Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό οι εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων υψηλού κινδύνου όπως ανακυκλώσιμων υλικών, βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων, αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, αποβλήτων οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, απόβλητα ηλεκτρικού ηλεκτρονικού εξοπλισμού και άλλες.
Λόγω της υψηλής επικινδυνότητας τους πρέπει να τυγχάνουν συχνής παρακολούθησης και ελέγχου. Άλλωστε, η πιθανότητα ατυχήματος δεν μπορεί να αποκλειστεί όσα μέτρα και αν ληφθούν. Επομένως, οι ίδιοι φορείς εκμετάλλευσης των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων θα πρέπει καθημερινά και συστηματικά να λαμβάνουν όλα τα ευλόγως εφικτά μέτρα για πρόληψη των κινδύνων εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Προσεγγίζοντας την εαρινή περίοδο, οι κίνδυνοι για πυρκαγιές σε τέτοιες εγκαταστάσεις αυξάνονται και είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η εφαρμογή των 10 μέτρων που λήφθηκαν στο ανώτατο επίπεδο, σε συνεδρία υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας στην παρουσία των υπουργών Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και Εργασίας, της υφυπουργού παρά τω Προέδρω και άλλων κρατικών αξιωματούχων. Στην εν λόγω συνεδρία στις 26/7/2023 αποφασίστηκε η λήψη σειράς μέτρων για την πρόληψη και μείωση των κινδύνων πρόκλησης πυρκαγιών σε μονάδες διαχείρισης αποβλήτων.
Στο πλαίσιο προσπάθειας για όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση και πρόληψη των κινδύνων πρόληψης των πυρκαγιών σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων, πραγματοποιούνται από κοινού, με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, εκστρατείες επιθεώρησης. Σε συνέχεια των κοινών επιθεωρήσεων, η Πυροσβεστική Υπηρεσία, υπέβαλε σχετικές εκθέσεις με συστάσεις και μέτρα για λήψη από τις εγκαταστάσεις με σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση περιστατικών πυρκαγιάς.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος με σχετικές επιστολές προς τις εγκαταστάσεις ζήτησε όπως προχωρήσουν στη λήψη όλων των μέτρων, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Σε συνέχεια των επιστολών συμμόρφωσης, διεξήχθησαν επαναληπτικές επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις, από επιθεωρητές του Τμήματος Περιβάλλοντος, για έλεγχο συμμόρφωσης τους με τις προφορικές και γραπτές οδηγίες/ υποδείξεις που τους δόθηκαν και επιβλήθηκαν ποινές σε ανάλογες περιπτώσεις. Σε συνέχεια της εκστρατείας και των σχετικών εκθέσεων επιθεώρησης, λαμβάνονται ανά περίπτωση άμεσα μέτρα εφαρμογής και επιβολής ποινών που προβλέπονται στην κείμενη νομοθεσία που μεταξύ άλλων αφορούν επιστολές συμμόρφωσης, εξώδικη ρύθμιση, έκθεση στον Γενικό Εισαγγελέα για ποινική δίωξη ή /και απαγορευτική ειδοποίηση.
Περαιτέρω προγραμματίζονται από κοινού νέες επιθεωρήσεις του Τμήματος Περιβάλλοντος, με την Πυροσβεστική Υπηρεσία και το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας σε 40 επιλεγμένες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων, αλλά και άλλες εγκαταστάσεις ψηλού ρίσκου, βιομηχανίες και αποθήκες τον προσεχή Μάρτιο.
Πρόσφατα, εγκρίθηκε από το υπουργείο Οικονομικών συμπληρωματικός προϋπολογισμός για δημιουργία ξεχωριστού Ειδικού Τομέα Ελέγχων Περιβάλλοντος στο Τμήμα Περιβάλλοντος με αποκλειστική ευθύνη τους περιβαλλοντικούς ελέγχους / επιθεωρήσεις. Αφορά το Μέτρο 10 – Δημιουργία Κλάδου Επιθεωρήσεων στο Τμήμα Περιβάλλοντος και προβλέπεται πρόσληψη 15 λειτουργών και τεχνικών, οι οποίοι θα αφιερωθούν αποκλειστικά στους ελέγχους και επιθεωρήσεις. Η υλοποίηση του τομέα αυτού αναμένεται εντός του πρώτου εξαμήνου του 2024.
Το Μέτρο 9 – Σχέδια Επείγουσας Ανάγκης υλοποιείται από το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος πραγματοποίησε συναντήσεις με εκπροσώπους της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, του Τμήματος Περιβάλλοντος, του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, της Πολιτικής Άμυνας, του υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, καθώς και με τους δήμους Τσερίου, Ιδαλίου, Γερίου, Ύψωνα, την κοινότητα Καλαβασού και τους δήμους Λάρνακας και Αραδίππου και το κοινοτικό συμβούλιο Λυμπιών για τη βιομηχανική Ζώνη Κόσιης. Έχει συμφωνηθεί να προσληφθεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος Επιθεωρητής με αγορά υπηρεσιών, ο οποίος θα ενεργεί υπό τις οδηγίες του αρχιεπιθεωρητή για παρακολούθηση των Βιομηχανικών Ζωνών Ιδαλίου, Τσερίου και Γερίου. Για το Ενεργειακό Κέντρο Βασιλικού και τη Βιομηχανική Ζώνη Καλαβασού έχει ήδη εργοδοτηθεί αντίστοιχος επιθεωρητής. Το μοντέλο του επιθεωρητή με αγορά υπηρεσιών μελετάται σοβαρά και από τον δήμο Ύψωνα.
Η Πολιτική Άμυνα ετοιμάζει Εξωτερικά Σχέδια Επείγουσας Ανάγκης μόνο για τις εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στην Οδηγία SEVESO, όπως αναφέρεται στους σχετικούς Κανονισμούς (Κ.Δ.Π. 347/2015). Ως εκ τούτου για τις βιομηχανικές ζώνες Ιδαλίου, Γερίου και Τσερίου, δεν έγιναν τέτοια σχέδια γιατί δεν υπάρχουν μονάδες SEVESO στις εν λόγω περιοχές. Το ίδιο ισχύει και για τη Βιομηχανική Ζώνη Καλαβασού και Ύψωνα.
Επιπρόσθετα το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας υλοποιεί το Μέτρο 7 – Πρόσθετες υποχρεώσεις σε μονάδες που γειτνιάζουν με μονάδες SEVESO. Ετοιμάστηκε προσχέδιο Κανονισμών με στόχο την αύξηση των υποχρεώσεων και των μέτρων ασφαλείας σε χώρους εργασίας που υπάρχουν χημικές ουσίες σε ποσότητα ίση ή μεγαλύτερη του 75% των οριακών ποσοτήτων που καθορίζονται στους υφιστάμενους Κανονισμούς, σε χώρους εργασίας που εφάπτονται σε μονάδες SEVESO και σε χώρους εργασίας εντός του Ενεργειακού Κέντρου Βασιλικού.
Αυστηρές ποινές προβλέπει η νομοθεσία
Το Τμήμα Περιβάλλοντος υλοποιεί έξι μέτρα. Σε στενή συνεργασία με την Πυροσβεστική Υπηρεσία υλοποιεί το Μέτρο 1 – Επιθεωρήσεις σε μονάδες διαχείρισης αποβλήτων υψηλού κινδύνου. Ετοιμάστηκε κατάλογος 40 εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων, και καταρτίστηκε πρόγραμμα επιθεώρησης τους. Αποφασίστηκε η καθιέρωση της ετήσιας αξιολόγησης των Μονάδων Διαχείρισης Αποβλήτων Υψηλού Κινδύνου μέσω κοινών επιθεωρήσεων του Τμήματος Περιβάλλοντος και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Μέτρο 2 – Επικαιροποίηση και Τροποποίηση Άδεια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΑΔΑ). Δεδομένου ότι η διαδικασία τροποποίησης των ΑΔΑ είναι χρονοβόρα, αποφασίστηκε η ετοιμασία Διατάγματος του υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για μέτρα πρόληψης πυρκαγιών σύμφωνα με το άρθρο 54(5)(β) των περί Αποβλήτων Νόμων, στο οποίο να καθορίζονται και οι μεταβατικές περίοδοι εφαρμογής τους.
Μέτρο 3 – Ύψος Εγγυητικών και πιθανή αύξηση ποινών. Το ύψος των εγγυητικών δεν χρίζει νομοθετικής ρύθμισης, αφού καθορίζεται με απόφαση του Διευθυντή του Τμήματος Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τους περί αποβλήτων Νόμους του 2011 έως 2022 προβλέπεται εξώδικη ρύθμιση ;δικήματος μέχρι €20.000, διοικητικές κυρώσεις μέχρι €500.000 και ποινική δίωξη με ποινές μέχρι 3 χρόνια φυλακή ή / και πρόστιμο μέχρι €500.000.
Μέτρο 4 – Αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ σωρών αποβλήτων. Η επαναξιολόγηση των αποστάσεων ασφαλείας μεταξύ των σωρών αποβλήτων που αποθηκεύονται θα επιτευχθεί μέσω των γενικών όρων που ετοιμάζονται από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.
Μέτρο 5 – Δημιουργία Ευθύνης Παραγωγού για επιπλέον ρεύματα αποβλήτων. Σχετικά με τα ανακυκλώσιμα υλικά χαμηλής αξίας ή πλαστικά των οποίων η ανακύκλωση είναι δύσκολη κ.τ.λ., θα εξεταστεί η χρήση κυμαινόμενων τελών μέσα από τα συλλογικά συστήματα που λειτουργούν για τα διάφορα ρεύματα αποβλήτων.
Μέτρο 6 – Δημιουργία Ομάδας Ειδικών .Το Τμήμα Περιβάλλοντος ενημέρωσε τους εμπλεκόμενους φορείς, με επιστολή του, ημερομηνίας 31/10/2023, ότι, αποφασίστηκε η θεσμοθέτηση ομάδας ειδικών η οποία θα συντονίζεται από τον αρχιεπιθεωρητή του Τμήματος Περιβάλλοντος, και σε αυτήν θα συμμετέχουν η Πυροσβεστική Υπηρεσία, λειτουργοί του Τμήματος Περιβάλλοντος και άλλα Τμήματα του ΥΓΑΑΠ.
Αξιολόγηση υφιστάμενων βιομηχανικών ζωνών και περιοχών
Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, που υλοποιεί το Μέτρο 8 – Αξιολόγηση Υφιστάμενων Βιομηχανικών Ζωνών και Περιοχών σε συνέχεια διαβούλευσης με το Τμήμα Περιβάλλοντος, εισηγήθηκε στον υπουργό Εσωτερικών την τροποποίηση των προνοιών του Τοπικού Σχεδίου Νότιας Λευκωσίας, για περιορισμό των επιτρεπόμενων οχληρών βιομηχανικών αναπτύξεων εντός των βιομηχανικών ζωνών. Αντίστοιχοι περιορισμοί τέθηκαν και στις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Τσερίου. Όσον αφορά τη Βιομηχανική Ζώνη Κατηγορίας Α΄ Γερίου, που εμπίπτει στα όρια του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως μελετά άλλες λύσεις μέχρι την αναθεώρηση του εν λόγω Τοπικού Σχεδίου, όπως για παράδειγμα τον καθορισμό Λευκής Ζώνης, για την εξαίρεση οχληρών βιομηχανικών κατηγοριών.
Παράλληλα, ετοίμασε χάρτες ανά επαρχία, που παρουσιάζουν την εγγύτητα των βιομηχανικών και βιοτεχνικών ζωνών και περιοχών σε Ζώνες Ανάπτυξης. Οι χάρτες, υποδεικνύουν τις ζώνες βαριάς οχληρίας κατηγορίας Α΄ οι οποίες βρίσκονται πλησιέστερα οικιστικών ζωνών και θα αποτελέσουν τη βάση για την υπό εξέλιξη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την περαιτέρω αξιολόγηση του βαθμού επικινδυνότητας και ασυμβατότητας των ζωνών αυτών.
