Υπέρογκες θα είναι οι δαπάνες για το μεταναστευτικό το 2024, λόγω αυξημένων αναγκών από ροές των τελευταίων χρόνων, για νέες δομές, για ιατρική περίθαλψη, επιδόματα και γενικά διαχείριση αιτητών ασύλου.
Τα ποσά που υπολογίζονται να δαπανηθούν στο νέο έτος είναι ιδιαίτερα αυξημένα, αφού η ανέγερση δυο δομών αλλά και οι πολλές αφίξεις, εκτινάσσουν το κόστος σε πολλά εκατομμύρια. Μόνο για τις ανάγκες του Υπουργείου Εσωτερικών, το κόστος του μεταναστευτικού κυριολεκτικά διπλασιάζεται το ’24 σε σχέση με το 2023, λόγω των νέων δομών που ανεγείρονται και θα προσφέρουν ανακουφιστικές λύσεις τόσο για χώρους φιλοξενίας όσο και κράτησης μέχρι την αναχώρηση. Το μεταναστευτικό θα είναι ένα πρόβλημα που θα απασχολεί την Κύπρο αλλά και την Ευρώπη και τα επόμενα χρόνια, οπόταν τώρα πληρώνουμε την έλλειψη δομών που έπρεπε να γίνουν εδώ και χρόνια.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Υπουργείο Εσωτερικών, οι δαπάνες του ΥΠΕΣ, αν και δεν αφορούν το σύνολο του ποσού που δαπανάται αφού εμπλέκονται πολλές υπηρεσίες, εντούτοις είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Συγκεκριμένα:
2021: €32,227,705 (πραγματικές δαπάνες)
2022: €42,953,245 (πραγματικές δαπάνες)
2023 (μέχρι και τον Οκτώβριο): €54,175,521
2024: €103,528,953 (προϋπολογιζόμενες δαπάνες)
Στα πιο πάνω ποσά περιλαμβάνονται δαπάνες για:
-Το προσωπικό, τις υπηρεσίες (σίτιση, φύλαξη, καθαριότητα, μετακίνηση, αστυνόμευση, ιατρικές υπηρεσίες, διερμηνείς, διαχείριση, κτλ), τα αναλώσιμα, τις κτηριακές βελτιώσεις/επεκτάσεις στα Κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας (Πουρνάρα, Λίμνες, Κοφίνου).
– Το προσωπικό που απασχολείται αποκλειστικά σε καθήκοντα που αφορούν το άσυλο και τη μετανάστευση (π.χ. προσωπικό της Υπηρεσίας Ασύλου, προσωπικό στα Κέντρα) καθώς και το προσωπικό που απασχολείται σε Υπηρεσίες/Τμήματα, αλλά είναι επιφορτισμένο και με άλλα καθήκοντα (π.χ. προσωπικό στη Διοίκηση του Υπουργείου, στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, κοκ).
– Μονάδα Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου.
– Άλλες δαπάνες (π.χ. λειτουργικά έξοδα, άλλα κατασκευαστικά έργα, κτλ).
Στα πιο πάνω ποσά δεν περιλαμβάνονται δαπάνες για κοινωνικές παροχές, παροχές υγείας, μόνιμες δομές για ασυνόδευτους ανήλικους, Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, Νομική Υπηρεσία, δαπάνες προσωπικού Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, δαπάνες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, δαπάνες Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και για Αστυνομία.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε το Υπουργείο Οικονομικών μετά από αίτημα του βουλευτή του ΕΛΑΜ Σωτήρη Ιωάννου, για τις πραγματικές δαπάνες του μεταναστευτικού, το 2024 αναμένεται ότι θα είναι αισθητά αυξημένες, αφού υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν συνολικά τα 196.024.405 εκατ. ευρώ.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2023 οι δαπάνες άγγιξαν τα 66.902.373 εκατ. ευρώ, ενώ το 2022 -χρονιά ρεκόρ για τις αφίξεις αιτητών ασύλου- έφτασαν τα 112.447.584 εκατ. ευρώ και το 2021 οι δαπάνες ανήλθαν στα 89.691.986 εκατ. ευρώ. Το συνολικό κόστος του μεταναστευτικού για την Κυβέρνηση τα τελευταία τέσσερα χρόνια (χωρίς να υπολογίζεται το δεύτερο μισό του έτους του 2023) ανέρχεται στα 465.066.348 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό ποσό ανάκτησης από την ΕΕ για τα έτη 2021-2023 (σε περίπτωση συγχρηματοδότησης) ανήλθε μόλις στα 29.452.799 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων ποσό 24.736.754 ευρώ αφορούσε τις δαπάνες της Μονάδας Ευρωπαϊκών Ταμείων (ΜΕΤ) του Υπουργείου Εσωτερικών, ποσό 726.947 ευρώ αφορούσε δαπάνες μισθών και λειτουργικών εξόδων ιδρυμάτων ασυνόδευτων ανηλίκων, ποσό 11.363 ευρώ αφορούσε τις δαπάνες προσωπικού και λειτουργικών εξόδων του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας και ποσό ύψους 3.877.735 ευρώ αφορούσε μισθούς λειτουργών του συγχρηματοδοτούμενου έργου αιτητών ασύλου στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας).
Κοινωνικές δαπάνες
Οι δαπάνες χωρίζονται σε τέσσερεις κατηγορίες: στις κοινωνικές παροχές, τις παροχές υγείας, τα κέντρα / δομές και στις λοιπές δαπάνες. Στις κοινωνικές παροχές περιλαμβάνονται οι υλικές συνθήκες υποδοχής (αφορά μετανάστες που δεν διαμένουν στα Κέντρα/ Δομές) των οποίων οι δαπάνες υπολογίζονται στα €36.000.000 εκατ. για το 2024, ενώ τα προηγούμενα έτη ανήλθαν στα €16.572.770 εκατ., μέχρι τον Ιούνιο του 2023, €33.018.160 εκατ. για το 2022 και €34.949.168 εκατ. ευρώ για το 2021.
Τα οικονομικά βοηθήματα για κάλυψη βασικών αναγκών (τροφή, ρουχισμός και υπόδηση) και κάλυψη προσωπικών μικροεξόδων συμπεριλαμβανομένων εξόδων ηλεκτρισμού και ύδρευσης, οι δαπάνες ανήλθαν το 2021 στα 28.872.139 εκατ. ευρώ, το 2022 στα 27.803.382 εκατ. ευρώ, ενώ το 2023 (μέχρι τον Ιούνιο) στα 14.336.715 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, για το επίδομα ενοικίου, το 2021 διατέθηκαν €4.175.429 εκατ., το 2022 €3.214.778 εκατ. και το μισό 2023, €892.045.
Για τη διαμονή αιτητών ασύλου σε ξενοδοχεία, δαπανήθηκαν το 2021, 1.901.600 ευρώ, το 2022 2.000.000 ευρώ και το πρώτο εξάμηνο του 2023, 1.332.220 ευρώ. Για τους ασυνόδευτους ανηλίκους οι δαπάνες ανήλθαν στα 3.704.118 ευρώ το 2021, στα 9.369.980 το 2022 και στα 6.955.412 το α’ εξάμηνο του 2023, ενώ για το 2024 το ποσό αυτό αυξάνεται αφού υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 14.713.100 ευρώ. Σε αυτά τα ποσά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι κρατικές ενισχύσεις σε Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς για ασυνόδευτους ανηλίκους, οι οποίες το 2021 ανήλθαν στις 862.890 ευρώ, το 2022 στο 1.470.277 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στο 1.483.540 ευρώ, ενώ για το 2024 υπολογίζεται ότι θα δαπανηθούν 3.862.400 ευρώ.
Δαπάνες εκπαίδευσης
Στην κατηγορία εκπαίδευση, που περιλαμβάνεται επίσης στις κοινωνικές παροχές, το 2021 δαπανήθηκαν 5.075.045 ευρώ, το 2022 6.773.768 ευρώ, το μισό του 2023 3.961.270 ευρώ, ενώ και πάλι το 2024 οι δαπάνες αυτές αυξάνονται στα 11.530.684 ευρώ. Η εν λόγω αύξηση οφείλεται κυρίως στις δαπάνες για τη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία, οι οποίες το 2021 ανήλθαν στα 4.565.842.00 ευρώ, το 2022 στα 5.999.597 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στα 3.486.597 ευρώ, ενώ το 2024 θα ανέλθουν στα 10.550.000 ευρώ.
Παροχές υγείας
Οι δαπάνες που προορίζονται για παροχές υγείας το 2021 ανήλθαν στα 8.393.722 ευρώ, το 2022 στα 11.300.499 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στα 7.312.698 και το 2024 υπολογίζεται ότι θα δαπανηθούν γι’ αυτό τον σκοπό 13.328.851 ευρώ.
Η ευρωπαϊκή βοήθεια προς την Κυπριακή Δημοκρατία
Κατά την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 υλοποιήθηκαν, στο πλαίσιο των Εθνικών Προγραμμάτων των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων, έργα με συνολική χρηματοδότηση, από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους, ύψους €116,7 εκατομμυρίων (€106,8 από ενωσιακούς πόρους και €9,9 από εθνικούς).
Επιπλέον, όπως ανέφερε πρόσφατα κατά τη συνεδρία των Επιτροπών Παρακολούθησης των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου, εξασφαλίστηκαν επιπρόσθετα κονδύλια απευθείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για διαχείριση του μεταναστευτικού, με αποτέλεσμα η συνολική δαπάνη για έργα να ανέλθει στα €126,9 εκατομμύρια ενωσιακών και εθνικών πόρων κατά την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020.
Για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, είπε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε αυξημένη κατανομή κονδυλίων προς την Κύπρο, στο πλαίσιο των Προγραμμάτων των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων, ύψους €162 εκατομμυρίων. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει €134 εκατομμύρια από ευρωπαϊκούς πόρους και €28 εκατομμύρια από εθνικούς.
Επίσης, αναγνωρίζοντας το δυσανάλογο βάρος που επιφέρουν οι μεταναστευτικές ροές στην Κύπρο ως κράτος μέλος της πρώτης γραμμής, η Επιτροπή ενέκρινε απευθείας επιπρόσθετα κονδύλια, όπως για παράδειγμα:
• Συνολικά €75,2 εκατ. από ενωσιακούς (€67,7 εκ.) και εθνικούς (€7,5 εκατ.) πόρους, που προορίζονται για την ανέγερση του Κέντρου Φιλοξενίας Αιτούντων Διεθνή Προστασία «Λίμνες» και Προαναχωρησιακού Κέντρου,
• Συνολικά €6,7 εκατ. ενωσιακών πόρων για την παροχή διαμονής σε εκτοπισμένους Ουκρανούς, με πλήρη χρηματοδότηση από την ΕΕ.
• €31 εκατ. για την υλοποίηση δύο ειδικών δράσεων, οι οποίες αφορούν στην ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και την αναβάθμιση των υποδομών των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, όσον αφορά στον τομέα των ασυνόδευτων ανηλίκων.
Συνολικά, για την υλοποίηση των Προγραμμάτων και των δράσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής ποσά που ανέρχονται συνολικά σε €276,4 εκατ. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναθέσει απευθείας στο Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης Ελλάδας ποσό ύψους €22 εκατομμυρίων για την αναβάθμιση του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα».
Στο μεταξύ, πέραν της οικονομικής ενίσχυσης που παρέχεται στη Δημοκρατία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξίσου σημαντική είναι η στήριξη με προσωπικό που παρέχεται στο πλαίσιο του Σχεδίου Στήριξης της Κύπρου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασύλου. Το προσωπικό του Οργανισμού που απασχολείται στη χώρα μας, παρέχει υπηρεσίες εξέτασης αιτήσεων ασύλου, στελέχωσης των Κέντρων υποδοχής και φιλοξενίας, διευκόλυνσης της διαδικασίας μετεγκατάστασης, μετάφρασης και εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, ο Οργανισμός συμβάλλει στον εξοπλισμό των Κέντρων, με προκατασκευασμένα γραφεία ή/και οικιστικές μονάδες. Τα 240 περίπου άτομα του Οργανισμού που στελεχώνουν τα αρμόδια τμήματα, αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα του Οργανισμού σε κράτος μέλος και ο συνολικός προϋπολογισμός για το 2022 ανήλθε στα €12 εκατομμύρια.
Αύξηση δομών και προσωπικό εκτόξευσαν το κόστος
Το Υπουργείο Εσωτερικών αποδίδει τις αυξημένες δαπάνες που υπολογίζονται για το μεταναστευτικό το 2024 στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του μεταναστευτικού, που μεταφράζεται κατά πρώτον στις δομές και στην αύξηση του προσωπικού.
Όπως δήλωσε στον «Φ» η λειτουργός Τύπου τους ΥΠΕΣ Μαργαρίτα Κυριάκου, περιλαμβάνονται μεγάλες δαπάνες για έργα υποδομών όπως για παράδειγμα η δημιουργία του Προαναχωρησιακού Κέντρου στη Μεννόγεια χωρητικότητας 800 ατόμων, το οποίο θα βοηθήσει στη διαδικασία των επιστροφών. Επιπλέον, όσον αφορά τις δαπάνες για το προσωπικό, αυξήθηκαν λόγω της πρόσληψης εξεταστών, που στόχο έχουν την επίσπευση της εξέτασης των αιτήσεων. Από 30 εξεταστές που υπήρχαν, τον περασμένο Απρίλιο προσλήφθηκαν άλλοι 27 και τον Οκτώβριο ακόμα 25.
Όπως εξήγησε η κ. Κυριάκου, ενώ εκκρεμούσαν τον περασμένο Μάρτιο 30 χιλ. αιτήσεις ασύλου, αυτές μειώθηκαν στις 26 χιλ. και παράλληλα μειώθηκαν αρκετά οι νέες αιτήσεις που κατατέθηκαν. Υπήρχαν περιπτώσεις, είπε, που μία αίτηση χρειαζόταν πάνω από 20 μήνες να εξεταστεί, ενώ σήμερα δίδεται απόφαση σε τρεις μήνες. Επιπρόσθετα, σημειώνει πως για το 2024 υπάρχουν κονδύλια για δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη, για τους ασυνόδευτους ανήλικους, για όσους επιλέγουν εθελούσια επιστροφή όπου τους δίδεται ένα ποσό, συν τα έξοδα για τα μεταφορικά τους για να φύγουν. Σημαντικό κονδύλι στον Προϋπολογισμό είναι και αυτό για τη λειτουργία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης.
18,8 εκατ. ευρώ για Κέντρα και Δομές
Αυξημένες είναι χρόνο με τον χρόνο και οι δαπάνες για τη λειτουργία των Κέντρων Υποδοχής και τις δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων.
Για το 2024 υπολογίζεται ότι θα δαπανηθούν 18,8 εκατ. ευρώ για τη συντήρηση των δομών αυτών, ποσό κατά πολύ αυξημένο σε σύγκριση με την χρονιά που διανύουμε. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες για το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής (ΚεΠΥ) «Πουρνάρα» στην Κοκκινοτριμιθιά, το 2021 ανήλθαν στα 1.961.152 ευρώ, το 2022 στα 7.816.564 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στα 3.999.826 ευρώ., ενώ το 2024 οι δαπάνες υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στα 8.323.557 ευρώ. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση που παρατηρείται στις δαπάνες προσωπικού που το 2024 διπλασιάζεται.
Για το Κέντρο Φιλοξενίας (ΚεΦ) «Λίμνες», στη Μεννόγεια, οι δαπάνες το 2021 ανήλθαν στο 1.822.453 ευρώ, το 2022 στα 3.141.382 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στο 1.878.433 ευρώ και το 2024 επίσης το ποσό αυξάνεται στα 5.329.726 ευρώ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται δαπάνες για ανέγερση νέων θαλάμων ύψους ενός εκατ. ευρώ.
Όσον αφορά στο Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας (ΚΥΦΑΔΠ) «Κοφίνου» οι δαπάνες το 2021 ανήλθαν στις 938.016 ευρώ, το 2022 στο 1.256.978 ευρώ, το α’ εξάμηνο του 2023 στις 414.822 ευρώ, ενώ το 2024 υπολογίζεται ότι αυτές θα αγγίξουν τα 3.531.190 ευρώ. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στις δαπάνες για υπηρεσίες που εκτοξεύονται από τις 519.347 το 2021, 205.662 το 2022 και 87.130 το α’ εξάμηνο του 2023, στο 1.978.005 ευρώ για το 2024, όπως επίσης και στα επιδόματα προς τους διαμένοντες για μικροέξοδα, τα οποία από τις 260.166 το 2021, 248.868 το 2022 και 74.286 για το πρώτο μισό του έτους του 2023, αυξάνονται στις 365.000 ευρώ το 2024.
Στο ποσό που αφορά τα Κέντρα και Δομές το 2024 προστίθενται και €1.700.000 για την εκμίσθωση Κέντρου Φιλοξενίας για Ασυνόδευτους Ανήλικους, με αγορά υπηρεσιών. Ο χώρος για τη δημιουργία του Κέντρου αυτού δεν έχει εξευρεθεί, καθ’ ότι κοινότητες που επιχειρήθηκε να εγκατασταθεί, αντέδρασαν με αποτέλεσμα να μην έχει υπάρξει ακόμα απόφαση.
