Τον Νοέμβριο του 2023 άρχισε η εφαρμογή του Νόμου Περί Διαφάνειας στις Διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων, ο οποίος ρυθμίζει το Lobbying.
Προς το παρόν, έχει μόνο τεθεί σε εφαρμογή η υποχρέωση των επηρεαζόμενων προσώπων για ηλεκτρονική εγγραφή στο μητρώο Λομπιστών της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς (www.iaac.org.cy). Η υποχρέωση εγγραφής στο Μητρώο αφορά φυσικά ή νομικά πρόσωπα (π.χ. επιχειρήσεις, επαγγελματικοί σύνδεσμοι, οργανώσεις, κλπ) που συμμετέχουν σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων μέσω επαφών με κρατικούς ή άλλους αξιωματούχους.
Ως ορισμός, το Lobbying είναι η προσπάθεια ενός προσώπου να πείσει και να διαπραγματευτεί με άτομα που κατέχουν θέσεις εξουσίας και λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα που το επηρεάζουν. Αυτή η ευρεία έννοια του Lobbying ίσως να είναι ο λόγος για τον οποίο έχει παρεξηγηθεί και συνδεθεί με αρνητικό τρόπο από την κοινή γνώμη, παρόλο που το Lobbying είναι κάτι θεμιτό και μέρος μιας δημοκρατικής διαδικασίας διαλόγου, αρκεί να γίνεται στα πλαίσια της νομιμότητας.
Η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), με τον ρόλο του κοινωνικού εταίρου συμμετέχει σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων τόσο στην Κύπρο όσο και στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, με γνώμονα την προστασία και εύρυθμη λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας. Ανάλογες προσπάθειες συμμετοχής σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, εφαρμόζουν πολλοί φορείς, όπως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι αγροτικές οργανώσεις, μη κυβερνητικοί οργανισμοί, καθώς και μεμονωμένα πρόσωπα ή οργανωμένα σύνολα με ή χωρίς νομική προσωπικότητα.
Όπως έχει προαναφερθεί, η φιλοσοφία του συγκεκριμένου νόμου είναι η δημιουργία νομικού πλαισίου άσκησης του Lobbying, με σκοπό να υπάρχει πλαίσιο διαφάνειας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από κρατικούς ή άλλους αξιωματούχους, δηλαδή από την εκτελεστική εξουσία (την Κυβέρνηση) και την νομοθετική (τη Βουλή των Αντιπροσώπων). Ο σκοπός αυτού είναι η αποφυγή πράξεων διαφθοράς και η ενίσχυση της διαφάνειας.
Κατά την πλήρη εφαρμογή του νόμου, που εκτιμάται ότι θα γίνει τον Μάρτιο 2024, όλοι οι εμπλεκόμενοι που συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης δημόσιων αποφάσεων, επιπρόσθετα από την εγγραφή τους στο Μητρώο, οφείλουν να υποβάλλουν αναφορές (Reporting) στην Αρχή κατά της Διαφθοράς σχετικά με τις επαφές που πραγματοποίησαν, το σκοπό των συναντήσεων, τα άτομα που συμμετείχαν σε αυτές και άλλα στοιχεία. Τα δεδομένα αυτά θα είναι δημόσια αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Αρχής. Αξίζει να αναφερθεί ότι εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής αναφορών οι συναντήσεις που πραγματοποιούνται στα πλαίσια δημόσιας διαβούλευσης, οι συζητήσεις σε κοινοβουλευτικές Επιτροπές και θέματα των εργασιακών σχέσεων.
Παρόλο που ακόμα δεν έχει εφαρμοσθεί η υποχρέωση για αναφορές, ήδη εκφράζονται ανησυχίες από επηρεαζόμενους για την αποτελεσματικότητα της νομοθετικής
ρύθμισης. Κάποιοι προβληματισμοί που είχαν εγερθεί κατά τη δημόσια διαβούλευση από την ΟΕΒ και άλλους φορείς, ήταν κατά πόσο οι διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούν οι κρατικοί λειτουργοί και τα θεσμικά όργανα γενικότερα, θα αποτελούν αποθαρρυντικό παράγοντα για συναντήσεις. Εκτιμάται επίσης ότι οι εκθέσεις αναφοράς θα είναι μια χρονοβόρα και γραφειοκρατική διαδικασία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Η ΟΕΒ συμμετείχε πρόσφατα σε ενημερωτική ημερίδα, η οποία διοργανώθηκε από την Αρχή κατά της Διαφθοράς, κατά την οποία ηγέρθηκαν σοβαροί προβληματισμοί, για κάποια σημεία του προνοιών του νόμου τα οποία χρήζουν προσεκτικής εξέτασης και διευκρινίσεων για αποφυγή παρερμηνειών ή λανθασμένης εφαρμογής του νόμου.
Σε κάθε περίπτωση, ο αντικειμενικός σκοπός του νόμου είναι η εφαρμογή συγκεκριμένων διαδικασιών κατά τη λήψη δημόσιων αποφάσεων με πλήρη διαφάνεια, τον οποίο η ΟΕΒ στηρίζει. Σε περίπτωση που διαφανούν στην πράξη αδυναμίες ή κενά του νομοθετικού πλαισίου, τότε η ΟΕΒ θα προωθήσει τη βελτίωσή τους.
Λειτουργός, Τμήμα Επιχειρηματικής Ανάπτυξης ΟΕΒ
