Παρατημένη στο έλεος του Θεού είναι η αρχιτεκτονική κληρονομιά στην Κύπρο.
Αυτή τη στιγμή ένας πολύ μικρός αριθμός λειτουργών του δημοσίου έχει την ευθύνη για 7.000 διατηρητέες οικοδομές παγκύπρια, ενώ εκκρεμούν ακόμη 4.000 αιτήματα για κήρυξη οικοδομών ως διατηρητέων. Σύνολο 11.000 κτήρια.
Συγκεκριμένα, το προσωπικό του Κλάδου Διατήρησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του υπουργείου Εσωτερικών) που έχει επιφορτιστεί με αυτό τον πολύ σημαντικό ρόλο για τη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αποτελείται από μόλις εννέα πρόσωπα. Ούτε καν διψήφιος είναι ο αριθμός, δηλαδή. Πρόκειται για τρεις λειτουργούς και έξι τεχνικούς/ μηχανικούς.
Το καυτό αυτό ζήτημα αναδεικνύεται μέσα από κοινοβουλευτικό ερώτημα του Νίκου Γεωργίου και απάντηση που έδωσε ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, την περασμένη εβδομάδα. Όπως εξηγεί ο κ. Ιωάννου, απαντώντας στο ερώτημα του βουλευτή, το οποίο αποτελείται από πέντε σκέλη, αυτοί οι λειτουργοί δεν έχουν μόνο να διεξέλθουν μεγάλου όγκου εργασίας, αλλά ο ρόλος τους είναι πολυσύνθετος.
Ο Υπουργός εξηγεί ότι είναι επιφορτισμένοι «με εργασίες που περιλαμβάνουν αξιολόγηση και σύσταση κήρυξης οικοδομών ως διατηρητέων προς τον υπουργό Εσωτερικών, αδειοδότηση (παραχώρηση συναίνεσης και πολεοδομικής άδειας για άμεσες επεμβάσεις, συντήρηση, αποκατάσταση και προσθηκομετατροπές), διαβουλεύσεις με άλλα Τμήματα/ Υπηρεσίες για θέματα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μελέτη και έγκριση οικονομικών κινήτρων (επιχορηγήσεις, μεταφορές χαρισμένου και υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης, πιστοποιητικά φοροαπαλλαγών και εκπτώσεων) και παρακολούθηση οικοδομικών εργασιών διατηρητέων οικοδομών/ έγκριση πληρωμών».
Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, προσθέτει ότι «ως εκ τούτου, στο παρόν στάδιο δεν υπάρχει δυνατότητα διαχωρισμού του προσωπικού σε ομάδες εργασίας και επιθεώρησης. Υπάρχει μόνο τυπικός διαχωρισμός σε ομάδες λειτουργού/ τεχνικού ανά επαρχία με διευρυμένα καθήκοντα, καθώς και εκτέλεση εργασιών λειτουργού από την προϊστάμενη του Κλάδου Διατήρησης (έλεγχος των παραγόμενων και όλων των οικονομικών κινήτρων)».
Αυτό το ζήτημα της υποστελέχωσης, φαίνεται να συντείνει στο γεγονός ότι πολίτες αποθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση για να αξιοποιήσουν τα οικονομικά κίνητρα συντήρησης των διατηρητέων οικοδομών. Κι αυτό γιατί είναι ένα απ’ τα αίτια που παρατηρείται καθυστέρηση στην καταβολή των ποσών για τις εργασίες συντήρησης, όπως άλλωστε επισημαίνει και ο βουλευτής Νίκος Γεωργίου, που αποτάθηκε στον υπουργό Εσωτερικών.
Είναι ενδεικτικό ότι ο τελευταίος, αφού πρώτα αναφέρεται στα δεδομένα με το μικρό αριθμό λειτουργών του Κλάδου Διατήρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εξηγεί ότι «λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, αν και έχει τεθεί ως προτεραιότητα από τον Κλάδο Διατήρησης, η έγκριση πληρωμών σε διατηρητέες οικοδομές που εκτελούνται εργασίες, έναντι των άλλων εργασιών, παρουσιάζονται καθυστερήσεις (από έναν μέχρι τρεις μήνες, περιλαμβανομένης και της περιόδου που απαιτείται από το Γενικό Λογιστήριο για δημιουργία πιστωτή)». Βέβαια, ο Υπουργός διευκρινίζει ότι «ένα μεγάλο μέρος όμως της περιόδου καθυστέρησης, οφείλεται και στην ελλιπή ή λανθασμένη υποβολή εγγράφων από τους μελετητές των έργων, η οποία επιβεβαιώνεται από τις αλλεπάλληλες υπενθυμίσεις από το προσωπικό του Κλάδου Διατήρησης προς αυτούς».
Όσο δε για τη λύση στο ζήτημα, αυτή είναι συνδεδεμένη με την μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (παίρνει σάρκα και οστά τον Ιούνιο του 2024), στην οποία κληροδοτείται η επίλυση του προβλήματος. Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Τα μέτρα που αναμένεται να ληφθούν, ειδικότερα με τη μεταφορά της πολεοδομικής αδειοδότησης από τα επαρχιακά Γραφεία Πολεοδομίας στους επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης, είναι η πρόθεση για στελέχωση του Κλάδου Διατήρησης με εξειδικευμένο προσωπικό, δεδομένου ότι το πρόβλημα οξύνεται με την πάροδο του χρόνου. Στόχος είναι ο καλύτερος διαχωρισμός εργασιών, αλλά και η δημιουργία κλιμακίων ανά επαρχία στα εν λόγω επαρχιακά Γραφεία Πολεοδομίας, ώστε να αντιμετωπίζονται χωρίς καθυστέρηση, όλα τα θέματα διατήρησης, αλλά και οι επιτόπου έλεγχοι παρακολούθησης και πληρωμής διατηρητέων οικοδομών».
Να σημειωθεί ότι, όπως προκύπτει από την απάντηση του Υπουργού, κάθε χρόνο, υποβάλλονται στον Κλάδο Διατήρησης του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, γύρω στα 300 αιτήματα πληρωμών και ολοκληρώνονται γύρω στις 220-250 πληρωμές.
Ο Νίκος Γεωργίου στο ερώτημα που υπέβαλλε προς τον αρμόδιο υπουργό, σημείωνε ότι έγινε δέκτης παραπόνων από πολίτες «οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση για να αξιοποιήσουν τα οικονομικά κίνητρα συντήρησης των διατηρητέων οικοδομών» και συμπλήρωνε ότι «παρατηρείται τεράστια καθυστέρηση στην επιθεώρηση και τον έλεγχο των εργασιών συντήρησης που γίνονται σε αυτές τις κατοικίες από τους αρμόδιους λειτουργούς του Τμήματος, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφορα προβλήματα μη έγκαιρης πληρωμής τους. Συνεπακόλουθα, επαγγελματίες όπως εργολάβοι, αρχιτέκτονες, διακοσμητές κ.λπ. δεν επιθυμούν να αναλαμβάνουν την εκτέλεση τέτοιων συμφωνιών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».
