Τσιγάρα, καπνός για ναργιλέ και για στριφτό, ρούχα και τσάντες γνωστών μάρκων έστω κι αν είναι μαϊμού, είναι τα προϊόντα πρώτης επιλογής όσων επισκέπτονται τα κατεχόμενα για αγορές. Στα οδοφράγματα συντελείται κυνήγι μαγισσών, αφού πολλοί καταφέρνουν και περνούν λαθραία κυρίως τσιγάρα και καπνικά προϊόντα.
Το Τμήμα Τελωνείων όμως έχει εντείνει το τελευταίο διάστημα τις ενέργειές του και δεν γλιτώνει κανείς από την τσιμπίδα του. Οι κατασχέσεις λαθραίων τσιγάρων είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο. Τσιγάρα κατάσχονται πριν φτάσουν στα περίπτερα, ενώ μέχρι και αναβολικά και ναρκωτικά εντοπίζονται από τους ελέγχους τόσο στα οδοφράγματα όσο και στα αεροδρόμια. Λόγω των ψηλών δασμών κυρίως τα καπνικά προϊόντα έχουν ψηλή ζήτηση και οι τελωνειακοί κυνηγούν τα μεγάλα ψάρια που στοχεύουν στο εύκολο κέρδος. Οι αποθήκες του Τελωνείου έχουν ξεχειλίσει από κατασχεθέντα προϊόντα, πριν αυτά οδηγηθούν για καταστροφή. Σχεδόν μισό εκατομμύριο ευρώ εισπράχθηκε φέτος ως δασμοί που δεν καταβλήθηκαν από τις διάφορες κατασχέσεις κυρίως τσιγάρων και καπνού. Οι ενέργειες του Τελωνείου μπήκαν πλέον σε νέες βάσεις επιστρατεύοντας την τεχνολογία και συστήνοντας γραφείο αξιολόγησης κινδύνου.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του Τμήματος Τελωνείου Χρίστο Χρίστου, η εικόνα των κατασχέσεων των τελευταίων δύο χρόνων σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρούνται είναι: Το 2016, κατασχέθηκαν 576.420 τεμάχια τσιγάρα αξίας €20.000, ενώ τους πρώτους έξι μήνες του 2017 κατασχέθηκαν 348.240 τεμάχια αξίας €12.000. Όσον αφορά τον καπνό για στριφτό τσιγάρο, κατασχέθηκαν το 2016 393.990 γραμμάρια αξίας €8.000, ενώ το ‘17 κατασχέθηκαν 297.627 γραμμάρια αξίας €6.000.
Επίσης, το 2016 κατασχέθηκαν 348.058 γραμμάρια καπνού για ναργιλέ αξίας €11.000 και το ’17 126.289 γραμμάρια αξίας €4.000. Είδη που παραβιάζουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (απομιμήσεις). Το 2016 κατασχέθηκαν 281.962 αντικείμενα αξίας €1.500.000 και το ’17 16.985 είδη αξίας €85.000. Όσον αφορά τα οχήματα τα οποία διαπιστώθηκε ότι χρησιμοποίησαν παράνομα αφορολόγητο πετρέλαιο, ο κ. Χρίστου αναφέρει ότι το 2016 κατασχέθηκαν 76 και το ’17 41. Επίσης χρησιμοποιήθηκε αφορολόγητο πετρέλαιο παράνομα 23.307 λίτρα αξίας €16.500 και το ’17 20.495 λίτρα αξίας €14.350.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Όσον αφορά τα είδη που παραβιάζουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (απομιμήσεις), δεν έχουν αποφευχθεί οποιαδήποτε ποσά σε σχέση με τα είδη απομιμήσεων που έχουν κατασχεθεί αφού αυτά ορθά έχουν δηλωθεί στο Τμήμα Τελωνείων και έχουν καταβληθεί οι αναλογούντες δασμοί και φόροι. Το 2016, το Τμήμα Τελωνείων για τις υποθέσεις που έχει διευθετήσει εξώδικα έχει εισπράξει χρηματικό ποσό ύψους €639.646,65, ενώ για την περίοδο μεταξύ 1 Ιανουαρίου με 30 Ιουνίου 2017, εισπράχθηκε το χρηματικό ποσό των €484.426,12.
Οι κατασχέσεις δείχνουν και την αυξητική τάση που υπάρχει στο λαθρεμπόριο τσιγάρων και άλλων προϊόντων. Σύμφωνα με τον κ. Χρίστου, οι ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει σήμερα η κυπριακή κοινωνία υπαγορεύουν μεταξύ άλλων όπως το Τμήμα Τελωνείων έχει αυξημένη απόδοση, διαφάνεια στις διαδικασίες και αποδοτικότερη είσπραξη των τελωνειακών δασμών και φόρων. Ο στρατηγικός στόχος του Τμήματος είναι οι στοχευμένοι έλεγχοι για ενίσχυση του νόμιμου εμπορίου, η πάταξη του λαθρεμπορίου και της απάτης καθώς και η αποτελεσματική είσπραξη των εσόδων και η προστασία της κοινωνίας.
Η αύξηση της εμπορικής απάτης, η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, προϊόντων καπνού και εμπορευμάτων που παραβιάζουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας απαιτούν περαιτέρω ενίσχυση των προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων, καθώς και ανάπτυξη νέων μεθόδων για την παρακολούθηση της εξάπλωσης των νέων τάσεων απάτης. Με στόχο την πλήρη αξιοποίηση του μειωμένου ανθρώπινου δυναμικού για την επίτευξη των στόχων του, το Τμήμα έχει εισαγάγει τη χρήση σύγχρονου εξοπλισμού και μεθόδους ελέγχου με βάση την ανάλυση κινδύνου, έχει βελτιώσει τα ηλεκτρονικά τελωνειακά συστήματα και συνέβαλε ενεργά στο έργο εμπορικοποίησης μέρους του λιμένα Λεμεσού.
Εξειδικευμένος τομέας ανάλυσης κινδύνου
Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και η διάνοιξη των σημείων διέλευσης, επισημαίνει ο εκπρόσωπος των Τελωνείων, έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει το Τμήμα Τελωνείων, όπως για παράδειγμα το λαθρεμπόριο καπνικών προϊόντων μέσω των κλειστών λιμανιών στις κατεχόμενες περιοχές τα οποία διοχετεύονται παράνομα, μέσω των σημείων διέλευσης και η προσπάθεια εκμετάλλευσης των νέων διαδικασιών διαμετακόμισης και ελεύθερης ενδοκοινοτικής διακίνησης εμπορευμάτων, για σκοπούς λαθρεμπορίου στην εσωτερική αγορά της Ε.Ε., τόσο αυθεντικών όσο και απομιμήσεων καπνικών προϊόντων. Ανάμεσα στα μέτρα που έλαβε το Τμήμα για το σκοπό αυτό είναι:
>> Η δημιουργία εξειδικευμένου Τομέα Πληροφοριών και Ανάλυσης Κινδύνου ο οποίος στελεχώνεται με εξειδικευμένο προσωπικό, στόχος του οποίου είναι η υποβοήθηση της προληπτικής και κατασταλτικής δράσης του Τμήματος.
>> Η διαχείριση κινδύνου γίνεται από τον εν λόγω Τομέα με τη χρήση σύγχρονων συστημάτων μεταξύ των οποίων και τα συστήματα ανάλυσης κινδύνου που έχουν ενσωματωθεί στα πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα εισαγωγών, εξαγωγών, διαμετακόμισης κλπ του Τμήματος, στη βάση πληροφοριών και δεικτών κινδύνου.
>> Οι εξαγωγές καπνικών προϊόντων χύμα σε πλοία, καθώς επίσης και η εξαγωγή τους με πλοία με καθαρό βάρος λιγότερο των 250 τόνων δεν επιτρέπεται.
>> Η φόρτωση καπνικών προϊόντων στο ίδιο εμπορευματοκιβώτιο με άλλα εμπορεύματα δεν επιτρέπεται.
>> Το καπνεργοστάσιο που δραστηριοποιείται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας λειτουργεί βάσει αδειών και κανονισμών που εκδίδει το Τμήμα Τελωνείων. Λειτουργεί δε κάτω από τελωνειακή επίβλεψη δηλαδή με τη φυσική παρουσία λειτουργών του Τμήματος καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής.
>> Η καθιέρωση της διαδικασίας της προσκόμισης Πιστοποιητικού Εκφόρτωσης για καπνικά προϊόντα που εξάγονται με πλοία με προορισμό λιμάνια υψηλού κινδύνου όπως η Αίγυπτος, η Συρία, ο Λίβανος, η lορδανία και η Τουρκία.
Βαριά πρόστιμα για λαθρέμπορους
Μέσα στα πλαίσια του προληπτικού ρόλου του Τμήματος σε συνδυασμό με το ρόλο που διαδραματίζει για την προστασία του πολίτη, διενεργήθηκε σημαντικός αριθμός κατασχέσεων διαφόρων εμπορευμάτων περιλαμβανομένων ναρκωτικών και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, καπνικών, αλκοολούχων καθώς και εμπορευμάτων που παραβιάζουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας.
Σύμφωνα με τη μελέτη «Project Sun» του 2016 που διενήργησε η KPMG, με στοιχεία του 2015, η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με χαμηλό ποσοστό λαθραίων τσιγάρων και απομιμήσεων σε σχέση με τη συνολική κατανάλωση. Συγκεκριμένα η Κύπρος βρίσκεται στη 14η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες μέλη, με ποσοστό 7,3%. Ο μέσος όρος στην ΕΕ ήταν 9,5% ενώ υπάρχουν χώρες με ποσοστά που αγγίζουν σχεδόν το 23%.
Το Τμήμα Τελωνείων αναγνωρίζει την ύπαρξη του φαινομένου του λαθρεμπορίου, το οποίο είναι ένα διεθνές φαινόμενο που εντείνεται και εξελίσσεται, καθώς οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι λαθρέμποροι συνεχώς διαφοροποιούνται, με αποτέλεσμα να μην καταστεί μέχρι σήμερα δυνατό να κατασταλεί παρά τις προσπάθειες των διωκτικών αρχών και οργανισμών παγκοσμίως. Η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ αλλά και της διεθνούς κοινότητας δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση και κατά συνέπεια επηρεάζεται από το φαινόμενο. Γι’ αυτό και το Τμήμα Τελωνείων δεν επαναπαύεται, αλλά αντίθετα συνεχίζει να εντατικοποιεί τις προσπάθειές του, να εξελίσσεται και να υιοθετεί σύγχρονες μεθόδους με σκοπό την πρόληψη και πάταξη του λαθρεμπορίου.
Για αντιμετώπιση του φαινομένου του λαθρεμπορίου πάσας λογής αγαθών, το Τελωνείο επιβάλλει το τελευταίο διάστημα τσουχτερά πρόστιμα στους παραβάτες. Σύμφωνα με τον κ. Χρίστου, η μέγιστη προβλεπόμενη ποινή σύμφωνα με τις διατάξεις της Εθνικής Τελωνειακής Νομοθεσίας, είναι η χρηματική ποινή, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει την τριπλάσια αξία των φόρων που αναλογούν στα εμπορεύματα που κατάσχονται ή τη φυλάκιση μέχρι τρία (3) χρόνια ή και τις δύο αυτές ποινές. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα πλαίσια της τροποποίησης της ισχύουσας Τελωνειακής Νομοθεσίας, το Τμήμα Τελωνείων έχει εισηγηθεί την αύξηση των προβλεπόμενων ποινών από 3 σε 5 χρόνια.
Τονίζεται επίσης ότι με βάση το άρθρο 88 του περί Τελωνειακού Κώδικα Νόμου αρ. 94 (Ι) του 2004, ο διευθυντής Τμήματος Τελωνείων έχει την εξουσία να συμβιβάζει οποιοδήποτε αδίκημα προνοείται στην Τελωνειακή Νομοθεσία, (εκτός αυτών της δωροδοκίας, δωροληψίας και παρεμπόδισης λειτουργών του Τμήματος να ασκούν τα καθήκοντά τους). Σύμφωνα με την πρακτική που ακολουθείται, σε περίπτωση εμπλοκής οχήματος σε λαθρεμπόριο, τότε αυτό κατάσχεται και για την επιστροφή του πρέπει να καταβληθεί ποσό 500 ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, το Τμήμα Τελωνείων έχει εκδώσει σχετική εγκύκλιο με την οποία αυξάνει τα συμβιβαστικά ποσά για υποθέσεις λαθρεμπορίου τσιγάρων τόσο από τα σημεία εισόδου της Δημοκρατίας (λιμάνια και αεροδρόμια) όσο και από τα σημεία ελέγχου από και προς τις κατεχόμενες περιοχές (οδοφράγματα).
Συγκεκριμένα:
>> Στις περιπτώσεις εντοπισμού παράνομης κατοχής αφορολόγητων τσιγάρων ή και καπνού στα σημεία εισόδου της Δημοκρατίας ο διευθυντής Τμήματος Τελωνείων αποδέχεται πρόταση για εξώδικο συμβιβασμό τέτοιων υποθέσεων με την καταβολή ποσού €40 για κάθε κούτα τσιγάρων (200 τεμάχια) και €0,21 για κάθε γραμμάριο καπνού που κατάσχονται.
>> Στις περιπτώσεις εντοπισμού παράνομης κατοχής αφορολόγητων τσιγάρων ή και καπνού στα σημεία διέλευσης (οδοφράγματα) ή και στην ενδοχώρα και προέρχονται από τις κατεχόμενες περιοχές, ο διευθυντής Τμήματος Τελωνείων αποδέχεται πρόταση για εξώδικο συμβιβασμό τέτοιων υποθέσεων με την καταβολή ποσού €50 για κάθε κούτα τσιγάρων (200 τεμάχια) και €0,29 για κάθε γραμμάριο καπνού που κατάσχονται. Το Τμήμα Τελωνείων έχει εντείνει τα μέτρα του για πάταξη του λαθρεμπορίου, τόσο από τα οδοφράγματα, όσο και από τα λιμάνια.
Όπως λέει ο κ. Χρίστου, η Κύπρος ως διαμετακομιστικός κόμβος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων. Δεδομένου ότι με το διαμετακομιστικό εμπόριο, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να διακινηθούν παράνομα κάποια φορτία, το Τμήμα Τελωνείων έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειες που καταβάλλει για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και λαμβάνει όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα, ώστε για τα καπνικά προϊόντα που μεταφέρονται, διακινούνται ή και εξάγονται από την Κύπρο, να τηρούνται με αυστηρότητα οι ανάλογες τελωνειακές διαδικασίες.
