Ορόσηµο για την Κύπρο η κάθοδος του American University of Beirut
Σε Πανεπιστήµιο Λεµεσού µετεξελίχθηκε το International Institute of Management (CIIM)
Με δύο ακόµη πανεπιστήµια διευρύνθηκε η ανώτερη εκπαίδευση στην Κύπρο, εξέλιξη η οποία επιβεβαιώνει την ανοδική πορεία των εκπαιδευτικών πραγµάτων στη χώρα µας. Συγκεκριµένα, εντός του 2023, χορηγήθηκε από το Υπουργικό Συµβούλιο αρχική άδεια λειτουργίας στα Πανεπιστήµια University of Limassol (Πανεπιστήµιο Λεµεσού) στη Λεµεσό και American University of Beirut –Mediterraneo στην Πάφο. Με την προσθήκη αυτή τα ιδιωτικά πανεπιστήµια στην Κύπρο ανέρχονται στα εννιά, γεγονός που συµβάλλει στην ποιοτική και ποσοτική διεύρυνση της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου µε νέους κλάδους και προγράµµατα σπουδών, και συνεισφέρει στην ανάδειξη της Κύπρου ως ελκυστικού φοιτητικού προορισµού, τόσο για Κύπριους όσο και για αλλοδαπούς φοιτητές και φοιτήτριες.
Ειδικά η κάθοδος του Αµερικανικού Πανεπιστηµίου Βηρυτού στην Κύπρο, µε την ίδρυση του American University of Beirut-Mediterraneo που θα εδρεύει στην Πάφο, αποτελεί ορόσηµο στα εκπαιδευτικά δρώµενα της Κύπρου. «Η χώρα µας πρέπει να επενδύσει σε τοµείς, όπως η εκπαίδευση, είπε ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας προσερχόµενος στην τελετή κατάθεσης του θεµέλιου λίθου του American University of Beirut – Mediterraneo, στην Πάφο, στις 7 Ιουνίου. «Εκφράζω την ιδιαίτερη µου χαρά και την ιδιαίτερη µου ικανοποίηση που βρίσκοµαι εδώ για να καταθέσω τον θεµέλιο λίθο ενός διεθνούς εµβέλειας πανεπιστηµιακού ιδρύµατος. Είναι µια ένδειξη της σηµασίας που η χώρα µας αποδίδει, και ότι πρέπει να επενδύσει σε κάποιους τοµείς, όπως αυτόν της εκπαίδευσης, είπε σχετικά. Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια έγινε σηµαντική δουλειά, υπάρχει σηµαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας από τον τοµέα της εκπαίδευσής «και είµαι εδώ για να εκφράσω τη στήριξη της πολιτείας σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, και προανήγγειλε και άλλες θετικές εξελίξεις στον τοµέα της εκπαίδευσης. Ερωτηθείς αν θα δοθούν κίνητρα, ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας απάντησε «φυσικά. Για παράδειγµα, ως τώρα στη βάση της σχετικής νοµοθεσίας δεν µπορεί να δοθεί κρατική γη για πανεπιστηµιακούς σκοπούς. Έχουµε ενηµερωθεί για αυτό το θέµα και ήδη επεξεργαζόµαστε αλλαγή της σχετικής νοµοθεσίας για να προωθηθεί στη Βουλή». Το Πανεπιστήµιο Λεµεσού είναι µετεξέλιξη του International Institute of Management (CIIM), το οποίο άρχισε τη λειτουργία του το 1990.
Η αρχή το 1989
Η προσθήκη άλλων δύο πανεπιστηµίων στον εκπαιδευτικό χάρτη της Κύπρου είναι το αποτέλεσµα µιας µακράς διαδροµής που αρχίζει το 1984 όταν το Υπουργείο Παιδείας της Κυπριακής Δηµοκρατίας προέβη στην ίδρυση της Διεύθυνσης Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΔΑΑΕ) µε στόχο την προώθηση της πολιτικής του κράτους για την Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση. Αρχικά τέθηκαν στη δικαιοδοσία της νέας Διεύθυνσης η Παιδαγωγική Ακαδηµία Κύπρου (ΠΑΚ) η Υπηρεσία Εξετάσεων, η Υπηρεσία Φοιτητικής Μέριµνας και η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας. Το 2019 η Διεύθυνση µετονοµάζεται σε Διεύθυνση Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΑΕ), ώστε η ονοµασία της να συνάδει µε τη διεθνή πρακτική που υιοθετεί τον όρο Ανώτερη Εκπαίδευση (Higher Education). Στη ΔΑΕ υπάγονται η Υπηρεσία Εξετάσεων και η Υπηρεσία Φοιτητικής Μέριµνας.
Εξαιτίας της ανάγκης για παροχή από το κράτος ποιοτικής Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης, πέντε χρόνια µετά την ίδρυση της ΔΑΑΕ, το 1989, ιδρύεται το Πανεπιστήµιο Κύπρου, το πρώτο Πανεπιστηµιακό ίδρυµα στην Κυπριακή Δηµοκρατία. Δέχτηκε προπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες το 1992 και τους πρώτους µεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες το 1997.
Τα επόµενα χρόνια ακολούθησαν ραγδαίες και σηµαντικές εξελίξεις προς επίτευξη του στόχου που τέθηκε από το κράτος και αφορά τόσο στην ικανοποίηση των τοπικών αναγκών για παροχή ποιοτικής Ανώτερης Εκπαίδευσης, όσο και στην καθιέρωση της Κύπρου ως Περιφερειακού Εκπαιδευτικού και Ερευνητικού Κέντρου. Σηµαντική εξέλιξη στον τοµέα της Ανώτερης Εκπαίδευσης αποτέλεσε η Διαδικασία της Μπολόνια, η οποία υπογράφτηκε το 1999 από 29 Ευρωπαίους Υπουργούς αρµόδιους για την Ανώτερη Εκπαίδευση, µε σκοπό τη δηµιουργία ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης. Κυριότεροι στόχοι της Διαδικασίας της Μπολόνια είναι η επίτευξη της διαφάνειας στο Εκπαιδευτικό Σύστηµα Ανώτερης Εκπαίδευσης, µε την εισαγωγή των Ευρωπαϊκών Μεταφερόµενων Πιστωτικών Μονάδων (ECTS), η κινητικότητα φοιτητών/τριών, ακαδηµαϊκών και ερευνητών/τριών, καθώς και η διασφάλιση – πιστοποίηση της ποιότητας της προσφερόµενης Ανώτερης Εκπαίδευσης. Η Κύπρος υπέβαλε αίτηση για συµµετοχή στη Διαδικασία της Μπολόνια τον Δεκέµβριο του 1999 και έγινε επίσηµα δεκτή κατά την Υπουργική Σύνοδο στην Πράγα το 2001. Ο ρόλος της ΔΑΕ αναβαθµίστηκε περαιτέρω, ως αποτέλεσµα της Στρατηγικής της Λισσαβόνας, η οποία υιοθετήθηκε από Ευρωπαίους αρχηγούς κρατών το Μάρτιο του 2000 και είχε ως στόχο να καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση την πιο ανταγωνιστική και δυναµική οικονοµία βασισµένη στη γνώση, ικανή για αειφόρο οικονοµική ανάπτυξη µε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και µεγαλύτερη κοινωνική συνοχή.
Ανοικτό και ΤΕΠΑΚ
Η πανεπιστηµιακή κοινότητα της Κύπρου επεκτάθηκε το 2006 µε την ίδρυση του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου, το οποίο αποτελεί το µοναδικό Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυµα στην Κύπρο που επικεντρώνεται αποκλειστικά στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ένα χρόνο αργότερα, το 2007, εγκαινιάστηκε η έναρξη των εργασιών του Τεχνολογικού Πανεπιστηµίου Κύπρου, µε προσανατολισµό την εφαρµοσµένη έρευνα, δίνοντας µια άλλη διάσταση στην Ανώτερη Εκπαίδευση της Κύπρου. Το Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο Κύπρου µε έδρα τη Λεµεσό αποτέλεσε και το πρώτο Πανεπιστηµιακό Ίδρυµα εκτός της πρωτεύουσας, ικανοποιώντας έτσι την αρχή της αποκέντρωσης. Σε µικρό χρονικό διάστηµα ακολούθησαν ο εµπλουτισµός και η επέκταση των προγραµµάτων του Πανεπιστηµίου Κύπρου, του Τεχνολογικού Πανεπιστηµίου Κύπρου και του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε µεταπτυχιακό επίπεδο.
Η µετεξέλιξη των κολεγίων
Επιπρόσθετα, το 2007 δόθηκε αρχική άδεια λειτουργίας σε τρία Ιδιωτικά Πανεπιστήµια, που µετεξελίχτηκαν από Ιδιωτικές Σχολές Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης, όπως το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήµιο Κύπρου, το Πανεπιστήµιο Frederick και το Πανεπιστήµιο Λευκωσίας.
Το 2010, κατόπιν αρχικής άδειας, λειτούργησε στην Πάφο το Πανεπιστήµιο Neapolis University Pafos και το 2012 στην Πύλα, στην επαρχία Λάρνακας το Πανεπιστήµιο UCLan Cyprus. Στη συνέχεια, µε σύσταση του Φορέα ΔΙΠΑΕ και έγκριση του Υπουργικού Συµβουλίου ενεγράφησαν στο Μητρώο των Ιδιωτικών Πανεπιστηµίων το Philips University στη Λευκωσία το 2019 και το American University of Cyprus στη Λάρνακα το 2021.
44+3 σχολές
Στην Κύπρο, στο παρόν στάδιο, λειτουργούν, επιπρόσθετα, τρεις Δηµόσιες και σαράντα τέσσερις Ιδιωτικές Σχολές Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (ΙΣΤΕ). Όσον αφορά στις ΙΣΤΕ, αυτές υπόκεινται στην εποπτεία της ΔΑΕ για θέµατα εγγραφής τους στο Μητρώο του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισµού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) και σε θέµατα επιθεώρησης, όπως αυτά προνοούνται από των περί Σχολών Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης Νόµων του 1996 έως το 2019. Στο πλαίσιο του γενικού προγράµµατος δράσης για την υλοποίηση του στόχου του κράτους για αναβάθµιση του ρόλου της Κύπρου ως Περιφερειακού Κέντρου παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών, µετά από διαβούλευση µεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και του ΥΠΑΝ, ανατέθηκε στη ΔΑΕ το ακαδηµαϊκό µέρος της εξέτασης των αιτήσεων για παραχώρηση θεώρησης άδειας εισόδου σε υποψήφιους αλλοδαπούς φοιτητές/τριες.
Πιστοποίηση ποιότητας και προσέλκυση φοιτητών
Η Διεύθυνση Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΔΑΑΕ) παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ανώτερη Εκπαίδευση, τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο όσο και παγκόσµια, και συµµετέχει σε διάφορα προγράµµατα που προωθούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως, Δια Βίου Μάθηση (Lifelong Learning), Erasmus+, Erasmus Mundus, Tempus, Eurydice, Euromed, Marie Curie, ASEM, EU2020, κλπ. To 2015 συστάθηκε ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση (ΔΙΠΑΕ) στη βάση του «περί της Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης και της Ίδρυσης και Λειτουργίας Φορέα για Συναφή Θέµατα Νόµου του 2015». Το Συµβούλιό του Φορέα ΔΙΠΑΕ διορίστηκε µε απόφαση του Υπουργικού Συµβουλίου, ηµεροµηνίας 5 Νοεµβρίου 2015. Ο Φορέας ΔΙΠΑΕ ανέλαβε τις αρµοδιότητες του Συµβουλίου Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης-Πιστοποίησης (ΣΕΚΑΠ), της Συµβουλευτικής Επιτροπής Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (ΣΕΤΕ) και της Επιτροπής Αξιολόγησης Ιδιωτικών Πανεπιστηµίων (ΕΑΙΠ).
Από τον Απρίλιο του 2016, η Κυπριακή Δηµοκρατία κατέστη Συνδεδεµένο Μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) και η ΔΑΕ ανέλαβε την Προεδρία της Επιτροπής Κύπρου – CERN, συντονίζοντας τις ενέργειες για διεύρυνση της υφιστάµενης συνεργασίας σε επιστηµονικό και επιχειρηµατικό επίπεδο, καθώς επίσης και τις προσπάθειες ώστε η Κυπριακή Δηµοκρατία να καταστεί Πλήρες Μέλος στον Οργανισµό.
Η ΔΑΕ έχει αναλάβει ουσιαστικό και ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη της πολιτικής για την Ανώτερη Εκπαίδευση της Κύπρου µέσω του καταρτισµού ενός στρατηγικού σχεδίου δράσης το οποίο αποσκοπεί σε τρεις βασικούς στόχους: (α) στη διασφάλιση της ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση, (β) στην καθιέρωση της Κύπρου σε Περιφερειακό και Διεθνές Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Κέντρο και (γ) στη διασφάλιση της πρόσβασης στην Ανώτερη Εκπαίδευση για όλους. Στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασµού του ΥΠΠΑΝ για την προώθηση της Κύπρου ως Περιφερειακού και Διεθνούς Κέντρου Ανώτερης Εκπαίδευσης µε την προσέλκυση ποιοτικών φοιτητών/τριών από το εξωτερικό, η ΔΑΕ συµµετέχει σε Εκπαιδευτικές Εκθέσεις σε χώρες µε τις οποίες υπάρχει δυνατότητα συνεργασίας σε θέµατα Ανώτερης Εκπαίδευσης και προσέλκυσης φοιτητών/τριών, όπως για παράδειγµα τη Ρωσία, την Κίνα και τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Ταυτόχρονα, συντονίζει την παρουσία του συνόλου των Ιδρυµάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου σε τέτοιες δραστηριότητες. Επιπλέον, η ΔΑΕ οργανώνει ηµερίδες ενηµέρωσης σε διάφορα µέρη της Ελλάδας µε στόχο την προσέλκυση Ελλαδιτών φοιτητών/τριών. Επισηµαίνεται ότι η Διεθνοποίηση της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου αποτελεί µία από τις πιο σηµαντικές πτυχές του Στρατηγικού Σχεδιασµού του ΥΠΠΑΝ. Για την επίτευξη του συγκεκριµένου στόχου η ΔΑΕ προβαίνει στο σχεδιασµό και υλοποίηση συγκεκριµένων δράσεων.
