Από την υιοθέτηση του θεσμού των Συμβασιούχοι Οπλίτες (ΣΥΟΠ) το 2016, και μετά από οκτώ έτη συνεχούς αιμορραγίας του θεσμού (χιλιάδων προσλήψεων και χιλιάδων παραιτήσεων), η Κυβέρνηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη έκανε το πρώτο σημαντικό βήμα, για αποκατάσταση της μεγάλης αυτής εκκρεμότητας η οποία πλήττει την επιχειρησιακή ετοιμότητα της Εθνικής Φρουράς. Την Παρασκευή, 10 Μαΐου, το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε αποφάσεις για εκσυγχρονισμό του θεσμού και αναβάθμιση των όρων απασχόλησης των ΣΥΟΠ, για πρώτη φορά μετά το 2016. Οι αποφάσεις αποτελούν το πρώτο σταθερό βήμα για εξυγίανση του σημαντικού αυτού θεσμού και αναμένεται ότι στα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσουν περαιτέρω βελτιώσεις.
Προ τού κινδύνου οριστικής κατάρρευσης του θεσμού, λόγω της αδιαφορίας και της αμέλειας της προηγούμενης Κυβέρνησης, λήφθηκαν σημαντικές αποφάσεις ώστε να καταστεί ο θεσμός «βιώσιμος και ελκυστικός». Στα θετικά περιλαμβάνεται η δυνατότητα υπηρεσίας (κατόπιν συγκεκριμένων διαδικασιών) μέχρι το 57ο έτος της ηλικίας τους – όπως δηλαδή οι σημερινοί Συμβασιούχοι Υπαξιωματικοί (πρώην ΕΠΥ)– και, ειδικά, η ανάγκη άμεσης μισθολογικής αναβάθμισης (μηνιαίο επίδομα €100 ή €200) όπως και η πρόβλεψη σταδιακής ένταξης τους, κατόπιν επιλογικής διαδικασίας, στα αντίστοιχα επίπεδα των μισθολογικών Κλιμάκων Α2-Α5-Α7(ιι).
Η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς για προαγωγή τους σε βάθος χρόνου ή πρόβλεψης για παροχή κάποιου είδους σύνταξης με τον τερματισμό της υπηρεσίας τους στο 57ο έτος, δεν πρέπει να θεωρούνται ως απόλυτα αρνητικά, αφού αναμένεται, μετά την θεσμοθέτηση των αλλαγών που έχουν εγκριθεί, ότι με την πάροδο του χρόνου θα επιλυθούν και οι δυο προαναφερθείσες εκκρεμότητες, όπως άλλωστε συνέβη και με τους ΣΥΠ.
Φαίνεται, όμως, ότι οι ανωμαλίες που παρατηρήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες στον θεσμό των Εθελοντών ΕΠΥ ( Συμβασιούχοι Υπαξιωματικοί ΣΥΠ) – άρχισαν να προσλαμβάνονται το 1995, την εποχή του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου- επηρέασαν σημαντικά τις κυβερνητικές αποφάσεις όσον αφορά τον νέο θεσμό των ΣΥΟΠ. Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα από αυτούς προσέφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στην ΕΦ, ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς, προφασιζόμενοι ασθένειες, εκμεταλλευτήκαν επιτήδεια τη δυνατότητα λήψης αναρρωτικών αδειών, ενώ αρκετοί από αυτούς, με διάφορες προφάσεις, και λόγω των αδυναμιών του συστήματος, κρίθηκαν σε υπαξιωματικούς ελαφριάς υπηρεσίας (γραφείου). Υπάρχουν περιπτώσεις μονάδων όπου το 30-40% των ΣΥΠ έχουν αναδειχθεί σε υπαξιωματικούς γραφείου, διατηρώντας παράλληλα, τα απογεύματα, εξω-υπηρεσιακή απασχόληση στις προσωπικές τους εργασίες.
Επαγγελματική αποκατάσταση
Η επαγγελματική αβεβαιότητα υπήρξε, από την αρχή, μείζον πρόβλημα στον θεσμό, αφού πολλές εκατοντάδες ικανότατων ΣΥΟΠ εγκατέλειψαν την ΕΦ προς εξεύρεση μόνιμης και σταθερής εργασίας, στην Αστυνομία, την Πυροσβεστική, και τον ιδιωτικό τομέα. Η πρόνοια για διατήρηση των κατάλληλων και ικανών ΣΥΟΠ στην υπηρεσία μέχρι το 57ο έτος της ηλικίας τους, κρίνεται ως πολύ σημαντική. Επιπλέον αναμένεται ότι σταδιακά θα επιλυθεί και το ζήτημα της μερικής συνταξιοδότησης μετά την αποστρατεία τους, ενώ ανάλογες εξελίξεις αναμένεται να υπάρξουν και στο ζήτημα των προαγωγών των ικανών, μετά από συγκεκριμένες διαδικασίες, από τον σημερινό βαθμό του δεκανέα στους βαθμούς του λοχία μέχρι του αρχιλοχία. Να σημειωθεί ότι οι Μόνιμοι Υπαξιωματικοί, που διαθέτουν σήμερα τριετή εκπαίδευση στις παραγωγικές σχολές της Ελλάδας, έχουν τη δυνατότητα προαγωγής μέχρι τον βαθμό του Ανθυπασπιστή Α.
Μισθοδοσία
Η μισθοδοσία των Συμβασιούχων Οπλιτών αποτελούσε, από την υιοθέτηση του θεσμού το 2016, αγκάθι στην ομαλή λειτουργία του. Η προηγούμενη Κυβέρνηση Αναστασιάδη, και το ΥΠΑΜ/ΓΕΕΦ, θεωρούσαν, εσφαλμένα, τον θεσμό ως εφήμερο, εκτιμώντας ότι η ΕΦ θα μπορούσε να προσελκύει εσαεί υποψηφίους, χωρίς να αντιλαμβάνοται ότι η δεξαμενή ενδιαφερομένων, σε ένα πληθυσμό 724.800 Κυπρίων (78,9% του πληθυσμού), θα ήταν περιορισμένη και πιθανόν να στέρευε μια ημέρα. Έτσι τον εγκατέλειψε στην μοίρα του με αποτέλεσμα η σημερινή Κυβέρνηση να βρεθεί προ τετελεσμένων: είτε θα διέσωζε τον θεσμό, είτε θα συνέχιζε την κωλυσιεργία και την αδράνεια μέχρι την οριστική του κατάρρευση με οδυνηρές επιπτώσεις στην ΕΦ.
Γνωρίζοντας ότι η πλειοψηφία των ΣΥΟΠ έχουν σοβαρές οικογενειακές υποχρεώσεις, κάτι το οποίο παραγνωρίστηκε πλήρως τα προηγούμενα χρόνια, οι αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, αν εκληφθούν ως το πρώτο σημαντικό βήμα για αποφασιστική εξυγίανση του θεσμού, τότε αυτός θα έχει μέλλον. Αν όμως δεν ακολουθήσουν, τα επόμενα χρόνια, τα αναγκαία βήματα πλήρους ομαλοποίησης των ζητημάτων προαγωγών, μισθοδοσίας και ενδιάμεσης σύνταξης μετά το 57ο έτος, τότε αυτός θα καταστεί σταδιακά θνησιγενής με καταλυτικές επιπτώσεις στην επιχειρησιακή ετοιμότητα της ΕΦ.
Σύμφωνα με την Κατάσταση Μισθοδοσίας Δημοσίων Θέσεων της 1ης Ιανουαρίου 2024, οι βασικές ετήσιες απολαβές της Κλίμακας Α1 στην αρχική και ανώτατη βαθμίδα ανέρχονται, αντίστοιχα, σε €15.051 και €17.183, ενώ οι ολικές ετήσιες απολαβές καταγράφονται, αντίστοιχα, σε €16.772 και €19.102 (μέση ωριαία αμοιβή €9.17). Σήμερα, ένας ΣΥΟΠ της 1ης Σειράς (αρχικά 3.000, σήμερα περίπου 1.200) που υπηρετεί στις τάξεις της ΕΦ για οκτώ έτη, λαμβάνει ακάθαρτο μηνιαίο μισθό €1.428 (βασικός μισθός €1.285 και τιμαριθμικό επίδομα €143) και ετησίως €17.140. Αν αφαιρεθούν οι μηνιαίες αποκοπές κοινωνικών ασφαλίσεων, φιλοδωρήματος και ΓΕΣΥ (€206), οι καθαρές αποδοχές ανέρχονται σε €1.222 μηνιαίως ή €14.663 ετησίως, συν ο 13ος μισθός.
Από την 1η Ιουλίου 2024, όταν θα εφαρμοστεί η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για αύξηση της μισθολογικής Κλίμακας των ΣΥΟΠ σε Α2, οι ετήσιες βασικές απολαβές στην αρχική και ανώτατη βαθμίδα θα είναι, αντίστοιχα, €15.109 και €18.544, ενώ οι ετήσιες ολικές απολαβές θα ανέρχονται σε €16.830 στην αρχική βαθμίδα και €20.615 στην ανώτατη βαθμίδα (μέση ωριαία αμοιβή €9.57). Επιπλέον, αν υπολογισθεί και το μηνιαίο επίδομα των €100 (€1.200 ετησίως) ή των €200 (€2.400 ετησίως) που θα παραχωρείται στους ΣΥΟΠ που υπηρετούν σε ειδικές μονάδες-τμήματα, οι ετήσιες ολικές αμοιβές θα ανέλθουν, στην αρχική κλίμακα, σε €18.030 (€16.830 + €1.200) ή €19.030 (€16.630 + €2.400) για τους ΣΥΟΠ των ειδικών μονάδων-τμημάτων, και στην ανώτατη κλίμακα, αντίστοιχα, σε €21.815 (€20.615 + €1.200) και €23.015 (€20.615 + €2.400). Εκ των προαναφερθέντων προκύπτει ότι η αναβάθμιση από την Κλίμακα Α1 στην Α2 είναι ήσσονος σημασίας, συγκρινόμενη με την αύξηση που επιτυγχάνεται με το μηνιαίο επίδομα των €100 και €200.
Λαμβάνοντας υπόψη το παράδειγμα των ΣΥΟΠ της 1ης Σειράς, ο μηνιαίος ακάθαρτος μισθός στην Κλίμακα Α2 θα ανέλθει σε €1.453 (από €1.428 σήμερα) ή σε €17.433 ετησίως (συν 13ος μισθός). Αν προστεθεί και το μηνιαίο επίδομα των €100, οι μηνιαίες ακάθαρτες απολαβές θα ανέλθουν σε €1.553 ή σε €18.633 ετησίως (συν 13ος μισθός). Για τους ΣΥΟΠ που υπηρετούν σε ειδικές μονάδες-τμήματα, αν υπολογισθεί το μηνιαίο επίδομα των €200, ο ακάθαρτος μηνιαίος μισθός θα ανέλθει σε €1.653 ή σε €19.883 (συν 13ος μισθός).
*Επίτιμος επιστημονικός ερευνητής στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και Πληροφοριών του Πανεπιστημίου Buckingham στο Ηνωμένο Βασίλειο.
