Οι προκλήσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και την εξάντληση των φυσικών πόρων οδηγούν τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις στην αναζήτηση νέων τρόπων χρηματοδότησης για την προώθηση της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αναδεικνύονται ως ένας σημαντικός παράγοντας για την υποστήριξη αυτής της μετάβασης. Μια πρωτοβουλία που έχει αποκτήσει ιδιαίτερη προοπτική είναι η δημιουργία πράσινου ομολόγου, το οποίο αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο αξιολόγησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Το πράσινο ομόλογο λειτουργεί όπως ένα συνηθισμένο ομόλογο, αλλά με μια βασική διαφορά: τα κεφάλαια που αντλεί ο εκδότης προορίζονται για τη χρηματοδότηση «πράσινων» έργων ανάπτυξης, δηλαδή επενδύσεων ή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που αφορούν τους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), των «καθαρών» μέσων μεταφοράς (ηλεκτρικά, υβριδικά οχήματα), τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, τη διαχείριση αποβλήτων και άλλα.
Παρότι η ιδέα των πράσινων ομολόγων δεν είναι νέα, η ανάπτυξή τους έχει γνωρίσει σημαντική άνθιση τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επενδυτές αναζητούν όχι μόνο οικονομική απόδοση, αλλά και κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Στην πραγματικότητα, οι επενδυτές ανταποκρίνονται θετικά στην αξιοποίηση των πράσινων ομολόγων λόγω του συνδυασμού χαμηλού κινδύνου και κοινωνικής επιτακτικότητας. Οι κυβερνήσεις από την πλευρά τους βλέπουν τα πράσινα ομόλογα σαν ένα μέσο για την επίτευξη των περιβαλλοντικών τους στόχων, ενώ ταυτόχρονα με την πώληση των ομολόγων δίνεται η δυνατότητα εξασφάλισης χρηματοδότησης για την υλοποίηση αναγκαίων υποδομών και πρωτοβουλιών.
Επιπρόσθετα, τα πράσινα ομόλογα προσφέρουν διάφορα οφέλη στους επενδυτές. Επί της ουσίας, μπορούν να βελτιώσουν το χαρτοφυλάκιο ενός επενδυτή, μετριάζοντας τους κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (π.χ. φορολογία του άνθρακα). Ένα άλλο σημαντικό όφελος για τους επενδυτές είναι η άμεση χρηματοδότηση έργων μέσω των πράσινων ομολόγων, τα οποία συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων και ως εκ τούτου ενδυναμώνεται η φήμη των επενδυτών ως πρωτοπόρων στην καινοτομία και υποστηρικτών της βιώσιμης ανάπτυξης.
Παρά τη θετική εξέλιξη των πράσινων ομολόγων, υπάρχουν ακόμα προκλήσεις προς αντιμετώπιση, όπως η ανάγκη για πιο σαφή πρότυπα και μετρήσιμους δείκτες απόδοσης, καθώς και η δημιουργία μιας ενοποιημένης πλατφόρμας για την εκτίμηση και την εποπτεία των πράσινων ομολόγων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει αυτές τις προσκλήσεις, έχει θεσπίσει Κανονισμό για τη δημιουργία ευρωπαϊκού προτύπου πράσινων ομολόγων. Ο Κανονισμός καθορίζει ενιαίες απαιτήσεις για τους εκδότες ομολόγων που επιθυμούν να χρησιμοποιούν την ονομασία «European Green Bond», προκειμένου να διασφαλιστεί η συγκρισιμότητα στην αγορά πράσινων ομολόγων, μειώνοντας τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης (greenwashing) και ενισχύοντας παράλληλα τη ροή κεφαλαίων σε περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα.
Στο χάρτη των χωρών που επενδύουν δημόσιο χρήμα στην πράσινη και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη εντάχθηκε και η Κύπρος, τον Απρίλιο του 2023, με την έκδοση του πρώτου πράσινου/βιώσιμου ομολόγου ύψους €1 δισ. Το ομόλογο έχει διάρκεια δέκα ετών, με ετήσια απόδοση 4,219% και ετήσιο ονομαστικό επιτόκιο 4,125%. Η έκδοση θεωρήθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη, γεγονός που αναδεικνύεται από το μεγάλο ενδιαφέρον που επιδείχθηκε με προσφορές πέραν των €12 δισ.
Επιπλέον, η χρήση του πράσινου/βιώσιμου ομόλογου από τη Δημοκρατία θα προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα καθώς πρόκειται για μια τεράστια αναπτυσσόμενη αγορά που θα προσφέρει πρόσβαση σε σοβαρούς επενδυτές με μακροχρόνιο ορίζοντα και θα διευρύνει τις χρηματοδοτικές επιλογές του κράτους.
Εν κατακλείδι, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) παρακολουθεί στενά τις εκάστοτε εξελίξεις και αναγνωρίζει τα οφέλη της ένταξης της Κύπρου στην αγορά των πράσινων ομολόγων, καθώς αυτά συνιστούν μια ελπιδοφόρα πρωτοβουλία για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης του επιχειρείν. Εκτιμάται ότι με την υποστήριξη από τις επιχειρήσεις και το κράτος, τα πράσινα ομόλογα μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία μιας πιο βιώσιμης οικονομίας.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι είναι σημαντικό να διασφαλίζεται ότι τα έσοδα από τα πράσινα ομόλογα θα διατίθενται σε οικονομικές δραστηριότητες που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της ταξινομίας της ΕΕ.
* Λειτουργός, Τμήμα Ενέργειας και Περιβάλλοντος, ΟΕΒ
