσε κοντά στην Ευρύχου σε σύγκρουση με τους Άγγλους δυνάστες ο «Λυκούργος» της ΕΟΚΑ. Ήταν μόλις 25 χρονών. Η θυσία του για όσους αναζητούν ακόμα το φως το αληθινό, φωτίζει και σήμερα τους δρόμους, της διεκδίκησης, της αντίστασης και της απελευθέρωσης. Από αυτό το φως βρήκε δύναμη δύο μήνες αργότερα και ο 18χρονος Βαγορής, ο οποίος πήρε μια ανηφοριά για να βρει τη λευτεριά …
Ο «Λυκούργος» δεν είναι άλλος από τον ήρωα Μάρκο Δράκο που γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 24 Σεπτεμβρίου 1932. Γονείς του ήταν ο Κυριάκος και η Δέσποινα Δράκου και είχε δύο αδελφές, τη Μεγαλήνη και τη Μαρία.
Ο Μάρκος υπήρξε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΣΕΚ και από το Κίνημα τιμάται με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό, αφού εκτός από τη θυσία του για τη λευτεριά της πατρίδας, άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στα συνδικαλιστικά δρώμενα της εποχής του. Υπήρξε συνδικαλιστής με όραμα για τα ανθρώπινα και συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, τους οποίους στο μικρό βιολογικό – ηλιακό του κύκλο υπηρέτησε με ζήλο και αξιοπρέπεια. Το 1954 σε ηλικία μόλις 22 ετών ανεβαίνει τη συνδικαλιστική ιεραρχία και γίνεται μέλος του Γενικού Συμβουλίου.
Τίμιος και ανιδιοτελής με ήπιο χαρακτήρα και σπινθηροβόλο βλέμμα εργάζεται ακατάπαυστα για να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας, να καταργήσει την εκμετάλλευση και να πετύχει την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό προκαλεί την αντίδραση του εργοδότη του, (ήταν λογιστής στην Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία), που τον καλεί να εγκαταλείψει τη θέση του στη συντεχνία και του θέτει το δίλημμα «ή τη δουλειά σου ή τη συντεχνία σου». Ο Μάρκος Δράκος απόλυτα συνειδητοποιημένος διάλεξε την αξιοπρέπεια του. Επέλεξε να μείνει στη συντεχνία του, τη ΣΕΚ και να συνεχίσει τον αγώνα του και έχασε βέβαια τη δουλειά του.
Η δράση του
Στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 αναφέρονται για τον ήρωα τα εξής:
«Ο Μάρκος Δράκος φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο των χωριών Καλοπαναγιώτη, Βατυλής και Λεύκας και αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή Σαμουήλ. Ήταν λογιστής στην Ελληνική Εταιρεία. Διετέλεσε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΣΕΚ. Το 1952, ως μέλος της επιτροπής της οργάνωσης ΠΕΟΝ, εργάστηκε στην οργάνωση της νεολαίας, συμβάλλοντας αποτελεσματικά στην καλλιέργεια των εθνικοθρησκευτικών ιδεωδών.
Την 1η Απριλίου 1955 ηγήθηκε της ομάδας του στην επίθεση εναντίον της τότε Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας και στις 19 Ιουνίου 1955 οργάνωσε βομβιστική επίθεση εναντίον του Αστυνομικού Σταθμού της Πύλης Κερύνειας στη Λευκωσία. Στις 25 Μαΐου 1955 ηγήθηκε απόπειρας εναντίον του Άγγλου κυβερνήτη Ρόμπερτ Άρμιτεϊτζ στο κινηματοθέατρο «Παλλάς». Συνελήφθη από τους Άγγλους στις 30 Ιουνίου 1955 και κρατήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας μέχρι τις 15 Ιουλίου, οπότε μεταφέρθηκε στο Φρούριο της Κερύνειας με βάση το νέο νόμο περί κρατήσεως προσώπων άνευ δίκης. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1955 δραπέτευσε μαζί με άλλους αγωνιστές και επικηρύχθηκε με το ποσό των 5.000 λιρών. Κατέφυγε στα βουνά του Κύκκου, όπου σχημάτισε την πρώτη ανταρτική ομάδα της περιοχής με την επωνυμία «Ουρανός» και διηύθυνε πολλές επιχειρήσεις εναντίον του εχθρού, μεταξύ των οποίων και την ενέδρα στις 15 Δεκεμβρίου 1955 στο Μερσινάκι, όπου έπεσε ο ήρωας Χαράλαμπος Μούσκος και συνελήφθηκαν οι ήρωες Χαρίλαος Μιχαήλ και Ανδρέας Ζάκος. Ο Δράκος κατόρθωσε να διαφύγει τραυματισμένος στο κεφάλι. Στις 12 Νοεμβρίου 1956 μαζί με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη ηγήθηκαν επίθεσης στην Ξεραρκάκα εναντίον φάλαγγας στρατιωτικών οχημάτων στον δρόμο Λεύκας – Καλοπαναγιώτη.
Στα λημέρια του Δράκου κατέφυγε και ο Διγενής στις 17 Ιανουαρίου 1956 και παρέμεινε μέχρι τον Μάιο του ιδίου έτους. Τον Διγενή είχε συνοδεύσει ο Δράκος και λίγο πριν τη έναρξη του αγώνα από την Κακοπετριά στη Λευκωσία μέσω Λεύκας.
Στις 15 με 16 Ιανουαρίου 1957 ο Μάρκος Δράκος και τέσσερις αντάρτες του είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν το κρησφύγετό τους στην περιοχή Τρουλινός του χωριού Καλοπαναγιώτης, κατόπιν εκτεταμένων ερευνών που άρχισαν εκεί οι Άγγλοι, μετά από προδοσία και να καταφύγουν στον τομέα Σολέας. Τη νύκτα της 18ης Ιανουαρίου 1957, ενώ προσπαθούσε, επικεφαλής της ομάδας του, να διασπάσει τον κλοιό των Άγγλων, που επεκτείνοντας τις έρευνές του είχαν ασφυκτικά περικυκλώσει ολόκληρη την περιοχή Σολέας και να οδηγήσει του άνδρες του σε ασφαλέστερο μέρος, ενέπεσε σε ενεδρεύοντες Άγγλους στρατιώτες. «Στην προσπάθειά μας αυτή», αφηγείται ο συναγωνιστής του Τεύκρος Λοΐζου, «πέσαμε τρεις κατά σειρά φορές πάνω σε Άγγλους στρατιώτες. Την πρώτη ανταλλάξαμε πυροβολισμούς, τη δεύτερη όχι. Επικρατούσε σφοδρή κακοκαιρία. Στη λάμψη μια αστραπής ο Μάρκος Δράκος και ένας Άγγλος στρατιώτης αλληλοεπισημάνθηκαν και αλληλοπυροβολήθηκαν. Ήμουν δίπλα του. Τον είδα να πέφτει και άκουσα το βρόγχο στο λαιμό του. Μου φάνηκε σαν να ήθελε να πει κάτι. Οι υπόλοιποι αλλάξαμε πορεία και καταφέραμε να διαφύγουμε».
Χειρόγραφα του ήρωα
Στο Μουσείο Ιστορίας της ΣΕΚ βρίσκονται σημαντικά χειρόγραφα του ήρωα, όπως και προσωπικά του αντικείμενα ανεκτίμητης μουσειακής και ιστορικής αξίας, ενώ η αίθουσα εκδηλώσεων του Κινήματος φέρει το όνομα του. Σε ετήσια βάση διοργανώνεται από τη ΣΕΚ στη μνήμη του αγώνας δρόμου που έχει αφετηρία το άγαλμα του Μάρκου που βρίσκεται στην περιοχή της Πύλης Πάφου, μια ανάσα από το συρματόπλεγμα της κατοχής, ενώ δύο φορές το χρόνο, (μια στην επέτειο της θυσίας του και μια την Πρωτομαγιά), κατατίθεται από τη ΣΕΚ δάφνινο στεφάνι στο άγαλμά του. Ο ήρωας είναι θαμμένος στα Φυλακισμένα Μνήματα.
Λεζάντα: Η ομάδα της ΕΟΚΑ «Ουρανός» στα βουνά του Τροόδους. Διακρίνονται καθήμενοι από αριστερά οι Μάρκος Δράκος, Θωμάς Γιάγκου, Νίκος Παστελόπουλος και Ανδρέας Γαστριώτης. Ιστάμενοι οι Μίκης Φυρίλλας, Χαράλαμπος Ευσταθίου, Νίκος Ιωάννου – Ψωμάς και Στυλιανός Ξαπόλυτος.
