Πίσω από κάθε μια από τις εκκρεμότητες στον τομέα της Υγείας, που είναι πολλές, ο καθένας «μπορεί εύκολα να εντοπίσει τα συμφέροντα ποιου ή ποιων επηρεάζονται ή θα επηρεάζονταν εάν ψηφίζονταν ή όταν θα ψηφιστούν οι σχετικοί νόμοι», τονίζει στον «Φ» ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Δαμιανός και σημειώνει ότι «η μεταρρύθμιση στον τομέα της Υγείας, είναι σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο, που λειτουργούν όλα ως συγκοινωνούντα δοχεία».
Για κάθε μια πρόνοια «που προσθέτουμε ή αφαιρούμε από ένα νομοσχέδιο», εξηγεί, «πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι δεν επηρεάζουμε κάποιο άλλο νόμο που βρίσκεται σε ισχύ ή κάποιο άλλο νομοσχέδιο το οποίο ετοιμάζεται».
Επαναλαμβάνει ότι εάν χρειαστεί να συγκρουστεί για να διευθετηθούν κάποιες από τις εκκρεμότητες του υπουργείου του θα το πράξει και τονίζει πως για να ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση στον τομέα της Υγείας και «για να μπορέσουν να γίνουν επιτέλους οι νόμοι και να κάνουμε αυτές τις πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τόπο μας χρειάζεται θέληση και αποφασιστικότητα και από πλευράς των κομμάτων, της Βουλής».
-Στην πραγματικότητα καλείστε να ολοκληρώσετε τη μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας και να προωθήσετε όλα όσα δεν είχαν προωθηθεί τα προηγούμενα χρόνια για διάφορους λόγους. Υπάρχει τρόπος να ιεραρχηθούν οι εκκρεμότητες του Υπουργείου σας;
–Καταρχάς πρέπει να χωρίσουμε τα ζητήματα που αφορούν τον τομέα της Υγείας σε τρείς ομάδες. Αυτά που αφορούν την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του τομέα της Υγείας, όπως είναι η προώθηση των πολύ σημαντικών νομοσχεδίων τα οποία εκκρεμούν εδώ και αρκετά χρόνια. Αυτά που αφορούν τα έκτακτα προβλήματα που προκύπτουν στην καθημερινότητα και πιστέψτε με είναι πολλά και για την επίλυση τους μπορεί να αναλώσουμε αρκετές ημέρες και τέλος, αυτά που αφορούν τον νέο ρόλο του υπουργείου Υγείας. Να ενισχυθεί το υπουργείο Υγείας προς αυτή την κατεύθυνση για να μπορέσουμε επιτέλους να ασκήσουμε σωστή πολιτική υγείας, πρόληψης και παρακολούθησης γενικά του Τομέα. Αν εξαιρέσουμε την δεύτερη κατηγορία, για τα ζητήματα της οποίας σαφώς και δεν μπορεί να γίνει προγραμματισμός ή να καταρτιστεί ένα σχέδιο δράσης, διότι όσα προκύπτουν στην καθημερινότητα μας έρχονται, κυριολεκτικά από πάσα κατεύθυνση, πρέπει να βάλουμε τις άλλες δύο ομάδες σοβαρών ζητημάτων σε σωστή προτεραιότητα. Και το λέω αυτό επειδή, σχεδόν όλα τα ζητήματα τα οποία εκκρεμούν, όπως διαπιστώνω, σχετίζονται μεταξύ τους. Δηλαδή, αν πάρουμε τα νομοσχέδια που αφορούν τον τρόπο λειτουργίας των διαφόρων επαγγελμάτων Υγείας ή διαφόρων φορέων που παρέχουν υπηρεσίες υγείας, θα παρατηρήσουμε ότι για κάθε μια πρόνοια που προσθέτουμε ή αφαιρούμε από τα κείμενα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι δεν επηρεάζουμε κάποιο άλλο νόμο που βρίσκεται σε ισχύ ή κάποιο άλλο νομοσχέδιο το οποίο ετοιμάζεται.
Η μεταρρύθμιση στον τομέα της Υγείας, με μεγαλύτερο έργο της την εφαρμογή του ΓεΣΥ και μετά την αυτονόμηση των νοσοκομείων, είναι σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο, ορθό τρόπο θα έλεγα, που λειτουργούν όλα ως συγκοινωνούντα δοχεία. Για αυτό και τώρα βλέπουμε ότι υπάρχουν κενά τα οποία δημιουργούν σε μεγάλο βαθμό και στρεβλώσεις στο ΓεΣΥ. Το γεγονός δηλαδή ότι δεν έχουμε νόμο που να διέπει τη λειτουργία των Κέντρων Αποκατάστασης, μπλοκάρει σε κάποιο βαθμό την ένταξη επιπρόσθετων παρόχων αλλά και επιπρόσθετων υπηρεσιών αυτής της κατηγορίας στο ΓεΣΥ. Το γεγονός ότι δεν έχουμε νόμο για τη λειτουργία Κέντρων Ανακουφιστικής Φροντίδας, μας υποχρεώνει να παρέχουμε μέσω του ΓεΣΥ αυτές τις υπηρεσίες μόνο στους καρκινοπαθείς. Και υπάρχουν και ακόμα πιο σοβαρά ζητήματα ανοικτά. Έχουμε το ΓεΣΥ, έχουμε ΤΑΕΠ, και ιδιωτικά και δημόσια ενταγμένα στο Σύστημα και δεν έχουμε ένα κοινό πλάνο που να καλύπτει και τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες ασθενοφόρων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να υποχρεώνομαι εγώ τώρα να μιλώ για ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και να τα διαχωρίζω ενώ η φιλοσοφία του ΓεΣΥ προβλέπει μόνο παρόχους του ΓεΣΥ και όχι ιδιώτες και κρατικούς παρόχους. Από αυτή και μόνο την επισήμανση μπορούμε να καταλάβουμε πολλά πράγματα θεωρώ.
–Αυτά όλα όμως δεν θα έπρεπε να είχαν προωθηθεί πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ; Έχουμε εντοπίσει τους λόγους για τους οποίους η μεταρρύθμιση στον τομέα, πέντε χρόνια μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί;
-Το γιατί δεν προωθήθηκαν όλα τα αυτά τα προηγούμενα χρόνια είναι ένα ερώτημα που είναι δύσκολο να απαντηθεί διότι υπάρχουν και επιχειρήματα τα οποία θα μπορούσε να προβάλει κάποιος ως δικαιολογία. Ωστόσο εκείνο που διαπιστώνω από την μέχρι τώρα εμπλοκή μου στις νέες διαδικασίες διαβουλεύσεων ή/και μελέτης των νομοσχεδίων που κατά καιρούς ετοιμάστηκαν αλλά ποτέ δεν ψηφίστηκαν σε νόμους, είναι ότι ίσως τον σημαντικότερο ρόλο για αυτή όλη την καθυστέρηση διαδραμάτισαν τα συμφέροντα διαφόρων εμπλεκομένων στον τομέα της Υγείας. Δεν θα μπω στη διαδικασία να κατονομάσω τον οποιονδήποτε, αλλά μπορώ να πω ότι για κάθε ένα από τα συστατικά της μεταρρύθμισης μπορεί εύκολα κάποιος να εντοπίσει τα συμφέροντα ποιου ή ποιων επηρεάζονται ή θα επηρεάζονταν εάν ψηφίζονταν ή όταν θα ψηφιστούν οι σχετικοί νόμοι.
Άλλωστε γι’ αυτό τον λόγο, τα περισσότερα από τα νομοσχέδια που εκκρεμούν κατατέθηκαν στη Βουλή και επέστρεψαν στο υπουργείο Υγείας αρκετές φορές, λόγω διαφωνιών μεταξύ των εμπλεκομένων. Αυτές οι διαφωνίες, στις περισσότερες περιπτώσεις, αφορούν αντιδράσεις από φορείς ή ομάδες οι οποίες επηρεάζονται, κατά την δική τους άποψη, δυσμενώς.
-Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, τι νομίζετε ότι θα μπορούσε να αλλάξει για να προχωρήσει η υλοποίηση της μεταρρύθμισης αυτή τη φορά;
-Προσωπικά, και το έχω αναφέρει πάρα πολλές φορές από την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου, δεν είμαι άνθρωπος που συγκρούεται. Ωστόσο, από τη στιγμή που για σχεδόν επτά χρόνια, κάποια ζητήματα, πηγαινοέρχονται από το Υπουργείο στη Βουλή, από τον ένα εμπλεκόμενο στον άλλο, μπαίνουν και ξαναμπαίνουν σε διαδικασία διαβούλευσης και ποτέ δεν καταλήγουν κάπου, ναι, θα μπορούσα εάν χρειαστεί ακόμα και να συγκρουστώ. Δεν είναι δυνατό να κρατάμε άλλο πίσω την μεταρρύθμιση του τομέα της Υγείας η οποία θα ωφελήσει το σύνολο του πληθυσμού επειδή επηρεάζονται τα συμφέροντα διαφόρων ομάδων, φορέων κλπ. Τα μόνα συμφέροντα που ως υπουργός Υγείας έχω υποχρέωση να προστατεύσω είναι εκείνα των ασθενών, των ανθρώπων που σήμερα νοσούν και όλων των υπολοίπων πολιτών και όλων των υπολοίπων που χρησιμοποιούν το σύστημα υγείας. Άρα, και με αυτό δεδομένο, το επόμενο διάστημα θα καταθέσουμε στη Βουλή κάποια από τα νομοσχέδια που εκκρεμούν εδώ και χρόνια.
Οι στρεβλώσεις στο ΓεΣΥ οφείλονται στην ανυπαρξία νομοθεσιών
-Χαρακτηρίσατε όλα αυτά τα ζητήματα ως συγκοινωνούντα δοχεία. Δώσατε μάλιστα και κάποια παραδείγματα που αφορούν τη λειτουργία του ΓεΣΥ. Είναι όμως μόνο αυτά τα ζητήματα που δημιουργούν στρεβλώσεις στο ΓεΣΥ;
-Για το Γενικό Σύστημα Υγείας, δεν θα μπω στη διαδικασία να ξαναπώ για την διαφύλαξη της φιλοσοφίας και αρχιτεκτονικής του κλπ. Αυτά θεωρώ είναι πλέον δεδομένα. Θα πω όμως ότι με την ολοκλήρωση όλων όσων έχουμε αναφέρει προηγουμένως, θα πετύχουμε και θετικές αλλαγές στο ΓεΣΥ διότι αυτή τη στιγμή, χωρίς τις σχετικές νομοθεσίες σε ισχύ, τα χέρια του ΟΑΥ, σε κάποιο βαθμό και σε κάποιες περιπτώσεις, είναι δεμένα. Δεν είναι τυχαίο που ο σχεδιασμός της μεταρρύθμισης περιλάμβανε όλα αυτά τα συστατικά.
Για τις στρεβλώσεις που παρουσιάζει το ΓεΣΥ, όπως έχω πει, κάποιες οφείλονται στην ανυπαρξία νομοθεσιών ωστόσο εκείνο που επισημαίνεται το τελευταίο διάστημα από πολλούς αρμόδιους φορείς είναι το γεγονός ότι πολλά από τα προβλήματα προκύπτουν από την λανθασμένη χρήση του συστήματος είτε από τους παρόχους υπηρεσιών υγείας είτε από τους ίδιους τους ασθενείς. Αυτό επισημαίνεται και στην έκθεση αξιολόγησης του Συστήματος και για αυτό τον λόγο και ο ΟΑΥ έχει περιλάβει στον προϋπολογισμό του ένα σημαντικό κονδύλι το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την ενημέρωση, θα έλεγα εκπαίδευση, των πολιτών στην ορθή χρήση του ΓεΣΥ. Σε αυτόν τον τομέα είναι καθοριστική και η συμβολή της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου.
Θέλω να επισημάνω όμως ότι και από πλευράς του ΟΑΥ αλλά και από εμάς ως υπουργείο Υγείας πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για διόρθωση κάποιων προβλημάτων που παρουσιάζει το ΓεΣΥ. Για παράδειγμα, έχουμε τα θέματα που αφορούν τις καινοτόμες θεραπείες. Ο ΟΑΥ καταβάλλει προσπάθεια για να ενταχθούν οι καινοτόμες θεραπείες στο ΓεΣΥ. Υπάρχει καθυστέρηση κυρίως στη διαδικασία διαβούλευσης με τις εταιρείες εισαγωγής. Το αναγνωρίζουμε. Ωστόσο θεωρώ ότι πρέπει να βρεθεί ο τρόπος που θα μας βοηθήσει να επισπεύσουμε τις διαδικασίες για να γίνει επιτέλους και ξεκάθαρος διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ υπουργείου Υγείας και ΟΑΥ. Τώρα η Επιτροπή Ονομαστικών Αιτημάτων η οποία αξιολογεί τις θεραπείες που δεν έχουν ακόμα ενταχθεί στο ΓεΣΥ βρίσκεται στο υπουργείο Υγείας. Δεν είναι ο ρόλος μας αυτός αν και σίγουρα κάποιες κατηγορίες θεραπειών θα παραμείνουν αναπόφευκτα στο υπουργείο Υγείας. Ο ρόλος του κράτους δεν μπορεί να αλλάξει.
-Σε ό,τι αφορά τον ΟΚΥπΥ θεωρείτε ότι υπάρχει τρόπος για να καταφέρει ο οργανισμός και κατ΄επέκταση τα κρατικά νοσοκομεία, να ισορροπήσει;
-Για τον ΟΚΥπΥ νομίζω ότι τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Πρέπει να υλοποιηθεί το σχέδιο δράσης που ο οργανισμός έχει συμφωνήσει με το υπουργείο Υγείας και το υπουργείο Οικονομικών. Για να υλοποιηθεί αυτό το πλάνο χρειάζεται και η συνεργασία των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία, των συντεχνιών. Πρέπει δούμε σημαντικές αλλαγές ακόμα και στον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων. Η Κυβέρνηση έχει αποφασίσει την επέκταση της κρατικής στήριξης προς τον ΟΚΥπΥ για ακόμα ένα έτος. Η βουλή έχει ψηφίσει σχετικά. Τώρα είναι η σειρά του οργανισμού να αναλάβει το δικό του μερίδιο ευθύνης και να υλοποιήσει το συμφωνημένο σχέδιο δράσης. Σίγουρα δεν μπορούν να γίνουν όλα μέσα σε μια μέρα αλλά από την άλλη δεν γίνεται ούτε και να συνεχίσει ο οργανισμός να λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργούσε προ της μεταρρύθμισης.
Και Συνήγορος του Ασθενούς και πανεπιστημιακές κλινικές
-Υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε από εμπόδια τα οποία προέκυπταν τα προηγούμενα χρόνια;
-Αρχίζοντας από τον Συνήγορο του Ασθενούς, είναι ένας θεσμός που πρέπει να λειτουργήσει και στην Κύπρο. Τα προηγούμενα χρόνια προβάλλονταν εμπόδια από διάφορες κατευθύνσεις. Εμείς λέμε ότι εάν πρέπει να αλλάξουμε κάποια άλλα πράγματα προκειμένου να λειτουργήσει σωστά ο θεσμός του Συνήγορου του Ασθενούς, θα τα αλλάξουμε. Μάλιστα, πρέπει να πω ότι έχουμε ήδη έτοιμο το πλάνο μας για αυτές τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν και όταν έρθει η ώρα, σύντομα, θα αρχίσουμε να το υλοποιούμε.
Ακολουθεί το νομοσχέδιο για τα Κέντρα Αποκατάστασης. Ένα νομοσχέδιο που πάει κι έρχεται στη Βουλή εδώ και χρόνια. Οι εμπλεκόμενοι ποτέ δεν συμφώνησαν μεταξύ τους και εάν δεν λάβουμε αποφάσεις και εμείς ως εκτελεστική εξουσία αλλά και η Βουλή ως νομοθετικό σώμα αυτή η κατάσταση θα διαιωνιστεί. Είχα συναντήσεις με όλους τους εμπλεκόμενους, άκουσα τις απόψεις τους, κάποιοι τις έστειλαν και γραπτώς. Εκείνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ικανοποιήσουμε σε κάποιο βαθμό όλους. Πλήρως δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί κανένας και αυτό είναι δεδομένο. Για εμάς ως Υπουργείο το σημαντικό είναι να ψηφιστεί ο νόμος, να μπορέσουν να ενταχθούν στο ΓεΣΥ κι άλλα κέντρα χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα λειτουργίας στα υφιστάμενα κέντρα και το σημαντικότερο, να ανοίξει ο δρόμος για δημιουργία νέων δομών αποκατάστασης στον τόπο μας. Βρισκόμαστε στο στάδιο της επεξεργασίας του τελικού κειμένου του νομοσχεδίου και θα προχωρήσουμε.
Σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο για την Ίδρυση Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων και Κλινικών, επίσης είχα επαφές με όλους τους εμπλεκόμενους ή πιο σωστά με τους φορείς οι οποίοι στο παρελθόν είχαν εκφράσει έντονες διαφωνίες. Εννοείται ότι και στην περίπτωση αυτή δεν μπορούμε να τους ικανοποιήσουμε όλους. Το τονίζω όμως για άλλη μια φορά: Για να μπορέσουν να γίνουν επιτέλους οι νόμοι και να κάνουμε αυτές τις πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τόπο μας χρειάζεται θέληση και αποφασιστικότητα και από πλευράς των κομμάτων, της Βουλής. Να σημειώσω επίσης ότι για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έγινε διαβούλευση και με τον ΠΙΣ, ο οποίος είχε από το 2016 να κληθεί να συμμετάσχει.
Πέραν αυτών, έχουμε κι άλλα νομοσχέδια πολύ σημαντικά. Είναι, για παράδειγμα, το νομοσχέδιο για την λειτουργία των ασθενοφόρων. Για αυτό το ζήτημα η Κυβέρνηση εξετάζει αυτή τη στιγμή κάποια σενάρια και θεωρώ ότι σύντομα θα καταλήξουμε κάπου.
Αναφέρομαι σε αυτά τα νομοσχέδια χωρίς να σημαίνει ότι με αυτά θα ολοκληρώσουμε την προσπάθεια μας. Είναι κι άλλα θέματα ανοικτά. Είναι το θέμα της Εθνικής Φαρμακευτικής Αρχής, με το οποίο εγώ προσωπικά δεν πρόλαβα ακόμα να ασχοληθώ εις βάθος. Είναι όμως και το πολύ σημαντικό θέμα της ίδρυσης του Εθνικού Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης. Είχα συνάντηση με την Συντονιστική Επιτροπή, είχα συνάντηση και με τον ΠΙΣ. Υπήρξε δέσμευση ότι θα υπάρχει κοινή συνάντηση για να καθοριστούν τα επόμενα βήματα. Για την Κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα σημαντική η λειτουργία του Κέντρου αυτού. Ένα από τα μεγαλύτερα κενά στον τομέα της Υγείας είναι η παρακολούθηση και αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στους πολίτες, εντός και εκτός ΓεΣΥ και αυτό το κενό θα έρθει να καλύψει το ΕΚΚΤ.
Η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας είναι ένα από τα ζητήματα που και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει θέσει στις προτεραιότητες του για αυτό και η προώθηση του ΕΚΚΤ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα για το υπουργείο Υγείας αυτή τη στιγμή.
