Μείωση στο κάπνισμα συμβατικού τσιγάρου ανάμεσα στους 16χρονους μαθητές στην Κύπρο, ανησυχητικά όμως ποσοστά καθημερινής χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου και καθημερινή χρήση ναργιλέ, διαπιστώνει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Ερευνών στο Μαθητικό Πληθυσμό σχετικά με το Αλκοόλ και τα άλλα Ναρκωτικά (ESPAD) που διεξήχθη για το έτος 2019 σε μαθητές ηλικίας 16 ετών από 35 χώρες της Ευρώπης.

Σε ό,τι αφορά το αλκοόλ διαπιστώνεται μείωση στην κατανάλωση, ωστόσο η Κύπρος συνεχίζει να ξεπερνά τον μέσο όρο της έρευνας, ενώ σε σχέση με τις παράνομες ουσίες η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές όμως η χώρα μας συγκαταλέγεται στις χώρες με χαμηλά ποσοστά. Τρίτη στον κατάλογο κατατάσσεται η χώρα μας σε ό,τι αφορά τον στοιχηματισμό, με τους Κύπριους μαθητές να στοιχηματίζουν χρήματα κατά πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους μαθητές.

Η έρευνα διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια  και κατά το έτος 2019 διεξήχθη η έβδομη σειρά της έρευνας. Η Κύπρος συμμετέχει στο πρόγραμμα από την αρχή, δηλαδή από το 1995, ενώ από το έτος 2011 η έρευνα γίνεται σε συνεργασία της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, του ΚΕΝΘΕΑ και του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Παρατηρείται μείωση στο κάπνισμα συμβατικού τσιγάρου ανάμεσα στους μαθητές 16 ετών στην Κύπρο και το ποσοστό των μαθητών που ανέφεραν κάπνισμα κατά τις τελευταίες 30 μέρες βρίσκεται πιο κάτω από τον μέσο όρο της ESPAD. Ανησυχητικά όμως είναι τα ποσοστά καθημερινής χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου κατά τον τελευταίο μήνα από τους μαθητές της Κύπρου, καθώς και της καθημερινής χρήσης ναργιλέ.

Πιο αναλυτικά:

Όπως απεικονίζεται πιο κάτω, το ποσοστό των μαθητών που ανέφεραν κάπνισμα κατά τις τελευταίες 30 μέρες μετά από μια περίοδο σταθεροποίησης, μειώνεται και βρίσκεται πιο κάτω από τον μέσο όρος της έρευνας.

Παρόλα αυτά, όταν συνυπολογιστεί και η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων, τα οποία δεν συμπεριλαμβάνονταν σε προηγούμενες σειρές της έρευνας, το ποσοστό χρήσης ανάμεσα σε μαθητές της Κύπρου αυξάνεται από 14% σε 23% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της έρευνας που ανέρχεται 27%.

Σε ό,τι αφορά τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ανάμεσα στα κορίτσια η μείωση στο κάπνισμα του συμβατικού τσιγάρου είναι πολύ πιο μικρή από την αντίστοιχη ανάμεσα στα αγόρια.

Παράλληλα, όταν συνυπολογιστεί και η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων, το κάπνισμα κατά τον τελευταίο μήνα ανάμεσα στα αγόρια αυξάνεται στο 29%, ενώ ανάμεσα στα κορίτσια στο 18%.

Σε ό,τι αφορά το κάπνισμα συμβατικού τσιγάρου σε καθημερινή βάση, το οποίο αναφέρθηκε από το 7,6% των μαθητών κατά το έτος 2019, σημειώνει περαιτέρω μείωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και βρίσκεται σε χαμηλότερο ποσοστό σε σχέση με τον μέσο όρο της έρευνας (10%).

Σε ότι αφορά τη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων, ενώ το ποσοστό των μαθητών που ανέφεραν χρήση του έστω και μια φορά στη ζωή ξεπερνά σημαντικά τον μέσο όρο της έρευνας, ειδικά από τα αγόρια, όταν συγκριθεί η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων κατά τον τελευταίο μήνα, η διαφορά αυτή παύει να υφίσταται.

Εκεί που φαίνεται η Κύπρος να ξεπερνά τον μέσο όρο της έρευνας είναι στην καθημερινή χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου.

Επίσης, το ποσοστό των μαθητών στην Κύπρο, τόσο ανάμεσα στα αγόρια όσο και ανάμεσα στα κορίτσια, που ανέφερε χρήση ναργιλέ κατά τον τελευταίο μήνα, ξεπερνά σημαντικά τον μέσο όρο της έρευνας.

Σε σχέση με τις υπόλοιπες 34 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα κατά το έτος 2019, η Κύπρος κατέχει τα ψηλότερα ποσοστά χρήσης ναργιλέ κατά τον τελευταίο μήνα.

ΑΛΚΟΟΛ

Παρατηρείται μείωση στην κατανάλωση του αλκοόλ από τους μαθητές στην Κύπρο, τόσο στην κατανάλωση κατά τον τελευταίο μήνα, όσο και στην υπέρμετρη κατανάλωση του (5+ αλκοολούχα ποτά σε μια περίσταση). Παρόλα αυτά, η Κύπρος συνεχίζει να ξεπερνά τον μέσο όρο της έρευνας. Ανησυχία προκαλεί η συχνότητα κατανάλωσης αλκοόλ κατά τον τελευταίο μήνα.

Πιο αναλυτικά:

Παρατηρείται σημαντική μείωση του στο ποσοστό των μαθητών που ανέφεραν κατανάλωση αλκοόλ κατά τις 30 μέρες και κατά το έτος 2019 η μείωση αυτή αφορά τόσο τα αγόρια, όσο και τα κορίτσια.

Παρόλα αυτά, το ποσοστό αυτό ξεπερνά κατά 10% τον μέσο όρο της έρευνας, το οποίο ανερχόταν στο 47% του συνόλου των μαθητών.

Ανησυχία προκαλεί και η συχνότητα κατανάλωσης αλκοόλ κατά τον τελευταίο μήνα από τους μαθητές της Κύπρου.

Παρόλα αυτά, αν και οι μαθητές στην Κύπρο φαίνεται να καταναλώνουν αλκοόλ πιο συχνά από τους μαθητές στην Ευρώπη, η μέση ποσότητα αλκοόλ (σε cl καθαρού αλκοόλ) που καταναλώνεται από τους μαθητές την Κύπρο βρίσκεται σε χαμηλότερα ποσοστά από τον μέσο όρο της έρευνας. Επίσης σε ό,τι αφορά την μέθη κατά τον τελευταίο μήνα, το ποσοστό των μαθητών που ανέφερε τέτοια συμπεριφορά (11%), είναι χαμηλότερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της έρευνας (13%).

Σε ό,τι αφορά την υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, δηλαδή κατανάλωση πέντε ή περισσότερων ποτών σε μια περίσταση κατά τον τελευταίο μήνα, παρατηρείται σημαντική μείωση αυτού του επικίνδυνου τρόπου κατανάλωσης σε σχέση με την προηγούμενη σειρά της έρευνας, τόσο ανάμεσα στα αγόρια όσο και ανάμεσα στα κορίτσια.

Σε σχέση με άλλες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, σε ό,τι αφορά το σύνολο των μαθητών, η Κύπρος βρίσκεται σε μεσαία επίπεδα υπέρμετρης κατανάλωση αλκοόλ κατά τον τελευταίο μήνα.

Παρόλα αυτά, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ κατά τον τελευταίο μήνα ανάμεσα στα αγόρια (44%), συνεχίζει να ξεπερνά σημαντικά τον μέσο όρο της έρευνας (36%).

Επίσης, η αντιλαμβανόμενη διαθεσιμότητα του αλκοόλ (ποσοστό μαθητών που θεωρεί εύκολο/πολύ εύκολο να βρουν αλκοόλ), συνεχίζει να βρίσκεται σε πολύ ψηλά επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες και ξεπερνά σημαντικά τον μέσο όρο της έρευνας.

ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Σε ό,τι αφορά τον στοιχηματισμό, οι μαθητές στην Κύπρο φαίνεται να στοιχηματίζουν χρήματα, κατά πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους μαθητές.

Η διαφορά από τον μέσο όρο της έρευνας είναι ιδιαίτερα μεγάλη ανάμεσα στα αγόρια (40% των αγοριών στην Κύπρο σε σχέση με 22% που είναι ο μέσος όρος της έρευνας για τα αγόρια).

Επίσης, με βάση την κλίμακα Lie/Bet που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα για εκτίμηση του ποσοστού μαθητών που είναι προβληματικοί παίκτες, φαίνεται ότι το 6,6% των μαθητών παρουσιάζουν προβληματικό στοιχηματισμό (σε σχέση με 5% των Ευρωπαίων μαθητών). Η διαφορά αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής ανάμεσα στα αγόρια, 9,3% των οποίων ήταν προβληματικοί παίκτες, σε σχέση με το 6,3% που ήταν ο μέσος όρος της έρευνας ανάμεσα στα αγόρια.

Σε ό,τι αφορά την κατηγορία παιχνιδιού, η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των μαθητών στην Κύπρο και τους μαθητές στην Ευρώπη είναι στα ποσοστά στοιχηματισμού σε παιχνίδια όπως Λόττο, Τζόκερ, Σκρατς, Bingo, Κίνο κλπ.

Επίσης, τα ποσοστά στοιχηματισμού ανάμεσα στους μαθητές στην Κύπρο είναι αρκετά ψηλότερα εκτός διαδικτύου (33%, σε σχέση με 16% στο διαδίκτυο). Σε σχέση με την προηγούμενη σειρά της έρευνας, φαίνεται ότι έχει αυξηθεί το ποσοστό των μαθητών που στοιχηματίζουν χρήματα εκτός διαδικτύου.

ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές, ακολουθούμενη από τις εισπνεόμενες ουσίες και τα διεγερτικά. Γενικά παρατηρείται μικρή αύξηση σε ό,τι αφορά την έκταση της χρήσης παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών, η οποία όμως δεν είναι στατιστικά σημαντική. Σε ό,τι αφορά τα γενικά επίπεδα χρήσης ανάμεσα στους μαθητές, η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με χαμηλά ποσοστά.

Πιο αναλυτικά:

Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές, ακολουθούμενη από τις εισπνεόμενες ουσίες και τα διεγερτικά. Σε σχέση με τον μέσο όρο της έρευνας, η χρήση κάνναβης βρίσκεται σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα, ενώ η χρήση άλλων ουσιών βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα, εκτός από τα διεγερτικά.

Σε ό,τι αφορά τις διαχρονικές τάσεις, σε σχέση με το έτος 2015 παρατηρείται μια μικρή αύξηση στη χρήση κάνναβης έστω και μια φορά, η οποία όμως στο σύνολο των μαθητών δεν είναι στατιστικά σημαντική. Ενώ ανάμεσα στα κορίτσια παρατηρείται σταθεροποίηση στη χρήση της ουσίας, αυτό δεν φαίνεται αν συμβαίνει ανάμεσα στα αγόρια, όπου υπάρχει αύξηση στη χρήση της κάνναβης έστω και μια φορά.

Σε ό,τι αφορά άλλες χρονικές περιόδους χρήσης της κάνναβης, η αύξηση αφορά κυρίως τη δοκιμή της κάνναβης, ενώ η τρέχουσα χρήση της ουσίας (τον τελευταίο μήνα) παραμένει σε σταθερά επίπεδα από το έτος 2011.

Σε σχέση με άλλες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, η Κύπρος συγκαταλέγεται επίσης σε χώρες με χαμηλά ποσοστά προβληματικής χρήσης της κάνναβης.

Σε ό,τι αφορά στην αντιλαμβανόμενη διαθεσιμότητα της κάνναβης, διαχρονικά φαίνεται μια αύξηση στο ποσοστό των μαθητών της Κύπρου που θεωρεί ότι είναι εύκολο/ πολύ εύκολο να βρουν κάνναβη αν το θελήσουν.

Η έρευνα αποσκοπεί μεταξύ άλλων στα εξής:

• Στην εκτίμηση της έκτασης και των προτύπων χρήσης νόμιμων και παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών) στο μαθητικό πληθυσμό, καθώς και στην αποτύπωση των αντιλήψεων των μαθητών έναντι στη χρήση ουσιών.

• Στην εκτίμηση της έκτασης και των προτύπων άλλων εξαρτητικών συμπεριφορών, όπως της παθολογικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τον τζόγο.

• Στην εκτίμηση των διαχρονικών τάσεων στις πιο πάνω συμπεριφορές.

• Στη σύγκριση της κατάστασης στη χώρα μας με αυτήν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα ESPAD.

Μεθοδολογία της έρευνας

• Διεξαγωγή σύμφωνα με τυποποιημένη μεθοδολογία και κοινό ερωτηματολόγιο

• Ομάδα στόχου – μαθητές 16 ετών (που γεννήθηκαν το έτος 2003)

• Δειγματοληπτικό πλαίσιο: όλα τα δημόσια και ιδιωτικά Λύκεια και Τεχνικές σχολές (1η τάξη)

• Τελικό (έγκυρο) δείγμα – 1.214 μαθητές