Σημειωματάρια με λευκαρίτικα κεντήματα μοιράζει η τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στις ενέργειες του ψευδοκράτος να παρουσιάσουν τα προϊόντα ως δικό τους δημιούργημα. Την ώρα πάντως που αλωνίζουν στο εξωτερικό οι Τουρκοκύπριοι, στην Κύπρο δεν κάνουμε καμία προσπάθεια αναχαίτισης του σφετερισμού, τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν καταβάλλεται προσπάθεια επεξεργασίας τρόπων ώστε να προστατευτεί μια τέχνη με ιστορία αιώνων, αφού φαίνεται ότι βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο ώστε να δοθεί ένα τέλος στην εκμετάλλευση από τις απομιμήσεις που κυκλοφορούν ευρέως και στην κυπριακή αγορά.
Πρόκειται για δράσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την πληροφόρηση τόσο των τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα μας, όσο και των Κυπρίων πολιτών που επιθυμούν να αγοράσουν παραδοσιακά λευκαρίτικα κεντήματα με την παράδοση της κεντητικής τέχνης στα Λεύκαρα να χρονολογείται στο 14ο αιώνα. Με τα μέτρα που θα ληφθούν θα περιοριστεί η δυνατότητα εξαπάτησης των αγοραστών ως προς τη χώρα προέλευσης ενός χειροτεχνήματος και η παρουσίαση ως τοπικών προϊόντων βιομηχανοποιημένων απομιμήσεων, που κατασκευάζονται σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους.
Την τελευταία δεκαετία καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για προστασία του προϊόντος με το πρώτο να αφορά τη συμπερίληψη του λευκαρίτικου κεντήματος στον παγκόσμιο Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO το 2009. Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με την απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής το χειροποίητο λευκαρίτικο κέντημα αποτελεί παράδοση που περνά από γενιά σε γενιά εδώ και αιώνες και αντανακλά αισθητικές και κοινωνικο-οικονομικές αξίες, παρέχοντας στις γυναίκες των Λευκάρων την αίσθηση της συνέχειας και της ταυτότητας.
Παράλληλα, το λευκαρίτικο κέντημα έχει αποκτήσει τη δική του ταυτότητα από τον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS), μέσα από το Εθνικό Πρότυπο για το Λευκαρίτικο Κέντημα «CYS 400:2015 Λευκαρίτικο Κέντημα – Χαρακτηριστικά, Τεχνική, Υλικά και Μέσα». Το πρότυπο, το οποίο έχει εθελοντική εφαρμογή, περιλαμβάνει κεφάλαια με ορολογία και ορισμούς, υλικά και μέσα, χαρακτηριστικά, ως επίσης και περιγραφή της τεχνικής του λευκαρίτικου κεντήματος.
Σημαντικότερη, όμως, είναι η προσπάθεια που καταβάλλεται μέσα από την Κυπριακή Εταιρεία Πιστοποίησης για την κατοχύρωση- πιστοποίηση του λευκαρίτικου κεντήματος. Τα τελευταία χρόνια έχει τοποθετηθεί ως βασική προτεραιότητα η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομίας, αλλά παράλληλα και η προστασία του προϊόντος.
Μιλώντας στον «Φ» ο δήμαρχος Λευκάρων Σοφοκλής Σοφοκλέους ανέφερε ότι μετά από πολλές συζητήσεις, όλες οι υπηρεσίες κατέληξαν πως θα προχωρήσουν και μέσα στον Ιούλιο θα πραγματοποιηθεί η τελευταία συνάντηση για να καθοριστούν οι δράσεις για προστασία των λευκαρίτικων κεντημάτων.
α) Κατοχύρωση μιας διαδικασίας ώστε να εξασφαλίζεται ο αγοραστής. β) Ενθάρρυνση του καταστηματάρχη που επιθυμεί να πωλεί μόνο αυθεντικά λευκαρίτικα μέσα από βεβαίωση που θα εκδίδεται από την αρμόδια Αρχή. γ) Καταγραφή όλων των λευκαρίτικων στην Κύπρο και πιστοποίησή τους ως αυθεντικά. δ) Αύξων αριθμός για τα λευκαρίτικα που θα κατασκευάζονται με την ταυτότητα της κεντήτριας και πότε παρασκευάστηκε.
Ο Δήμαρχος εκτιμά ότι με τα μέτρα αυτά θα προστατευτούν τα αυθεντικά λευκαρίτικα κεντήματα από ανταγωνισμό των εισαγόμενων, παράλληλα θα προστατευτεί ο αγοραστής από εξαπάτηση από επιτήδειους που πωλούν απομιμήσεις ως αυθεντικά, θα ενθαρρυνθούν περαιτέρω κεντήτριες να ασχοληθούν με τα λευκαρίτικα, ενώ τα κεντήματα εντός της προστασίας θα αποκτήσουν και μεγαλύτερη υπεραξία.
Στο περίμενε και στην ΕΕ
Το Ευρωκοινοβούλιο με απόφασή του το 2015 ζητεί την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων, πέραν από τα γεωργικά προϊόντα, να επεκταθεί στα τοπικά αγαθά και παραδοσιακά προϊόντα χειροτεχνίας. Μια τέτοια νομοθεσία αναμένεται να στηρίξει την τοπική οικονομική ανάπτυξη, θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και θα συμβάλει στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της παραδοσιακής τεχνογνωσίας. Η Κομισιόν κλήθηκε να καταθέσει άμεσα νομοθετική πρόταση για προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων, συμπεριλαμβάνοντας τοπικά αγαθά και προϊόντα χειροτεχνίας, όπως τα λευκαρίτικα κεντήματα Κύπρου, το γυαλί Βοημίας και το σκωτσέζικο ταρτάν.
Στόχος η διατήρηση της αυθεντικότητας
Ο προϊστάμενος της Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας Φίλιππος Χριστοφή ανέφερε στον «Φ» ότι η όλη προσπάθεια που καταβάλλεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες και Αρχές είναι η διατήρηση της αυθεντικότητας των λευκαρίτικων κεντημάτων από τον αθέμιτο πόλεμο που δέχονται από βιομηχανίες που παρασκευάζουν απομιμήσεις και οι οποίες διατίθενται σε εξευτελιστική τιμή.
Εξήγησε ότι φθίνει η αγορά και με τα μέτρα που προγραμματίζονται θα ενημερώνεται σωστά ο καταναλωτής έτσι ώστε να προμηθεύεται εφόσον το επιθυμεί το αυθεντικό προϊόν. Πρόσθεσε ότι ακόμα και αγοραστές λευκαρίτικων από τα Λεύκαρα επισκέπτονται τη Χειροτεχνία για να τους ενημερώσει κατά πόσο το προϊόν που αγόρασαν είναι αυθεντικό. Με την πιστοποίηση, είπε, τα αυθεντικά προϊόντα θα έχουν τη δική τους ταυτότητα και θα ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με μελέτη που έγινε από την Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας για την κατοχύρωση του λευκαρίτικου κεντήματος, ο αριθμός των μοτίβων που μπορούν να συνδυαστούν για να δημιουργήσουν το λευκαρίτικο κέντημα ξεπερνά τα 650.
