Ο μύθος του κατακλυσμού, είναι ο μύθος κατά τον οποίο μία ή περισσότερες θεότητες τιμωρούν έναν πολιτισμό στέλνοντας πλημμύρα για να τον καταστρέψει. Ο μύθος αυτός συναντάται σε πολλούς πολιτισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην ελληνική μυθολογία έχουμε τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα κατά τον οποίο ο Προμηθέας, συμβούλεψε τον γιο του, Δευκαλίωνα, να φτιάξει ένα πλοιάριο επειδή ο Δίας είχε αποφασίσει να καταστρέψει το διεφθαρμένο ανθρώπινο γένος.
Στην πιο γνωστή εβραϊκή εκδοχή, ο Θεός βλέποντας το ανθρώπινο γένος να αμαρτάνει, αποφάσισε να αφανίσει με μία πλημμύρα κάθε ζωντανό οργανισμό της Γης. Για να μην εξαφανιστεί όμως εντελώς η ζωή από την γη, διέταξε τον Νώε να κατασκευάσει την κιβωτό που συνέβαλε, όπως όλοι γνωρίζουμε, στη διάσωσης της ζωής.
Η γιορτή του Κατακλυσμού στην Κύπρο έχει ειδωλολατρικές ρίζες που παραπέμπουν στην Αφροδίτη και τον Άδωνη και την ετήσια γιορτή που γινόταν σε ανάμνηση της εξάμηνης παρουσίας του Άδωνη, στον πάνω και τον κάτω κόσμο.
Η χριστιανική μας παράδοση συνδέει τον Κατακλυσμό με την Κυριακή της Πεντηκοστής και τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, με την κάθαρση της ψυχής, όταν το φως του Αγίου Πνεύματος κατακλύζει την ψυχή του ανθρώπου και τον οδηγεί στη λύτρωση.
Σήμερα, η γιορτή του Κατακλυσμού στη μορφή που τη γνωρίζουμε, διοργανώνεται κατά κύριο λόγο στην Κύπρο. Υπάρχουν όμως μαρτυρίες ότι παρόμοιοι εορτασμοί γίνονταν σε πόλεις στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας πριν την Μικρασιατική καταστροφή και αργότερα σε μερικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Η γιορτή του Κατακλυσμού με το σημερινό γνωστό παραδοσιακό της πρόγραμμα φαίνεται να διοργανώνεται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά το 1974, εξελίχτηκε σε ένα μεγάλο πανηγύρι με κάθε είδους εμπορικές, ψυχαγωγικές και κάθε άλλου είδους δραστηριότητες.
Οι παραδοσιακοί εορτασμοί πριν το 1974
Για να έρθουμε όμως και στην Κερύνεια, θα πρέπει πρώτα να πούμε ότι αρχαιολογικά ευρήματα από την χαλκολιθική εποχή, αλλά κυρίως το αρχαίο καράβι της Κερύνειας τον 4ο π.Χ. αιώνα, αποτελούν τις πρώτες αποδείξεις της στενής σχέσης που διαχρονικά είχε η πόλη με τη θάλασσα. Οι σχέσεις αυτές οδήγησαν στους εορτασμούς στη σύγχρονη μορφή τους τα μέσα του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, με το εμπόριο που ανέπτυξαν οι Κερυνειώτες καραβοκύρηδες με τα απέναντι μικρασιατικά παράλια και τα νησιά του Αιγαίου.
Όπως ήταν φυσικό, εκτός από τα εμπορικά προϊόντα, αυτές έφεραν και επιδράσεις που διαμόρφωσαν και τις θρησκευτικές, πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και άλλες συνήθειες και δραστηριότητες των Κερυνειωτών, όπως τη γιορτή του Κατακλυσμού, που περιλαμβάνει θαλάσσιους αγώνες και πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, με μουσικούς, χορευτικούς, ποιητικούς και άλλους διαγωνισμούς. Θα πρέπει επίσης να διευκρινίσουμε ότι ο εορτασμός του Κατακλυσμού στην Κερύνεια πριν το 1974, δεν διαρκούσε μια βδομάδα όπως σήμερα σε άλλες πόλεις, αλλά ήταν διήμερος.
Εκτός από όλους τους Κερυνειώτες, τη γιορτή παρακολουθούσαν και πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών και αργότερα και πολλοί Λευκωσιάτες, που κατέκλυζαν το λιμάνι, για να την παρακολουθήσουν. Συγκεντρώνονταν σε οποιοδήποτε μέρος μπορούσαν να εξασφαλίσουν καλή θέα, γεμίζοντας ασφυκτικά τους μόλους, τις καρέκλες που τοποθετούνταν κατά μήκος της παραλίας και στον χώρο των επισήμων στη γωνιά του κτιρίου του τελωνείου, τα μπαλκόνια και τα παράθυρα των σπιτιών, ενώ κάποιοι τυχεροί απολάμβαναν τους αγώνες μέσα από βάρκες, μονόξυλα και τα γιοτ που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι. Οι γυναίκες της γειτονιάς είχαν μόνιμη θέση στη σκάλα που ανέβαζε στον μεσαιωνικό πύργο, στη νοτιοδυτική γωνιά του λιμανιού.
Το απόγευμα διοργανώνονταν τα θαλασσινά αθλήματα, με σημαντικότερο και πιο εντυπωσιακό εκείνο του ολισθηρού ιστού. Άλλα αγωνίσματα ήταν η κολύμβηση, η κωπηλασία, η ιστιοπλοΐα, το διασκεδαστικό κυνήγι της πάπιας, η εύρεση του σημαδεμένου μήλου και η εύρεση της μπουκάλας. Το βράδυ οι εορτασμοί συνεχίζονταν με μουσικούς, ποιητικούς και χορευτικούς αγώνες και διαγωνισμούς. Ονόματα όπως του λιμανιώτη Αντρέα Σεκκίδη (Βόγγου), που ήταν ο σχεδόν μόνιμος νικητής στο αγώνισμα του ολισθηρού ιστού, του Κούντουρου από το Κάρμι, δεξιοτέχνη στον χορό του δρεπανιού, του γνωστού Χαπέσιη από τον Άγιο Αμβρόσιο στα τσιαττίσματα, έχουν ταυτιστεί και έχουν γίνει μέρος της ιστορίας του κατακλυσμού της Κερύνειας.
Το βραδινό καλλιτεχνικό πρόγραμμα, γινόταν παλαιότερα στην πλατεία της Προκυμαίας. Μετά το 1952 στο στάδιο του Γ.Σ. Πράξανδρος και μετά την Ανεξαρτησία από το 1961, στην αυλή του Φρουρίου της Κερύνειας.
Στο διήμερο της γιορτής του Κατακλυσμού, ξεσηκωνόταν συνήθως ολόκληρη η πόλη. Τα μικρά παιδιά, άρχιζαν από μέρες να κατασκευάζουν τις αυτοσχέδιες «πιτσίκλες» τους, μια και δεν υπήρχαν τότε νεροπίστολα και να συγκεντρώνουν τις σίκλες, τους κουβάδες και τα κάθε είδους δοχεία που θα χρειάζονταν στον μεγάλο νεροπόλεμο, που διεξαγόταν σε όλες τις γειτονιές της Κερύνειας.
Τα σωματεία της πόλης, με πρωταγωνιστή τον Σύλλογο Αποφοίτων του Γυμνασίου Κερύνειας, την ΠΑΕΚ και άλλα, σε συνεργασία με τον δήμο, αναλάμβαναν τις οργανωτικές προετοιμασίες. Σε μια τόσο μεγάλη γιορτή εμπλέκονταν όπως ήταν αναμενόμενο και πολλές άλλες αρχές και υπηρεσίες της πόλης, όπως το Τελωνείο, η Αστυνομία, η Αρχή Ηλεκτρισμού που παραχωρούσε πάντα τον στύλο και το γράσο για τον ολισθηρό ιστό, τα σχολεία, οι Ναυτοπρόσκοποι, η Ναυτική Βάση στο Φρούριο της Κερύνειας, οι επαγγελματίες ψαράδες, οι ιδιοκτήτες σκαφών και των παραθαλάσσιων κέντρων και όλοι ανεξαίρετα οι Κερυνειώτες.
Ο Κερυνειώτικος Κατακλυσμός στην προσφυγιά
Παρ’ όλο που η εισβολή και η κατοχή της Κερύνειας ξερίζωσαν τον Κατακλυσμό από τον παραδοσιακό χώρο εορτασμού του, τα οργανωμένα σύνολα της πόλης και της Επαρχίας Κερύνειας, εξακολουθούν να οργανώνουν σχεδόν κάθε χρόνο στις ελεύθερες περιοχές τη γιορτή του κατακλυσμού της Κερύνειας, προσπαθώντας να μην αφήσουν μια παράδοση δεκαετιών να σβήσει. Η φετινή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Ζύγι τη Δευτέρα 5 Ιουνίου και περιελάμβανε τόσο θαλάσσια αθλήματα, όσο και βραδινό εορτασμό με το γνωστό καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
Μπορεί ο Κερυνειώτικος Κατακλυσμός της προσφυγιάς να μην είναι τόσο μεγάλος και εντυπωσιακός όπως ήταν στην Κερύνεια, η θέληση όμως των Κερυνειωτών να μην αφήσουν τη μακρόχρονη αυτή παράδοση και την πόλη και επαρχία τους να ξεχαστούν, ενισχυμένη και από την πρωταγωνιστική παρουσία του «Κερύνεια-Ελευθερία», με όλους τους συμβολισμούς που μεταφέρει, επιτρέπουν στην εκδήλωση να μεταδώσει το σωστό μήνυμα, που δεν είναι άλλο από τη διατήρηση ζωντανής της μνήμης για την κατεχόμενη πόλη και επαρχία μας και τη συνέχιση του ανυποχώρητου αγώνα για δικαίωση και επιστροφή.
