Το θέμα της ασφάλειας στην εργασία έρχεται δυστυχώς στην επικαιρότητα όταν υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες ή κάθε τέλος του Απρίλη, καθώς η 28η του μήνα έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία. Ακόμα και τότε, όμως, η σημασία που δίδεται στο θέμα είναι μάλλον υποτονική, καθώς η κουλτούρα γύρω από την ασφάλεια στην εργασίας, παρά την αυστηροποίηση της νομοθεσίας αλλά και τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν στο μεροκάματο, δεν έχει αλλάξει σε ικανοποιητικό τουλάχιστον βαθμό. Με την ευθύνη να βαραίνει όχι μόνο την εργοδοτική πλευρά ή την Πολιτεία, αλλά και τους εργαζόμενους, στους οποίους επίσης πρέπει να εμπεδωθεί πως το ασφαλές εργασιακό περιβάλλον αποτελεί δικαίωμά τους.
Και μάλιστα με τη βούλα του ILO, καθώς από τον Ιούνιο του 2022, η Διεθνής Διάσκεψη Εργασίας αποφάσισε να συμπεριλάβει το «ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον» στις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα της ΔΟΕ. Γι’ αυτό και στόχος της ΔΟΕ, στο πλαίσιο της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, ήταν να ευαισθητοποιήσει τους εμπλεκόμενους και να αναδείξει την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο θα διασφαλίζει τη ζωή, την αρτιμέλεια, την υγεία και την ευημερία των εργαζομένων.
Άλλωστε, το μήνυμα και θέμα της φετινής παγκόσμιας ημέρας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία ήταν το προφανές: «Ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι θεμελιώδης αρχή και δικαίωμα στην εργασία».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Υπ. Εργασίας: Να τιμωρούνται οι παραβιάσεις για ασφάλεια και υγεία
Σημειώνεται ότι με την περσινή απόφαση της ΔΟΕ, η Σύμβαση για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, Αρ. 155, και το Προωθητικό Πλαίσιο της Σύμβασης για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Αρ. 187, ανακηρύχθηκαν θεμελιώδεις συμβάσεις. Ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης, όλα τα κράτη μέλη, ακόμη και αν δεν έχουν επικυρώσει τις εν λόγω Συμβάσεις, έχουν υποχρέωση, που απορρέει από το ίδιο το γεγονός της ένταξης στον οργανισμό, να σέβονται, να προωθούν και να υλοποιούν, καλόπιστα και σύμφωνα με το Σύνταγμα, τις αρχές που αφορούν τα θεμελιώδη δικαιώματα που αποτελούν αντικείμενο των εν λόγω Συμβάσεων.
Συστήματα για την ασφάλεια
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, του Υπουργείου Εργασίας, κατέγραψε σε σχετική του ανακοίνωση τη σημασία διαμόρφωσης ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. Για το οποίο, όπως σημειώνει, απαιτείται η εφαρμογή κατάλληλων Συστημάτων Διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Συστημάτων τα οποία θα είναι σε θέση να απορροφούν απρόβλεπτες απειλές και να αντιμετωπίζουν νέους κινδύνους, ενώ ταυτόχρονα να συνεχίζουν να προστατεύουν τους εργαζόμενους από τους εργασιακούς κινδύνους, διασφαλίζοντας, όχι μόνο την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων, αλλά και τη συνέχεια της επιχειρησιακής δραστηριότητας.
Τα Συστήματα Διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, αναφέρει, θέτουν το πλαίσιο για έναν συστηματικό τρόπο αναγνώρισης, αξιολόγησης και διαχείρισης των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια, μειώνουν την πιθανότητα ατυχημάτων, επαγγελματικών ασθενειών και επικίνδυνων συμβάντων, βοηθούν στη συμμόρφωση με τη νομοθεσία και βελτιώνουν τη συνολική επίδοση της επιχείρησης. Σημειώνει ακόμα πως για την αποτελεσματική εφαρμογή των συστημάτων αυτών, απαιτείται η οικοδόμηση μιας ισχυρής θετικής κουλτούρας ασφάλειας και υγείας. Μιας κουλτούρας στην οποία το δικαίωμα σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον είναι σεβαστό σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα, οι κυβερνήσεις, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι συμμετέχουν ενεργά στη διασφάλιση ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, μέσω ενός συστήματος καθορισμένων δικαιωμάτων, ευθυνών και καθηκόντων και υψηλότερη προτεραιότητα δίνεται στην αρχή πρόληψης.
Καταλήγει πως στόχος όλων, μέσω της εποικοδομητικής συνεργασίας κυβερνήσεων, εργοδοτών και εργαζομένων, πρέπει να είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος που θα διασφαλίζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στη ζωή, στην εργασία και στην υγεία, για όλους των εργαζόμενους, σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
Απαραίτητο εργαλείο η ΓΕΚ
Με τα εργατικά ατυχήματα να συνεχίζονται στον τόπο, ακόμα και στη διάρκεια της πανδημίας, το 2021, όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, γνωστοποιήθηκαν στα πέντε Επαρχιακά Γραφεία Επιθεώρησης Εργασίας συνολικά 1.433 ατυχήματα.
Στο δικό του μήνυμα, βάσει και των στοιχείων που συνέλεξε από το ILO, ο Σύνδεσμος Ασφάλειας και Υγείας Κύπρου εστιάζει στη σημασία κάθε εργοδότη και επιχείρησης να διαθέτουν Γραπτή Εκτίμηση των Κινδύνων (ΓΕΚ). Η ΓΕΚ, κατά τον Σύνδεσμο, αποτελεί το βασικό και απαραίτητο εργαλείο και σε αυτή καθορίζονται τα απαιτούμενα προληπτικά και προστατευτικά μέτρα αντιμετώπισης των κινδύνων που δημιουργούνται από τις δραστηριότητες του.
Επιπρόσθετα οι εργοδότες θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν και να διατηρούν ένα σύστημα διαχείρισης ασφάλειας και υγείας που περιλαμβάνει τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων στο χώρο εργασίας.
Από πλευράς τους, οι εργαζόμενοι επίσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, ακολουθώντας τις διαδικασίες και τις οδηγίες ασφαλείας που παρέχονται από τους εργοδότες τους και αναφέροντας αμέσως τυχόν κινδύνους ή επικίνδυνες συνθήκες.
Τα συν της θετικής κουλτούρας
Στο μήνυμα του Συνδέσμου Ασφάλειας και Υγείας Κύπρου γίνεται εκτενής αναφορά και στη θετική κουλτούρα ασφάλειας και υγείας. Η οποία, κατά τον Σύνδεσμο, συμβάλλει στη δημιουργία ενός Ασφαλούς και Υγιούς Εργασιακού Περιβάλλοντος και είναι ορόσημο στην επιτυχία ενός οργανισμού, γιατί η δέσμευση τόσο του εργοδότη όσο και των εργαζομένων αποτελούν τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας πραγματικής κουλτούρας, όπου η ασφάλεια αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των καθημερινών διεργασιών. Η θετική κουλτούρα ασφάλειας και υγείας υπάρχει μόνο όταν οι εργαζόμενοι αντιληφθούν την σπουδαιότητα της ασφάλειας και εκδηλώσουν θετικές συμπεριφορές. Βασικοί πυλώνες της θετικής κουλτούρας δεν είναι άλλοι από τις κοινές αξίες σε κάθε επίπεδο της επιχείρησης, τη συμμετοχή και τη δέσμευση της ηγεσίας, τη συνεχή εκπαίδευση, την ξεκάθαρη ανάθεση ρόλων και τη στήριξη.
Τι περιλαμβάνει η Γραπτή Εκτίμηση Κινδύνων
Στη Γραπτή Εκτίμηση των Κινδύνων (ΓΕΚ) περιλαμβάνονται οι πηγές κινδύνου, τα πρόσωπα που επηρεάζονται (π.χ. χειριστές, συντηρητές, προσωπικό καθαρισμού, επισκέπτες, κλπ.), τα μέτρα που ήδη έχουν ληφθεί και τα πρόσθετα μέτρα (οργανωτικά και τεχνικά) που πρέπει να ληφθούν καθώς και τα πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για την εφαρμογή των μέτρων αυτών.
Στα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η παροχή εκπαίδευσης, η εγκατάσταση εξοπλισμού, οι μέθοδοι εργασίας καθώς και το υλικό ή ο εξοπλισμός προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί.
Με την εφαρμογή των μέτρων αυτών, ο εργοδότης διασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργοδοτουμένων του, καθώς και των τυχόν άλλων εργοδοτουμένων ή μη προσώπων των οποίων μπορεί να επηρεάζεται αρνητικά η ασφάλεια ή/και η υγεία τους από τη διεξαγωγή των εργασιακών δραστηριοτήτων του.
Αναφέρεται ακόμα πως η ΓΕΚ πρέπει να είναι διαθέσιμη στους εργοδοτούμενους και να περιλαμβάνει όλους τους κινδύνους που δημιουργούνται ή αναμένεται να δημιουργηθούν από τις διεργασίες και τις δραστηριότητες της εργασίας.
