Με σοβαρές λοιμώδεις ασθένειες κλήθηκε να αναμετρηθεί ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της καταγεγραμμένης Ιστορίας. Στη μάχη, δεν τα κατάφερναν όλοι. Πολλοί, κάποτε χιλιάδες και άλλοτε εκατομμύρια, έχασαν τη ζωή τους. Πίσω τους έμειναν τα παιδιά τους, οι συγγενείς τους, οι γονείς τους. Έμειναν πόλεις μισές. Έμειναν ο φόβος και η προκατάληψη. Έμειναν οι ιστορικές αναφορές. Ήδη από την προ Χριστού εποχή, συναντώνται πανδημίες. Ένα φαινόμενο που επανέρχεται, υπενθυμίζοντας με μαζικότητα τη θνητή φύση του ανθρώπου καθώς και την υποχρέωση για σωστά, οργανωμένα και πλούσια εθνικά συστήματα υγείας. Όπως, δηλαδή, αναδεικνύεται και σήμερα, με κάθε άνθρωπο ανά τον κόσμο να μένει κλεισμένος στο σπίτι του, αποφεύγοντας την πανδημία που ξέσπασε πριν μερικές εβδομάδες στην Ουχάν της Κίνας, τον κορωνοϊό Covid-19.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κορωνοϊός: Οι 10 πιο φονικές πανδημίες στην ανθρώπινη ιστορία

Λοιμός των Αθηνών

Η πρώτη καταγεγραμμένη πανδημία στην Ιστορία, σημειώνεται κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, το 430 π.Χ. Όπως εκτιμούν οι ιστορικοί, πρόκειται για τυφοειδή πυρετό. Η ασθένεια εξαπλώθηκε στην αρχαία Ελλάδα ταξιδεύοντας με τα εμπορεύματα που έφταναν στο λιμάνι του Πειραιά. Μάλιστα, ο Θουκυδίδης εκτιμά πως η πανδημία ξεκίνησε από την Αιθιοπία. Ο απολογισμός από το πλήγμα ήταν τραγικός. Ο λοιμός των Αθηνών, είχε επιφέρει το θάνατο στο 1/3 του πληθυσμού της πόλης, ο οποίος ανέρχονταν στα 300.000 άτομα. Ανάμεσα στα θύματα της πανδημίας, ο Περικλής και μέλη της οικογένειάς του. Πέρα από τους ανθρώπους, η Αθήνα έχασε, τότε, και τον πόλεμο με τους Σπαρτιάτες.

Λέπρα: Διασπορά στην Ευρώπη

Στη διάρκεια του 11ου μ.Χ. αιώνα, η λέπρα μετατρέπεται σε πανδημία. Η ασθένεια κατέγραφε πολύ μεγάλη διασπορά στην Ευρώπη, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία δομών που περιέθαλπαν μόνο κρούσματα της εν λόγω νόσου. Πρόκειται για βακτηριδιακή ασθένεια με αργή εξέλιξη, η οποία προκαλεί πληγές και παραμορφώσεις που οδηγούσαν σε αναπηρία και τελικά στον θάνατο. 

Βουβωνική πανώλη

Μια από τις πιο καταστροφικές πανδημίες που γνώρισε η ανθρωπότητα είναι η βουβωνική πανώλη ή αλλιώς πανούκλα. Η ασθένεια ενδέχεται να εμφανίστηκε και κατά την αρχαιότητα, ωστόσο το αποκορύφωμα της έξαρσης βρίσκεται στο 1347 με 1351 μ.Χ. Υπολογίζεται ότι εκείνη την περίοδο κόστισε τη ζωή σε 75 έως 200 εκατ. ανθρώπους. Πρόκειται για ιδιαίτερα μεταδοτική ασθένεια, βαριάς μορφής και με υψηλό πυρετό. Εμφανίζεται σε τρεις μορφές: τη βουβωνική (έντονη αιμορραγική λεμφαδενίτιδα), την πνευμονική (βαριά πνευμονία) και τη σηψαιμική. Εκτιμάται πως η βουβωνική πανώλη έφτασε στην Ευρώπη μέσω των καραβανιών που ακολουθούσαν το δρόμο του μεταξιού. Λόγω της επιδημίας δημιουργήθηκαν πολυάριθμες θρησκευτικές, κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές.

Ευλογιά: Βαριά λοιμώδης νόσος

Την εμφάνισή της στην ευρωπαϊκή ήπειρο έκανε η ευλογιά, η οποία παρέμεινε κύρια αιτία θανάτου έως και το 18ο αιώνα μ.Χ. Πιστεύεται ότι άρχισε να προσβάλλει τον άνθρωπο περίπου το 10.000 π.Χ. Πρόκειται για βαριά λοιμώδη νόσο, η οποία είχε υψηλότατο ποσοστό θνησιμότητας, καθώς ανάμεσα στο 20% – 60% όσων προσβάλλονταν και πάνω από το 80% των παιδιών, πέθαιναν. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η ασθένεια προκαλούσε το θάνατο περίπου 400.000 Ευρωπαίων ανά έτος, κατά τον 18ο αιώνα. Χαρακτηρίστηκε ως μια από τις περισσότερο επικίνδυνες και θανατηφόρες ιογενείς μεταδοτικές ασθένειες που υπάρχουν.

Χολέρα: Ιδιαίτερα φονική ασθένεια

Στην Ινδία, το 1817 σημειώθηκε η πρώτη πανδημία χολέρας. Σε βάθος 200 ετών ακολούθησαν ακόμη έξι πανδημίες χολέρας. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα φονική ασθένεια, αφού εξαιτίας της έχασαν τη ζωή τους περίπου 1 εκατ. άνθρωποι. Το βακτήριο που προκαλεί τη χολέρα, διαδίδεται πολύ εύκολα, μέσω του νερού και της τροφής. Ανάμεσα στα κυριότερα συμπτώματα βρίσκεται η έντονη διάρροια. Στη μετάδοση της χολέρας συνέβαλαν τα ταξίδια της τεράστιας ναυτικής δύναμης που διέθετε η βρετανική αυτοκρατορία.

Ισπανική γρίπη

Μια ακόμη πανδημία, η οποία ξεκλήρισε τους πληθυσμούς της γης ήταν η λεγόμενη «ισπανική γρίπη». Υπολογίζεται πως περίπου 50 εκατ. παγκοσμίως έχασαν τη ζωή τους από αυτή την πανδημία. Συνολικά, νόσησαν πέρα των 500 εκατ., δηλαδή το 27% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού. Εκτιμάται πως η γρίπη πρωτοεμφανίστηκε στην Άπω Ανατολή και διαδόθηκε και στον υπόλοιπο κόσμο μέσω της εργασίας. Ωστόσο, η έξαρσή της στην Ισπανία και ειδικά στη Μαδρίτη το 1918, ήταν τόσο μεγάλη που έμεινε γνωστή ως «ισπανική γρίπη».

Γρίπη του Χονγκ Κονγκ

Μισό αιώνα μετά την «ισπανική γρίπη», το 1968, η ανθρωπότητα επλήγη από την αποκαλούμενη γρίπη του Χονγκ Κονγκ (ιός γρίπης Η3Ν2). Οι ανθρώπινες απώλειες τής εν λόγω γρίπης, που προσέβαλε ταχύτατα έναν τεράστιο αριθμό πολιτών λόγω και των αεροπορικών μετακινήσεων, ανήλθαν στο 1 εκατομμύριο. Η εν λόγω πανδημία ήταν εκείνη που ανέδειξε πρώτη φορά τη σημασία της παρασκευής εμβολίων κατά των επικίνδυνων ιών.

SARS: Απλώθηκε σε 26 χώρες

Στις αρχές του 21ου αιώνα, μεταξύ 2002 και 2003, έκανε την εμφάνισή του το SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome – Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), ασθένεια που προκαλείται από κορωνοϊό. Η εν λόγω επιδημία ξεκίνησε από επαρχία της Κίνας και εξελίχθηκε σύντομα σε παγκόσμια πανδημία. Απλώθηκε σε 26 χώρες, προσέβαλε πάνω από 8.000 ανθρώπους και στοίχισε τη ζωή σε 774.

Γρίπη των Χοίρων

Κατά τα έτη 2009 και 2010, μια νέα μορφή γρίπης που προκλήθηκε από τον ιό Η1Ν1, γνωστή ως Γρίπη των Χοίρων, προσέβαλε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και προκάλεσε χιλιάδες θανάτους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, πέρα των 500.000 έχασαν τη ζωή τους από την ασθένεια. Η επιδημική αυτή νόσος, όπως μαρτυρά και η ονομασία της, ξεκίνησε από γουρούνια. Ο Η1Ν1 φανέρωσε στην επιστημονική κοινότητα πόσο γρήγορα μπορεί να εξελιχθεί ένας ιός σε πανδημία κατά τον 21ο αιώνα.

Νόσος του Έμπολα

Άκρως θανατηφόρα αποδείχθηκε μια ακόμη ιογενής λοίμωξη, ο αιμορραγικός πυρετός Έμπολα. Προσβάλλει ανθρώπους και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά (πιθήκους, γορίλες, χιμπατζήδες). Η μεγαλύτερη έξαρση της ασθένειας μέχρι και σήμερα σημειώνεται το 2014, ενώ για πρώτη φορά εμφανίστηκε το 1976 σε ένα χωριό κοντά στον ποταμό Έμπολα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και συγχρόνως στο Σουδάν.

COVID-19: Αναζητείται θεραπεία και εμβόλιο

Ιδιαίτερα μολυσματική διαπιστώνεται ότι είναι η εν εξελίξει πανδημία τής νόσου του κορωνοϊού COVID-19, που προκλήθηκε από τον ιό SARS-CoV-2. Η ασθένεια αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην πόλη Ουχάν, πρωτεύουσα της επαρχίας Χουπέι της Κίνας, τον Δεκέμβριο του 2019. Η μόλυνση μεταδίδεται κυρίως από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων αναπνοής, όπως φτάρνισμα ή βήχας. Μέχρι σήμερα οι ασθενείς έχουν ξεπεράσει τις 551.000. Ο δε αριθμός των θανάτων ξεπέρασε τις 25.000. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να αναζητούν θεραπεία και εμβόλιο που να αντιμετωπίζει τον ιό.

Ιός HIV/AIDS: 32 εκατ. άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους

Μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές έχει επιφέρει και το AIDS που προκαλείται από τον ιό HIV, τα πρώτα κρούσματα του οποίου εμφανίστηκαν το 1981. Στην εν λόγω ασθένεια καταστρέφεται το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου, το οποίο τελικά πεθαίνει από άλλες ασθένειες. Η νόσος μεταδίδεται, μεταξύ άλλων, μέσω της σεξουαλικής επαφής, του τοκετού, του θηλασμού και των μεταγγίσεων μολυσμένου αίματος. Από το 1981 έως σήμερα 75 εκατ. ήταν φορείς του HIV και περίπου 32 εκατ. έχασαν τη ζωή τους. Αν και υπάρχουν φάρμακα για τον έλεγχο του AIDS ακόμη δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία.