Η σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου εδώ και περίπου 50 χρόνια θεωρείται από το Τμήμα Δασών μία από τις βασικές απειλές για τα δάση της Κύπρου, αφού έχει διαπιστωθεί πως η γη που αφήνεται ακαλλιέργητη αρχικά γεμίζει χόρτα και με την πάροδο του χρόνου με πιο μόνιμα φυτά τα οποία λειτουργούν σαν καύσιμη ύλη η οποία τροφοδοτεί τις πυρκαγιές, όταν αυτές ξεσπάσουν.
Μάλιστα, η εξάπλωση των φυτών χωρίς να διακόπτεται είτε με καλλιέργειες είτε επειδή δεν γίνεται καθαρισμός, λειτουργεί σαν αγωγός μεταφοράς της πυρκαγιάς από τις αγροτικές περιοχές στα δάση.
Το Τμήμα Δασών πολεμά εδώ και χρόνια να εξασφαλίσει έγκριση επέμβασης και σε ιδιωτικές περιουσίες (με σκοπό τον καθαρισμό της βλάστησης) κάτι το οποίο απαγορεύεται δεδομένου ότι η ατομική ιδιοκτησία τίθεται, με βάση τη νομοθεσία, υπεράνω της προστασίας των δασών, των πολιτών και κατ’ επέκταση της κοινωνίας ως συνόλου.
Στο παρελθόν, το Τμήμα επιχείρησε να πετύχει τροποποίηση της νομοθεσίας, κάτι το οποίο προσέκρουσε σε αντιδράσεις και τώρα καταβάλλεται νέα προσπάθεια έγκρισης νομοθεσίας η οποία, ανάμεσα σε άλλα, θα δίνει στον διευθυντή Τμήματος Δασών το δικαίωμα να επέμβει σε ιδιωτικές περιουσίες αλλά και για δημιουργία αντιπυρικών λωρίδων, όπου κρίνει ότι η απουσία τους αποτελεί κίνδυνο για τα δάση. Και, βεβαίως, στην περίπτωση χρήσης ιδιωτικής γης για δημιουργία αντιπυρικών λωρίδων, οι ιδιοκτήτες θα αποζημιώνονται.
Εξάλλου, ο καθαρισμός των τεμαχίων γης αποτελεί μεν υποχρέωση του κάθε ιδιοκτήτη και οφείλει, όπως και στις πόλεις, να μεριμνά για τον καθαρισμό της περιουσίας του, αλλά επειδή στην προκειμένη περίπτωση αυτό που απειλείται είναι το δάσος, ο καθαρισμός της βλάστησης θα γίνεται χωρίς χρέωση.
Μια άλλη πτυχή που απασχόλησε και απασχολεί τους αρμοδίους είναι η επέκταση της ευθύνης του Τμήματος Δασών και εκτός του κρατικού δάσους ώστε να καλύπτει και την ακτίνα δύο χιλιομέτρων τα οποία αυτή τη στιγμή καλύπτει η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Για το σκοπό αυτό θα μετακληθεί εμπειρογνώμονας από το εξωτερικό με σκοπό να μελετήσει τις προϋποθέσεις της μεταφοράς των αρμοδιοτήτων.
Ο διευθυντής Τμήματος Δασών, Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, ερωτηθείς σχετικά από τον «Φ», ανέφερε πως αν αντιμετωπίσουμε τα δάση ως εθνικό πλούτο και ως παράγοντα προστασίας του περιβάλλοντος και του τόπου γενικότερα, τότε καταλήγουμε πως η τροποποίηση της νομοθεσίας για καλύτερη διαχείριση των δασών είναι απαραίτητη. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης αυτής κρίνεται, σύμφωνα με τον κ. Αλεξάνδρου, πως η λελογισμένη παρέμβαση του Τμήματος ακόμη και σε ιδιωτικά τεμάχια είναι επιβεβλημένη. Όπως ανέφερε, σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας η οποία το επεξεργάστηκε ήδη νομοτεχνικά. «Αναμένω ότι σύντομα θα κατατεθεί ενώπιον της Βουλής», είπε ο κ. Αλεξάνδρου.
Ερωτηθείς ως προς τις επιπλέον αρμοδιότητες τις οποίες αποκτά ο διευθυντής του Τμήματος Δασών με το προωθούμενο νομοσχέδιο, σε σχέση με τα ιδιωτικά τεμάχια, ο κ. Αλεξάνδρου ανέφερε ότι δίνεται η ευχέρεια σειράς ενεργειών στις οποίες περιλαμβάνονται ο καθαρισμός χόρτων και γενικά βλάστησης, η καλλιέργεια τεμαχίων (ουσιαστικά χρήση γεωργικού ελκυστήρα για όργωμα της της) το κλάδεμα δέντρων (όπου αυτό απαιτείται) καθώς και άλλες συναφείς δράσεις οι οποίες αποσκοπούν στο να στερήσουν την πυρκαγιά γενικά από τη συνεχόμενη βλάστηση η οποία τη βοηθά να εξαπλώνεται ανεμπόδιστα και να φτάνει μέχρι τα δάση ακόμη και όταν ξεσπά εκτός των ορίων τους.
Με τον καθαρισμό της βλάστησης θα στερήσουμε την πυρκαγιά από την καύσιμη ύλη η οποία της είναι απαραίτητη για να συνεχίσει το καταστροφικό της έργο, είπε ο διευθυντής Τμήματος Δασών. Το διαπιστώνουμε στις πυρκαγιές, κάτι το οποίο ισχύει και για τις τελευταίες, πως όταν ξεσπάσει μια πυρκαγιά, δεν ανακόπτεται εύκολα και αυτό αποδίδεται στην βλάστηση που επικρατεί στην ύπαιθρο.
Όπως εξήγησε, το φαινόμενο της αυξημένης βλάστησης άρχισε να παρατηρείται σταδιακά εδώ και περίπου 50 χρόνια και προϊόντος του χρόνου η κατάσταση επιδεινωνόταν για να φτάσει στο αποκορύφωμα τα τελευταία χρόνια.
Ο κ. Αλεξάνδρου σχολιάζοντας τις πιθανές αντιδράσεις ιδιοκτητών ζήτησε την κατανόηση όλων για να εξυπηρετηθεί το κοινό καλό. Αρκεί να σας πω, πως στη Γαλλία, το δικαίωμα που ζητάμε να ενεργούμε και σε ιδιωτικές περιουσίες για καθαρισμό τους και ουσιαστικά και την προστασία της δικής τους περιουσίας, την έχει ο γείτονάς του κάθε ενός για να προστατεύσει τη δική του περιουσία από τα χόρτα που τον απειλούν, συμπλήρωσε.
Δεν τους αφήνουν καν να καθαρίσουν χόρτα
Η υφιστάμενη νομοθεσία δένει τα χέρια του Τμήματος Δασών υπό την έννοια ότι απαιτείται η συγκατάθεση του κάθε ιδιοκτήτη για να μπορεί να παρέμβει ακόμη και για τον καθαρισμό των χόρτων. Σύμφωνα με τον κ. Αλεξάνδρου, κάποιοι δεν μπορούν αντικειμενικά να δώσουν τη συγκατάθεση τους είτε επειδή απεβίωσαν, είτε επειδή απουσιάζουν στο εξωτερικό και δεν εντοπίζονται, είτε επειδή η επηρεαζόμενη γη ανήκει σε 40-50 κληρονόμους κ.ο.κ. Βεβαίως, υπάρχουν και αυτοί που δεν εγκρίνουν την παρέμβαση του Τμήματος Δασών για δικούς τους λόγους.
Στο ερώτημα «γιατί οι κοινότητες δεν καθαρίζουν οι ίδιες τα χόρτα», η απάντηση που λάβαμε από διάφορους εμπλεκόμενους είναι ότι χρησιμοποιούν τους λιγοστούς πόρους τους για να καθαρίσουν τεμάχια τα οποία κυρίως βρίσκονται στους πυρήνες τους ή και σε κατοικημένες περιοχές, παρά να τα δαπανήσουν για καθαρισμό της περιμέτρου των χωριών.
Αυτό, βεβαίως, μπορεί να δημιουργεί καλύτερη εικόνα εντός των κοινοτήτων, αλλά ο κίνδυνος συνήθως έρχεται επ’ έξω και όπου η πυρκαγιά μπήκε σε κατοικημένες περιοχές, προκλήθηκαν καταστροφές. Κοινοτάρχες θεωρούν ότι το κράτος πρέπει να συνδράμει οικονομικά ειδικά τις φτωχότερες κοινότητες ώστε να καθαρίσει η ύπαιθρος από τη απειλητική βλάστηση.
Όσο για τη δημιουργία αντιπυρικών λωρίδων, εδώ οι αντιδράσεις είναι μεγαλύτερες με δεδομένο ότι χρησιμοποιείται γη για τη δημιουργία τους την οποία κάποιοι ιδιοκτήτες θεωρούν ότι στερούνται. Και το θέμα αυτό αναμένεται ότι θα ρυθμιστεί μέσω του υπό προώθηση νομοσχεδίου εκτός και αν ασκηθούν τέτοιες πιέσεις προς τους βουλευτές και τελικά ναυαγήσει η συγκριμένη ρύθμιση όπως συνέβη και στο παρελθόν.
Αν στα πιο πάνω προστεθεί η λειψανδρία στο Τμήμα Δασών και το κλείσιμο του δασικού κολεγίου, κάτι το οποίο αποδίδεται και σε ιδιωτικά συμφέροντα, τότε γίνεται αντιληπτό ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι πυρκαγιές αντιμετωπίζονται όλο και πιο δύσκολα.
