Τα πληγωμένα δρομάκια του μαντομαχαλά της Σκάλας, του Άη Γιάννη, περιτριγυρισμένα από σημαδεμένες, από τον χρόνο, κατοικίες φανερώνουν απόκοσμες εικόνες. Τα σημάδια εγκατάλειψης, όσο περνά ο καιρός, χαράζονται στην πιο παραδοσιακή και μια από τις πιο ιστορικές συνοικίες της Λάρνακας. Πολλά σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί και είναι πλέον ερείπια, ενώ έκλεισαν και αρκετές επιχειρήσεις. Οι βιοπαλαιστές κάτοικοι, της πιο πονεμένης ενορίας της πόλης, περιμένουν εδώ και μια δεκαπενταετία την υλοποίηση της υπόσχεσης για πλήρη ανάπλασή της, προκειμένου ν’ αλλάξουν τα δεδομένα για την υποβαθμισμένη περιοχή.
Μια σειρά από εμπόδια, με κυριότερο την εύρεση αρχαιοτήτων κατά τις εργασίες του αποχετευτικού, που έπρεπε να ολοκληρωθούν πριν από δέκα ολόκληρα χρόνια, κρατούν καθηλωμένο τον Άη Γιάννη. Ο «Φ» βρέθηκε στην περιοχή και συνομίλησε με κατοίκους, οι οποίοι εύχονται φέτος να είναι όντως… η χρονιά του Άη Γιάννη.
Ο συνταξιούχος Κλεάνθης Μιχαήλ διαμένει στην περιοχή από το 1975. Στη γειτονιά του τα έργα ξεκίνησαν πριν από εννέα χρόνια και ολοκληρώθηκαν πριν από λίγες ημέρες. «Εγώ είχα περίπτερο εδώ, αλλά το έκλεισα το 2015, επειδή εκόφκαν συνέχεια δρόμους. Η περιοχή είναι γεμάτη αρχαίους τάφους. Έπαθα μεγάλη ζημιά τότε. Τώρα ανοίξαν τα ξανά. Για να έρθω σπίτι μου, εν φαντάζεστε πόσο δύσκολο ήταν με το αυτοκίνητο. Έκαμνα τον γύρω του διαβόλου. Είπαν μας πως θα γίνει λαϊκή γειτονιά και πριν δέκα χρόνια μας παρουσίασαν και τα σχέδια. Πρέπει, όμως, να τελειώσουν τα έργα του αποχετευτικού».
Μεγάλο πλήγμα δέχθηκε και ο Ανδρέας Κουλέντης, ιδιοκτήτης περιπτέρου τα τελευταία 15 χρόνια. «Έπεσε πολλά η δουλειά μου, έχει τόσα χρόνια που κάμνουν έργα. Επάθαμε πολλές ζημιές. Δεν είχε συνέχεια έργα, αλλά τώρα ξεκίνησαν ξανά τον Σεπτέμβρη και τέλειωσαν μια μέρα πριν τα Χριστούγεννα. Πριν σε άλλο κομμάτι του δρόμου έκαμαν άλλους τρεις με τέσσερις μήνες. Όταν κλείσει ο δρόμος από τον κυκλικό κόμβο της Μητρόπολης, εμάς πέφτει η δουλειά μας. Ταλαιπωρούμαστε για χρόνια και εμείς και οι κάτοικοι και όσοι περνούν, επειδή είναι από τα πιο κεντρικά περάσματα της Λάρνακας».
Έργα για να μην πλημμυρίζει ο δρόμος μπροστά από το σπίτι της ζητά η κ. Ελένη. «Στη γειτονιά έχουμε πρόβλημα όταν βρέχει. Εμείς θέλουμε να βάλουν και σχάρες για τα νερά και να σάσουν τους δρόμους. Όταν βρέξει γεμώνει ο δρόμος και όταν περνούν αυτοκίνητα μπαίνουν τα νερά σπίτι».
€10 εκατ. το επιπλέον κόστος από τις καθυστερήσεις
Το έργο του αποχετευτικού και των ομβρίων υδάτων στην περιοχή Αγίου Ιωάννη/ Μητρόπολης/ Χρυσοπολίτισσας έπρεπε να ολοκληρωθεί το 2013! Τελικά αναμένεται να παραδοθεί τον Ιούνιο του 2024, σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας, Άγγελο Χατζηχαραλάμπους, ο οποίος υπέδειξε πως το επιπλέον κόστος για τους φορολογούμενους της Λάρνακας, λόγω της εύρεσης αρχαιοτήτων, εκτιμάται στα €10 εκατ. «Με την ολοκλήρωση του έργου θα ξέρουμε το συνολικό ποσό και θα το διεκδικήσουμε από το κράτος, καθώς τα αρχαία είναι εθνικός πλούτος».
Πρόσθεσε, ακόμη, πως τα έργα στην περιοχή Άη Γιάννη ολοκληρώθηκαν τέλος του 2023, σε τρεις μήνες θα τελειώσουν αυτά στη Μητρόπολη και θα χρειαστούν ακόμη τρεις για την ενορία Χρυσοπολίτισσας. «Είχαμε δεκάδες περιπτώσεις ανεύρεσης αρχαιοτήτων και η διαδικασία που ακολουθείτο από το Τμήμα Αρχαιοτήτων ήταν πολύ χρονοβόρα. Η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή και δεν μας επέτρεπε να διαφοροποιηθούμε. Το 2018, το ΣΑΛ αποφάσισε τον τερματισμό του συμβολαίου και επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού σε δύο ξεχωριστά συμβόλαια. Το πρώτο ολοκληρώθηκε και τώρα εκτελούμε το δεύτερο. Με την ολοκλήρωση του έργου θα εξαλειφθούν προβλήματα οχληρίας και πλημμυρών στην περιοχή, που είναι πολύ ευαίσθητη».
Τα σχέδια για τη μεταμόρφωση της περιοχής
Η απόφαση για ανάπλαση της περιοχής λήφθηκε το 2008, επί δημαρχίας του Ανδρέα Μωυσέως. Όπως μας ανέφερε ο τότε αντιδήμαρχος, ερευνητής, Αλέξης Μιχαηλίδης, η περιοχή εντάχθηκε σ’ ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα για αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών. «Ήταν η πιο υποβαθμισμένη περιοχή της Λάρνακας. Εμείς είχαμε προκηρύξει και διαγωνισμό για μελετητή, ο οποίος έκανε τα σχέδια. Επί Λουρουτζιάτη έγινε παρουσίαση, αλλά δεν προχώρησαν τα έργα και μετά άρχισαν οι εργασίες για το αποχετευτικό».
Η ολοκλήρωση των έργων στην περιοχή ανοίγει, πάντως, έστω και αργά, τον δρόμο της ανάπλασης και το πλάνο του Δήμου Λάρνακας είναι, εάν δεν προκύψουν άλλες καθυστερήσεις, να ξεκινήσει εντός του 2024. «Είναι ένα πολύ δύσκολο έργο, που δεν εξαρτάται από τον δήμο. Ήδη προχωρούμε με την απαλλοτρίωση των τεμαχίων, στα οποία θα γίνουν οι χώροι στάθμευσης. Ο μελετητής, μας ενημέρωσε πως το πρώτο εξάμηνο του 2024 θα παραδώσει τα έγγραφα για να προκηρυχθεί διαγωνισμός», ανέφερε ο δήμαρχος Λάρνακας, Ανδρέας Βύρας.
Όταν και εφόσον υλοποιηθούν τα έργα, η περιοχή αναμένεται ν’ αλλάξει ριζικά όψη. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα γίνει ανάπλαση του παραδοσιακού πυρήνα της συνοικίας, που καταλαμβάνει έκταση περίπου 23.000τ.μ. Θα δημιουργηθεί κεντρική πλατεία, θ’ ανακατασκευαστεί το οδόστρωμα, ενώ κάποιοι δρόμοι θα μετατραπούν σε πεζόδρομους. Επιπρόσθετα, θα εμπλουτιστεί το πράσινο και θα δημιουργηθούν χώροι στάθμευσης. Το κόστος των εργασιών αναμένεται πως θα ξεπεράσουν τα €7 εκατ. Ο Δήμος Λάρνακας επιθυμεί το έργο να έχει και συνέχεια, αφού στα πλάνα του βρίσκεται και η ανάπλαση δρόμων πέριξ της Μητρόπολης Κιτίου, καθώς και η δημιουργία λαογραφικού μουσείου.
Η ιστορία της περιοχής
Τα αρχαιολογικά ευρήματα κατά τις εργασίες του αποχετευτικού στην περιοχή ανέδειξαν και την τεράστια σημασία της στην αδιάλειπτη ιστορία χιλιάδων χρόνων της Λάρνακας, αφού εντοπίστηκαν τάφοι από τη Γεωμετρική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο. Μέρος του νεκροταφείου του αρχαίου Κιτίου βρίσκεται κάτω από τον Άη Γιάννη, ενώ βρέθηκαν και κατάλοιπα της Οθωμανικής περιόδου. «Αυτό που συνέβη ήταν μια ατυχία για τους κατοίκους και την πόλη, αλλά ταυτόχρονα και τύχη, αφού πλέον έχουμε πάρα πολλές νέες πληροφορίες για τη ζωή της πόλης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», ανέφερε ο Αλέξης Μιχαηλίδης.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως και η ιστορία των ανθρώπων που δημιούργησαν τον Άη Γιάννη, που είχε τους πιο φημισμένους πλανώδιους γανωματήδες της Κύπρου, που πολλοί τους έλεγαν μάντηες, εξ ου και η περιοχή είναι γνωστή ως μαντομαχαλάς. Η καταγωγή των πρώτων κατοίκων της περιοχής δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει και το μόνο που θεωρείται ως δεδομένο είναι πως μετανάστευσαν στη χώρα μας. Σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη, οι πρώτοι κάτοικοι δεν ήταν αθίγγανοι αλλά Mandeans και γι’ αυτό ονομάστηκαν και μάντηδες. «Οι Mandeans είναι οι ακόλουθοι του Ιωάννη του Βαπτιστή με δικό τους χριστιανικό δόγμα, κάποιοι εκ των οποίων μετανάστευσαν στην Κύπρο αφού δέχθηκαν διωγμούς από μουσουλμάνους. Στην Κύπρο δημιούργησαν τον Άη Γιάννη και μετά έγιναν ορθόδοξοι. Αυτήν τη γνώση μας την έδωσε πρόσφατα ο Μιχάλης Χριστοδούλου, ο οποίος ήταν Επίτροπος για τις μειονότητες στην Αυστραλία, που διαθέτει τη μεγαλύτερη κοινότητα των Mandeans».
