Τα ΜΕΔ, εντός και εκτός τραπεζικού συστήματος, είναι πέραν του 61% των συνολικών δανείων

Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ), το ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) σε τραπεζικά ιδρύματα στην Κύπρο έχει μειωθεί σε περίπου 9,26%. Τα ΜΕΔ που συνολικά έχουν μεταφερθεί (βλέπε ΚΕΔΙΠΕΣ) ή πουληθεί (βλέπε Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων – ΕΕΠ, όπως Themis, Gordian, B2K) από τραπεζικά ιδρύματα, ανέρχονται, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία, σε ΕΥΡ52 δισ. Αυτό μεταφράζεται ότι τα ΜΕΔ, εντός και εκτός τραπεζικού συστήματος, είναι πέραν του 61% των συνολικών δανείων.

Εκτός των σημαντικών προβλημάτων που ήδη αντιμετωπίζουμε λόγω αυξήσεων των επιτοκίων και πληθωρισμού, το υψηλό ποσοστό ΜΕΔ στην οικονομία αποτελεί τροχοπέδη στην εξυγίανση, αφού πέραν του 60% φυσικών/νομικών προσώπων είναι καταχωρημένοι ως οφειλέτες ή εγγυητές σε ΜΕΔ και για αυτούς οι πιθανότητες έγκρισης νέου δανεισμού για οποιοδήποτε λόγο (οικιστικούς, φοιτητικούς, αυτοκινήτου) είναι μειωμένες.

Για τη μείωση των ΜΕΔ εισηγούμαι τα ακόλουθα:

1) Διαχωρισμός και ταξινόμηση των δανειοληπτών σε 3 κατηγορίες:

α) Μη βιώσιμα δάνεια. Τα πλείστα ήταν προβληματικά εξαρχής. Οι δανειολήπτες συνήψαν δάνεια πέραν των δυνατοτήτων τους και οι πιστωτές κακώς τα ενέκριναν. Αυτά τα δάνεια δεν μπορούν να τύχουν αναδιάρθρωσης, δεν θα εξυπηρετηθούν ποτέ. Όσα δάνεια από αυτά παραμένουν ακόμα εντός τραπεζικού συστήματος, πρέπει να μεταφερθούν/πουληθούν άμεσα σε ειδικό φορέα ή σε ΕΕΠ.

β) Συνεπείς Δανειολήπτες. Να προστατευθούν αυτοί που ενεργούσαν συνετά και μέχρι το 2013 (οικονομική κρίση) ή/και 2019 (covid-19) εξυπηρετούσαν κανονικά τις υποχρεώσεις τους. Είναι οι πρώτοι που θα επαναρχίσουν να πληρώνουν μόλις οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέψουν. Να γίνει αναδιάρθρωση ή να μεταφερθούν στον ειδικό φορέα για να τους δοθεί χρόνος.

γ) Στρατηγικοί κακοπληρωτές. Γρήγοροι και ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Συνολική πρόσβαση στα οικονομικά δεδομένα τους.

2) Ειδικά σχέδια για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, με τεκμηριωμένη αδυναμία αποπληρωμής (θα επανέλθω με ξεχωριστό άρθρο).

3) Ειδικό Δικαστήριο για ρύθμιση τραπεζικών διαφορών, όπως π.χ.

– τήρηση του Κώδικα Συμπεριφοράς,

– τήρηση της Περί Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγίας της ΚΤΚ,

– καθορισμός του ορθού χρεωστικού υπολοίπου.
Η απόφαση πρέπει να εκδίδεται εντός έξι μηνών. Έτσι θα εκλείψουν τυχόν απειλές για τις εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης κ.λπ.

4) Ειδικήηλεκτρονική πλατφόρμα που θα προσφέρει τεκμήρια στο Ειδικό Δικαστήριο για το πώς ο καθένας συμπεριφέρεται και πώς τεκμηριώνεται η επικοινωνία και υποβολή στοιχείων μεταξύ δανειολήπτη, εγγυητή και πιστωτή, με στόχο την εύρεση συναινετικής λύσης για τη ρύθμιση οφειλών, όπως προβλέπει η Οδηγία. Να δοθεί πρόσβαση στο γραφείο του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και στην ΚΤΚ για να επεμβαίνουν όπου κρίνουν αναγκαίο, όπως περιπτώσεις λανθασμένου χειρισμού/απάντησης από τράπεζες/ΕΕΠ. Έτσι, θα μπορεί να υπάρχει η τεκμηρίωση όπου χρειαστεί. Όσοι συμπεριφέρονται επαγγελματικά και ως οφείλουν, βάση των υφιστάμενων κανονισμών, οδηγιών και νομοθεσιών, δεν πρέπει να ανησυχούν. Η πλατφόρμα θα καταδείξει κατά πόσο οι πιστωτές προτείνουν στους οφειλέτες βιώσιμες λύσεις προτού καταφύγουν σε πλειστηριασμό.

Σύμφωνα με την Οδηγία της ΚΤΚ, ο πιστωτής είναι υποχρεωμένος να «επικοινωνεί με τους οφειλέτες, και εγγυητές τους, βάσει τυποποιημένης διαδικασίας, με σκοπό την παροχή μιας πρότασης που περιέχει συγκεκριμένη λύση (ή εναλλακτικές) ρύθμισης οφειλών».

Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας και για να υποβάλει ένας οφειλέτης αίτημα αναδιάρθρωσης μέσω της, ή για να επεξεργαστεί το αίτημα του πιστωτή, θα πρέπει να δοθεί εξουσιοδότηση (βλέπε σχέδιο Εστία) για πρόσβαση σε δεδομένα τους. 

Σημειώνεται ότι στην πλατφόρμα δεν θα αναρτώνται όλα τα στοιχεία της ρύθμισης, καθώς υπόκεινται στον νόμο περί προσωπικών δεδομένων (GDPR). Θα καταγράφονται, ωστόσο, οι προτάσεις και οι επικοινωνίες των δύο πλευρών, με τον οφειλέτη να αναφέρεται με τα αρχικά ή τον αριθμό του φορολογικού μητρώου του.

Βάσει των πιο πάνω και ανάλογα, θα γίνεται η κατηγοριοποίηση του οφειλέτη σε συνεργάσιμο ή μη. Για να χαρακτηριστεί ένας οφειλέτης μη συνεργάσιμος (και δυνητικά στρατηγικός κακοπληρωτής) θα πρέπει να μην ανταποκρίνεται στις επικοινωνίες του πιστωτή, να μην συναινεί στην άρση του απορρήτου ή/και να μην προσκομίζει τα αναγκαία στοιχεία στα οποία θα βασιστεί η πρόταση αναδιάρθρωσης. 

Ο Κώδικας Δεοντολογίας αναφέρει ότι «προς αποφυγή δυσάρεστης για τον οφειλέτη κατάστασης θα πρέπει να είναι συνεργάσιμος». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δίνονται στους πιστωτές όλες οι σχετικές πληροφορίες χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε υποχρέωση αποδοχής σε καθετί που ζητούν, αφού αρκετά θέματα αποτελούν σημείο διαπραγμάτευσης μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη.

Η απόρριψη της πρότασης που θα προτείνουν οι πιστωτές σύμφωνα πάντα με τα οικονομικά στοιχεία του αιτούντος και της Οδηγίας της ΚΤΚ, πρέπει να είναι γραπτώς αιτιολογημένη, ούτως ώστε εάν κάποιοι συνεχίζουν να μην ακολουθούν σωστά τις οδηγίες/νομοθεσίες, να υπάρχει το δικαίωμα ένστασης για συγκεκριμένους λόγους, σε ανώτερη αρχή. Έτσι, όλοι πλέον τεκμηριωμένα θα γνωρίζουν ότι εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια προστασίας της ιδιωτικής περιουσίας. Χωρίς το τελευταίο μέτρο δεν υπάρχει λόγος δημιουργίας της πλατφόρμας.

* Οικονομικός Σύμβουλος/Σύμβουλος Αφερεγγυότητας-Εκκαθαριστής (MBA, Kingston, UK)