Επένδυση στους εκπαιδευτικούς, σωστή εκπαίδευσή τους και εμπιστοσύνη για να χειριστούν την τάξη και τους μαθητές τους χωρίς επιθεωρήσεις και με περισσότερη αυτονομία και ευελιξία. Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που έχει το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο είναι ιδιαίτερα ζηλευτό. Για τις καλές πρακτικές που εφαρμόζει η Φινλανδία, για το πώς εντάσσει στο σύστημά της παιδιά με δυσκολίες, παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία, αλλά και για το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για άλλες χώρες να λειτουργήσουν το μοντέλο αυτό με αποτελέσματα, μιλά σε συνέντευξή της στον «Φ» η γενική διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων του υπουργείου Παιδείας της Φινλανδίας, Γιάανα Παλογιάρβι, στο πλαίσιο διήμερης επίσκεψής της στην Κύπρο.
Το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας έχει χαρακτηριστεί ως πρότυπο με βασική αρχή τα «χαρούμενα παιδιά». Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που το κάνουν να ξεχωρίζει;
Πραγματικά είναι δύσκολο να απαντήσω σε αυτό, καθώς το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ένα πακέτο. Αν πρέπει να ξεχωρίσω κάποια πράγματα από αυτό, θα έλεγα τους εκπαιδευτικούς μας και την εκπαίδευσή τους. Έχουμε καλούς δασκάλους στα σχολεία μας και επενδύσαμε πολλά σε αυτόν τον τομέα. Για μας δεν έχει και τόση σημασία η οργάνωση της Διοίκησης αλλά αυτό που συμβαίνει μέσα στην τάξη. Αυτό μένει στο τέλος της μέρας. Η αλληλεπίδραση του δασκάλου με τον μαθητή. Επίσης, θα έλεγα ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι ιδιαίτερα ελκυστικό στη Φινλανδία. Πολλοί είναι αυτοί που επιθυμούν να το ακολουθήσουν και είναι στο ίδιο επίπεδο με τα επαγγέλματα του γιατρού και του δικηγόρου. Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται κίνητρα, προοπτική και στο σχολείο μας μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα δικά τους εργαλεία μέσα στις τάξεις. Δεν έχουμε επιθεωρήσεις στα σχολεία, τις έχουμε καταργήσει, υπάρχει αποκέντρωση, αλλά και υποδομή που στηρίζει τους εκπαιδευτικούς. Η Διοίκηση τους στηρίζει καθώς χρειάζονται συνεχώς εκπαίδευση, αλλά δεν είναι μόνοι.
Πώς μπορούν άλλες χώρες να χρησιμοποιήσουν το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας για να μεταρρυθμίσουν και να βελτιώσουν το δικό τους;
Είναι δύσκολο να γίνει αυτό και το θεωρώ αδύνατο να δουλέψει το ίδιο από τη μια χώρα στην άλλη. Κι αυτό διότι η κάθε χώρα έχει τη δική της κουλτούρα, τη δική της παράδοση και τη δική της ιστορία. Μπορούν όμως οι χώρες να ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν ορισμένες πρακτικές που θα βελτιώσουν το δικό τους εκπαιδευτικό σύστημα. Όπως για παράδειγμα, την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών τους. Αυτό θα έλεγα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς αφορά το πώς διδάσκουν και το πώς είναι μέσα στην τάξη τους. Αυτό δεν έχει να κάνει με το σύστημα. Επίσης, οι χώρες που ενδιαφέρονται μπορούν να διαβουλευτούν για αυτά τα θέματα με τη Φινλανδία. Διάλογο μπορούμε να έχουμε, αλλά δεν μπορεί να γίνει «αντιγραφή» του συστήματος από τη μια χώρα στην άλλη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εκπαίδευση: Oι λόγοι που πετυχαίνουν οι Σκανδιναβοί
Στην Κύπρο ο τρόπος επιλογής για εργοδότηση εκπαιδευτικών στο δημόσιο σχολείο στηρίζεται σε καταλόγους αναμονής, λέγοντας πολλές φορές ότι είναι ένα αναχρονιστικό και μη πρακτικό σύστημα. Στη Φινλανδία με ποιο τρόπο γίνεται η επιλογή για εργοδότηση;
Στη Φινλανδία έχουμε κάτι απλό, καθώς μας αρέσει να κρατάμε και να εφαρμόζουμε τα απλά. Κάποιος που επιθυμεί να γίνει εκπαιδευτικός, φοιτά στο Πανεπιστήμιο, ακολουθεί μεταπτυχιακές σπουδές στα Παιδαγωγικά και στη συνέχεια εργοδοτείται. Δεν έχουμε κατάλογο αναμονής για το επάγγελμα. Φυσικά, υπάρχουν καλές ευκαιρίες εργοδότησης και δεν υπάρχει μεγάλο ποσοστό ανεργίας στην εκπαίδευση. Θα έλεγα πως υπάρχουν ικανοποιητικές θέσεις για εργοδότηση στο επάγγελμα αυτό. Η Φινλανδία είναι μεγάλη χώρα και υπάρχουν περιοχές που είναι απομακρυσμένες και οι οποίες χρειάζονται εκπαιδευτικούς για να εργαστούν στα σχολεία τους. Αρκετοί εκπαιδευτικοί εργάζονται και σε καθεστώς αντικατάστασης και όχι σε μόνιμη βάση. Καλούνται να εργαστούν ως αντικαταστάτες σε περίπτωση άδειας ασθενείας ή άδειας μητρότητας, η οποία στη Φινλανδία έχει διάρκεια ενός έτους.
Όπως είπατε και προηγουμένως, η χώρα σας δίνει μεγάλη σημασία στην ποιότητα και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Πώς γίνεται η αξιολόγησή τους;
Πράγματι, είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδεύονται σωστά και ποιοτικά οι εκπαιδευτικοί. Αξιολογούνται από το διευθυντή της σχολικής μονάδας, ο οποίος λόγω και της αυτονομίας που υπάρχει, είναι θα έλεγα το «αφεντικό».
Είστε διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων του Υπουργείου. Ποιες είναι οι σχέσεις της Φινλανδίας με άλλες χώρες όσον αφορά την Εκπαίδευση;
Γίνονται αρκετά πράγματα και επισκεπτόμαστε πολλές χώρες στον κόσμο. Φέτος θα έχουμε και την προεδρία της ΕΕ, από τον ερχόμενο Ιούλιο, και είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς αναμένονται εξελίξεις ενόψει και του Brexit.
Πώς διαχειρίζονται παιδιά με δυσκολίες και αναπηρίες
Πώς έχετε εντάξει στο εκπαιδευτικό σύστημα παιδιά με αυτισμό, σύνδρομο Down και άλλες ιατρικές και εκπαιδευτικές δυσκολίες και ανάγκες; Τα παιδιά παρακολουθούν ενιαίο πρόγραμμα στα σχολεία τους όπως και οι υπόλοιποι συμμαθητές τους;
Υπάρχει σύστημα, αλλά θα έλεγα όχι συγκεκριμένες προδιαγραφές και λύσεις. Κι αυτό διότι το κάθε παιδί με δυσκολίες και αναπηρίες είναι ξεχωριστή περίπτωση και θα πρέπει να εκπονηθεί εξατομικευμένο πλάνο για αυτό. Υπάρχουν διάφορα μοντέλα που ακολουθούνται αναλόγως των περιπτώσεων. Τα παιδιά μπορούν να μπουν στις κανονικές τάξεις αλλά με επιπλέον βοήθεια και στήριξη είτε από τους δασκάλους τους, είτε από συνοδό που αναλαμβάνει να τα βοηθήσει. Στην περίπτωση που η κατάσταση ενός παιδιού είναι δύσκολη, μπορεί να παρακολουθεί μόνο του μαθήματα αλλά με συγκεκριμένο πλάνο, ούτως ώστε να μπορεί να εκπαιδευτεί και να αποφοιτήσει. Στη Φινλανδία υπάρχουν ειδικά σχολεία αλλά πολύ λίγα και εκεί φοιτούν παιδιά που έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα. Αλλά για κάθε περίπτωση γίνεται αξιολόγηση. Παιδιά με δυσκολίες και σύνδρομα έχουν επιπλέον βοήθεια και στην πορεία επαναξιολογούνται και μπορούν να ενταχθούν στην κανονική τάξη με στήριξη στις προσωπικές τους ανάγκες. Σε περίπτωση που διαφανεί πως ένα παιδί δεν μπορεί να ανταπεξέλθει, γίνεται παιδαγωγική αξιολόγηση και λαμβάνει πιο έντονη βοήθεια, όπως για παράδειγμα κάποιες ώρες με ειδικό δάσκαλο, μερικά ή ακόμα και όλα τα μαθήματα μου με τη στήριξη ειδικού δασκάλου κ.λπ. Αυτά παρέχονται σε όλα τα σχολεία. Σε περίπτωση που τα πιο πάνω δεν είναι επαρκή και ένα παιδί χρειάζεται να πάει σε ειδικό σχολείο, υπάρχουν διαδικασίες με την εμπλοκή και του δήμου. Παιδιά με σύνδρομο Down αλλά και κωφά ή τυφλά παιδιά υπάρχουν σε κάθε στάδιο της πυραμίδας της εκπαίδευσης και της στήριξης. Γίνονται όμως συνεχείς αξιολογήσεις.
Αγκαλιάζοντας την πολυπολιτισμικότητα
Στην πολυπολιτισμική εποχή μας πώς το σχολείο της Φινλανδίας ανταποκρίνεται στις προκλήσεις;
Έχουμε σχολεία κυρίως στην πρωτεύουσα, στα οποία φοιτούν μαθητές με γονείς από άλλες χώρες. Τα σχολεία όμως στηρίζουν, καθώς υπάρχει ένα δυνατό και ευέλικτο σύστημα προς αυτό. Λειτουργούν υπηρεσίες για ενίσχυση και στήριξη μεταναστών μαθητών αλλά και ένταξή τους, καθώς είναι γνωστόν πως έχουν δυσκολίες στο να μάθουν τη γλώσσα και σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν δυστυχώς τραγικές ιστορίες πίσω τους. Τα παιδιά φοιτούν σε κανονικές τάξεις, αλλά πρώτα συμμετέχουν σε ομάδες προσανατολισμού ώστε να εντοπιστούν οι μαθησιακές τους ικανότητες. Γίνονται πράγματα, δεν ξέρω εάν είναι αρκετά αλλά το ελπίζω. Να σημειώσω επίσης ότι τα σχολεία που έχουν αυξημένο αριθμό μαθητών με μεταναστευτική βιογραφία λαμβάνουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση και δέχονται ενισχυμένη στήριξη με περισσότερο προσωπικό και περισσότερους εκπαιδευτικούς. Για να υπάρχει ισορροπία αλλά και σεβασμός στα δικαιώματα των μαθητών στη μάθηση, αλλά και στη θρησκεία και την κουλτούρα τους.
