Κάθε φορά που καλοί φίλοι μου χαρίζουν ένα βιβλίο, αισθάνομαι ξεχωριστή χαρά. Ακόμα και στην εποχή μας, που μέχρι κι εμείς οι παραδοσιακοί κάναμε καθημερινή συνήθεια τους  «πειρασμούς» του διαδικτύου, το άγγιγμα και η μυρωδιά του φρέσκου εντύπου εξακολουθεί να διατηρεί αναλλοίωτη τη μαγεία του. Μόλις πήρα στα χέρια μου το συγκεκριμένο βιβλίο και διάβασα τον τίτλο του, Kintsugi Medicine in the Veterans Health Administration, και τον υπότιτλο Learning from those who served and suffered, ομολογώ ότι θεώρησα πως επρόκειτο για ένα εξειδικευμένο βιβλίο που απευθύνεται μάλλον στους επαγγελματίες της υγείας. Έκαμα λάθος. Από τις πρώτες του σελίδες, ανακάλυψα πως επρόκειτο για ένα μικρό θησαυρό, ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια όχι μόνο γιατρών και νοσοκόμων, αλλά για τον καθένα από μας, που συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια δοκιμασία ζωής και καλούμαστε, αμέσως ή εμμέσως, να την αντιμετωπίσουμε.

Διάβασα στη συνέχεια στο οπισθόφυλλο τα λόγια του συγγραφέα του, του ομογενή γιατρού δρα Γιώργου Ιωάννου, καθηγητή ιατρικής στο πανεπιστήμιο Washington, Seattle WA, ότι το περιεχόμενό του βασίζεται στη δική του εμπειρία ως γιατρού και ως ασθενή, και ότι «αναπτύσσει τη θεμελιώδη έννοια ότι η ασθένεια και τα δεινά που προκαλεί, μπορούν να γίνουν μια ευκαιρία πνευματικής ανάπτυξης και σοφίας. Όπως ακριβώς πετύχαινε η αρχαία ιαπωνική τεχνική κιντσούγκι». Έτσι κατανόησα και τον ιδιότυπο τίτλο του βιβλίου, ενώ ανατρέχοντας και στο διαδίκτυο, διαβάζουμε ότι η λέξη Kintsugi (kin=χρυσός και tsugi=επιδιορθώνω) είναι η ιαπωνική τέχνη που μετατρέπει όλα τα κατεστραμμένα αντικείμενα σε έργα τέχνης. Αυτή η αρχαία τεχνική επιδιόρθωσης αρχαίων κεραμικών αγγείων που έσπαζαν, έχει τις ρίζες της στον 15ο αιώνα. Σύμφωνα με τον μύθο, στη διάρκεια μιας τελετουργίας τσαγιού έσπασε το πορσελάνινο φλιτζάνι ενός στρατηγού. Επειδή ήθελε να διατηρήσει ανέπαφη την ομορφιά του αντικειμένου, ο στρατηγός διέταξε τους τεχνίτες να το επισκευάσουν. Αυτοί ένωσαν τα κομμάτια με ρητίνη και σκόνη χρυσού, κάμνοντας τις ρωγμές να ξεχωρίσουν, όχι να καλυφθούν, και τελικά το φλιτζάνι να γίνει πιο πολύτιμο απ’ ό, τι ήταν αρχικά. Το κιντσούγκι είναι στοιχείο της φιλοσοφίας των βουδιστών, που αναδεικνύει την παροδικότητα των αντικειμένων αλλά και την ομορφιά των ατελειών. Κατ’ επέκταση, το κιντσούγκι δεν επιδιορθώνει απλώς τα σπασμένα αντικείμενα, αλλά τους δίνει νέα ζωή, μετατρέπει τις ρωγμές τους σε έργα τέχνης. 

Όχι τυχαία, λοιπόν, ο συγγραφέας τονίζει χαρακτηριστικά: «Πολλοί από τους ασθενείς μου είναι όπως τα σπασμένα αγγεία. Υποθέτω ίσως και εγώ». Και στη συνέχεια ανατρέχει στις ελληνικές μας ρίζες, τις οποίες συντηρεί σαν πολύτιμο φυλακτό, αν και για πολλά τώρα χρόνια ζει μακριά από την πατρίδα. Και μας θυμίζει ότι «για τον Αισχύλο, η πραγματική σοφία εκπορεύεται μόνο από την προσωπική βλάβη, την προσωπική δοκιμασία». Στον Αισχύλο, υπογραμμίζει, ανέτρεξε και ο Ρόμπερτ Κέννεντι, όταν στις 4 Απριλίου 1968, τη μέρα που δολοφονήθηκε ο σπουδαίος αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και δύο μόλις μήνες προτού και ο ίδιος δεχθεί τις δολοφονικές σφαίρες,  προσφώνησε ένα πλήθος υποστηρικτών του στην Ινδιανάπολη που οργισμένοι θρηνούσαν για τον χαμό του, ακριβώς για να υποδείξει με τα λόγια του αρχαίου τραγωδού ότι «στην απελπισία μας,  ενάντια στη θέλησή μας, έρχεται η σοφία μέσω της φοβερής χάρης του Θεού».

Και συνεχίζει ο συγγραφέας: «Πολλοί από τους ασθενείς μου, αφού διήλθαν από την κόλαση στα πεδία των μαχών του Βιετνάμ, ήλθαν αντιμέτωποι με μετατραυματικές διαταραχές, διαλυμένες οικογένειες, κοινωνική απομόνωση, οικονομική δυσπραγία και πολλαπλά ιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα. Και μετά, αρκετοί διαγνώστηκαν με καρκίνο. Και τότε, εντυπωσιάστηκα από το κουράγιο και τη στωικότητα με την οποία αντιμετώπισαν αυτά που τους επιφύλαξε η ζωή. Κι όμως, δεν τους άκουσα ποτέ να λένε “γιατί”, “γιατί εγώ”, “γιατί να συμβαίνει αυτό”. Δεν υπήρξαν δάκρυα, ούτε θυμός, πίκρα ή αγανάκτηση. Αντίθετα, υπήρξε παραδοχή και αποδοχή ότι η ζωή είναι σκληρή, η ατυχία είναι μέρος της ζωής και ότι η ασθένεια αυτή ήταν ένα ακόμη εμπόδιο στον δρόμο τους».

Απευθυνόμενος στους συναδέλφους του γιατρούς, ο δρ Ιωάννου υποδεικνύει: «Ως γιατροί πρέπει να παρατηρούμε τους ασθενείς μας, καθώς περνούν καθημερινά τις δοκιμασίες και τις τραγωδίες τους. Όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό, θα πρέπει να βαδίζουμε αυτόν τον δρόμο μαζί τους, χέρι με χέρι, με τις καρδιές μας ανοικτές με αποδεκτικότητα, για το δικό τους καλό αλλά και για τη δική μας κάθαρση, όπως στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες.» Και συμπληρώνει: «Το δικό μου χρέος ευγνωμοσύνης προς τους ασθενείς μου είναι τεράστιο. Γνωρίζοντάς τους έγινα καλύτερος άνθρωπος. Το παράδειγμά τους με τον τρόπο αντιμετώπισης της ασθένειάς τους, με βοήθησε να αντιμετωπίσω τη δική μου ασθένεια. Πολλοί απ’ αυτούς είχαν τη χάρη και το θάρρος να με στηρίξουν έμπρακτα, ακόμη και όταν οι ίδιοι αντιμετώπιζαν σοβαρότερες προκλήσεις απ’ ό, τι εγώ και παρόλο που μερικοί από αυτούς έφυγαν από τη ζωή, ενώ εγώ ακόμη ζω.»

Ο δρ Γιώργος Ν. Ιωάννου (George N. Ioannou, MD, MS, FAASLD, Professor of Medicine University of Washington, Director Hepatology, Veterans Affairs Puget Sound Health Care System), αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης το 1996 (first-glass degree) και ακολούθως απέκτησε Master από το Πανεπιστήμιο της Washington. Είναι πιστοποιημένος γαστρεντερολόγος στο VA Puget Sound Health Care System και καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Washington. Υπηρέτησε για πάνω από 20 χρόνια ως γιατρός στο σύστημα υγείας των βετεράνων πολέμου, το οποίο παρουσιάζει σε λεπτομέρεια και εξηγεί γιατί το θεωρεί ως ένα από τα καλύτερα στον κόσμο και γιατί αποτελεί το κόσμημα της αμερικανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Είναι από αυτή την εμπειρία που διαμόρφωσε τη φιλοσοφική του προσέγγιση στην ιατρική που ονομάζει “Kintsugi Medicine” και απεκόμισε το υλικό για τη συγγραφή του βιβλίου του, το οποίο περιλαμβάνει πρόλογο, επίλογο και χωριστά κεφάλαια, στα οποία γίνεται αναφορά σε ιστορίες ασθενών (πορτραίτα), που διαμορφώθηκαν από τον συγγραφέα με τρόπο μυθιστορηματικό, για να μην αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους. Παρουσιάζονται με δραματοποιημένη μορφή διαλόγου (γιατρού – ασθενή) που τα κάνει ελκυστικά στην ανάγνωση. Από κάθε κεφάλαιο εξάγονται τα συμπεράσματα του συγγραφέα, ιδιαίτερα χρήσιμα για τους ασθενείς και τους συγγενείς τους, τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό. Ξεχωρίζουν και τα προσωπικά «πορτραίτα» του συγγραφέα, στα οποία παρουσιάζεται ως γιατρός και ως ασθενής, καθώς στην ηλικία των 34 χρόνων, το 2004, υπέστη εγκεφαλικό, ένα γεγονός που τον καθόρισε ως άνθρωπο και του πρόσφερε πολύτιμες εμπειρίες ζωής, τις οποίες μοιράζεται απλόχερα με τους αναγνώστες του βιβλίου του. 

Η τέχνη των Ιαπώνων σάς κάνει να νιώθετε καλύτερα

Ευχαριστώ τους γονείς του γιατρού Γιώργου Ιωάννου, τον γνωστό γιατρό Νίκο Ιωάννου (ο  υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου είναι αδελφός του), και τη σύζυγό του Γούλα, που με τιμούν με τη φιλία τους, για το γεγονός ότι μου πρόσφεραν αυτό το βιβλίο σε μια σημαδιακή στιγμή για μένα, καθώς στενό μου πρόσωπο αντιμετώπιζε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Έγνοια όλων μας, όπως κάθε οικογένειας σ’ αυτές τις στιγμές δοκιμασίας, ήταν να στηρίξουμε τον άνθρωπό μας και να τον βοηθήσουμε να σταθεί θαρραλέος και δυνατός, με φρόνημα υψηλό, που θα βοηθούσε στην αποθεραπεία του. Το βιβλίο του γιατρού Ιωάννου ήταν για μένα ένα θεόσταλτο δώρο. Μετέφερνα καθημερινά στον άνθρωπό μας τα λόγια των βετεράνων, που τόσο γλαφυρά καταγράφει στο εξαίρετο βιβλίο του ο γιατρός Ιωάννου. Ο δικός μας άνθρωπος, στα 68 του χρόνια, δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Άλλοι θα τα καταφέρουν. Γι’ αυτό παρουσιάζω το βιβλίο σήμερα από τις στήλες του «Φιλελευθέρου» και το συστήνω ανεπιφύλακτα σε γιατρούς, ασθενείς και τους συγγενείς τους.

Το βιβλίο διατίθεται σε έντυπη μορφή μόνο στα Αγγλικά. Όσοι ενδιαφέρονται να το αποκτήσουν, μπορούν να το κάμουν μέσω της Amazon. Διατίθεται  επίσης δωρεάν ηλεκτρονικά στο Apple’s Books.  Όσοι έχετε την ευχέρεια με τη γλώσσα, διαβάστε το. Μεταφέρτε τα μηνύματά του και σε άλλους, κυρίως αυτούς που χρειάζονται στήριξη και βοήθεια. Την ώρα που σκέφτονται πως το πολύτιμο γι’ αυτούς «κεραμικό» έσπασε και νοιώθουν χαμένοι, μιλήστε τους για την αρχαία τέχνη των Ιαπώνων, που μεταμορφώνει το σπασμένο αντικείμενο σε ένα πιο όμορφο κομψοτέχνημα. Σίγουρα θα νοιώσουν καλύτερα!

* Δημοσιογράφος.