Αβάσιμες χαρακτηρίζει τις φήμες για προβλήματα στην Τράπεζα Κύπρου ο διευθύνων σύμβουλος Τζον Χούρικαν. Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο κ. Χούρικαν μιλά με ζέση για τον εκσυγχρονισμό του τραπεζικού συστήματος και τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Είναι ειλικρινής και χαρακτηρίζει ανέντιμο το να υποστηρίζει κανείς ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των εργασιών της τράπεζας θα αφήσει ανέγγιχτο το προσωπικό.

Αναγνωρίζει ότι στο μέλλον, σε λίγα χρόνια, θα μειωθεί ο αριθμός των εργαζομένων. Αναφέρει πως, ήδη, το 71% των πελατών της Τράπεζας Κύπρου διεκπεραιώνει τις τραπεζικές συναλλαγές του ηλεκτρονικά, από το κινητό ή το τάμπλετ, σε χρόνο και τόπο που το ίδιο επιλέγει. Ο κ. Χούρικαν εκφράζει ικανοποίηση για την ταχύτητα με την οποία μειώθηκαν, με αναδιαρθρώσεις και πωλήσεις, τα κόκκινα δάνεια της τράπεζας, από €15 δισ. σε €4,8 δισ.

Υποστηρίζει, επίσης, πως αν ληφθούν υπόψη διαδικαστικά ζητήματα και το σχέδιο Εστία, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώνονται ακόμα περισσότερο, στα €2,8 δισ. Ο κ. Χούρικαν μιλά και για την απόφασή του να αποχωρήσει από την Κύπρο στις αρχές του φθινοπώρου, κάνει λόγο για ευρεία ανάπτυξη σε τομείς της οικονομίας, συστήνει ξανά να βελτιωθεί η σύνδεση της Κύπρου με το εξωτερικό και διαπιστώνει ότι, παρά την πρόοδο, πολλά νοικοκυριά δυσκολεύονται να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. 

Η συντεχνία των τραπεζοϋπαλλήλων, η ΕΤΥΚ, ανακοίνωσε τελευταία ότι η κεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Κύπρου ενισχύθηκε σημαντικά από νόμο που πέρασε η Βουλή. Αν δεν είχε περάσει αυτός ο νόμος, ανέφερε η συντεχνία, τότε η τράπεζα θα αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα κεφαλαίων. Ισχύει; Είναι ακριβές κάτι τέτοιο;

Δεν είναι ακριβές. Εύχομαι οι άνθρωποι να σχολίαζαν πράγματα που γνωρίζουν. Οι εκπρόσωποι των συντεχνιών δεν είναι τραπεζίτες. Δεν ξέρουν τίποτα από τις τραπεζικές υποθέσεις. Είναι ειδικοί στις εργασιακές σχέσεις και διαπραγματεύσεις. Κάνουν, μάλιστα, πολύ καλά τη δουλειά τους σε αυτό τον τομέα. Θα προτιμούσα, όμως, να σχολιάζουν τομείς στους οποίους ειδικεύονται. Ο συγκεκριμένος νόμος πράγματι βοήθησε την τράπεζα. Χωρίς αυτόν, η κεφαλαιοποίησή της θα ήταν σήμερα στο 16%, αντί στο 18%. Μικρή η διαφορά. Επομένως, το να υποστηρίζει κανείς ότι χωρίς τη συγκεκριμένη νομοθεσία θα αντιμετωπίζαμε σοβαρό πρόβλημα, είναι πολύ μεγάλη υπερβολή. Στην Κύπρο ο κόσμος συνηθίζει να δίνει βάση σε φήμες που δεν έχουν βάση. Τους τελευταίους μήνες είχε δημιουργηθεί αρνητικός θόρυβος για την τράπεζα ο οποίος, ειλικρινά, είναι αβάσιμος.

Έρχονται συγχωνεύσεις 
 

Η Ελληνική έγινε μεγάλη τράπεζα, απορροφώντας το «καλό» κομμάτι του Συνεργατισμού. Αναμένετε ότι θα γίνουν κι άλλες συγχωνεύσεις τραπεζών στην Κύπρο;

Η Κύπρος έχει περισσότερες τράπεζες απ’ ό,τι χρειάζεται. Ακόμα κι αν υπήρχαν μόνο δύο τράπεζες, θα θεωρούσα ότι η Κύπρος έχει πιο πολλές τράπεζες απ’ ό,τι χρειάζεται. Η χώρα είναι μικρή και θα πρέπει να αναγνωρίσουμε το μέγεθος της αγοράς σε έναν κόσμο που αλλάζει. Σήμερα, μπορούμε να καθόμαστε στον καναπέ μας και να έχουμε πρόσβαση στο υποκατάστημά μας. Το κινητό τηλέφωνο και το τάμπλετ είναι το εργαλείο επιλογής των πελατών, σε όλες τις δραστηριότητες του χρηματοοικονομικού τομέα. Μόνο όταν θέλει κανείς συμβουλή, για κάτι που δεν μπορεί να κάνει το ρομπότ, έρχεται να μιλήσει στον τραπεζίτη του. Εκτός αυτού, όμως, θέλουμε να διεκπεραιώνουμε τις τραπεζικές μας υποθέσεις μόνοι μας, σε ώρα και τοποθεσία της επιλογής μας, με την τεχνολογία που απολαμβάνουμε.

Δεν διασαφηνίσατε, όμως, αν αναμένετε να υπάρξουν κι άλλες ενοποιήσεις τραπεζών στην Κύπρο…

Υπάρχουν κανόνες για τον ανταγωνισμό και πρέπει να τους λαμβάνουμε υπόψη. Το να πρέπει, όμως, η Κύπρος να εφαρμόζει όλους τους κανόνες περί ανταγωνισμού, με πληθυσμό λιγότερο από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, προκαλεί προβλήματα για οικονομίες κλίμακος. Θεωρώ ότι θα υπάρξουν τεράστιες ενοποιήσεις τραπεζών στην Ευρώπη. Αν θέλουμε να συνεχίσει η Ευρωζώνη να υπάρχει σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να δρομολογήσουμε μια κατάλληλη τραπεζική ένωση. Πρέπει να δρομολογήσουμε αμοιβαιότητα του κινδύνου, πρέπει να δρομολογήσουμε διασυνοριακή, πραγματική ενοποίηση. Στις μέρες μας, οι τράπεζες «ζουν» σε εθνικό επίπεδο, «ζουν» σε διεθνές επίπεδο, αλλά «πεθαίνουν» σε εθνικό επίπεδο.

Αυτό συνέβη και στην Τράπεζα Κύπρου. Είχε όλες αυτές τις διεθνείς εργασίες και δραστηριότητες και όταν «πέθανε», «πέθανε» στην Κύπρο. Αυτό είναι το πρόβλημα. Θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι τράπεζες θα υπάρχουν και θα δραστηριοποιούνται σε διεθνές επίπεδο, τόσο όταν είναι «ζωντανές» όσο και όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Πιστεύω ότι εντός της επόμενης δεκαετίας θα υπάρξουν τεράστιες ενοποιήσεις. Το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει στη Γερμανία με την Commerzbank και την Deutsche Bank. Δεν είμαι σίγουρος ότι πρόκειται για καλή συμφωνία, αλλά συζητείται. Για να συνεχίσει να υπάρχει το ευρωπαϊκό εγχείρημα, θα πρέπει να ενεργήσουμε, όχι να απλώς να ελπίζουμε. Η Κύπρος δεν μπορεί να είναι η εξαίρεση. Έχει πάρα πολλές τράπεζες. Ακόμα κι αν μείνουν μόνο τρεις, σε μια χώρα που με λιγότερο από ένα εκατομμύριο πληθυσμό, θα πρέπει να αρχίσει κανείς να σκέφτεται πώς θα επεκτείνει τα σύνορα. Εδώ ακριβώς έρχεται να δώσει λύση η ψηφιακή τεχνολογία, η Ευρώπη κ.λπ. 

Μια και αναφέρεστε στον ψηφιακό μετασχηματισμό, σε ποιο στάδιο βρίσκεστε στην Τράπεζα Κύπρου και πόσο θα επηρεάσει το προσωπικό, τους υπαλλήλους;

Πηγαίνει πολύ καλά. Μας πήρε κάποιο χρόνο για να προχωρήσουμε. Ξεκινήσαμε αυτό το εγχείρημα πριν περίπου δυόμισι χρόνια. Αρχίσαμε συνεργασία με την IBM, δημιουργήσαμε ψηφιακό «εργοστάσιο» και πριν απ’ αυτό ενοποιήσαμε δύο τραπεζικές πλατφόρμες το 2014… κάναμε όλα τα αναγκαία βήματα και τώρα εστιάζουμε στην εφαρμογή. Έχουμε δύο πολύ σημαντικούς στόχους. Να διεγείρουμε τον πελάτη και να ανταμείψουμε τον μέτοχο. Και βέβαια να ενθουσιάσουμε το προσωπικό μας. Η εφαρμογή μας για τα κινητά είναι πολύ καλή. Μέχρι το τέλος του χρόνου, θα είναι από τις καλύτερες στην Ευρώπη. Επιπλέον, εισάγουμε την τεχνητή νοημοσύνη και όλα όσα είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει ένα ψηφιακό περιβάλλον. Σημειώνω ότι το 71% όλων των συναλλαγών μας γίνονται εκτός των υποκαταστημάτων, online ή στα ATM. Ο κόσμος προχωρά προς αυτή την κατεύθυνση. Σκοπός μας δεν είναι να εφεύρουμε καινούργια πράγματα. Σκοπός μας είναι φέρουμε στην Κύπρο την καλύτερη, κατά την αντίληψή μας, διεθνή πρακτική.

Προς νέα πώληση δανείων

Σε ποιο στάδιο βρίσκεστε τώρα σε σχέση με την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων;

Ξεκινήσαμε με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αποτελούν το 63% του ισολογισμού μας, γύρω στα €15 δισ. Σήμερα τα κόκκινα δάνεια ανέρχονται σε €4,8 δισ. Επομένως, η καθαρή μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι περίπου 70%. Και δεν κάναμε μαγικά στον ισολογισμό για να το πετύχουμε. Πρόκειται για πραγματική δουλειά που έφερε πραγματική μείωση του ρίσκου. Αν δούμε τα €4,8 δισ. που έχουν μείνει, το €1 δισ. είναι δάνεια που εξυπηρετούνται, αλλά παραμένουν παγιδευμένα στον αυστηρότατο ορισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Μένουν, επομένως, €3,8 δισ. Τα €900 εκατ. απ’ αυτά εντάσσονται στο σχέδιο Εστία. Είναι πολιτικά προστατευόμενες πρώτες κατοικίες χαμηλής αξίας, όπου τα νοικοκυριά έχουν χαμηλά εισοδήματα.

Το σχέδιο Εστία θα βοηθήσει, ώστε να εξυπηρετηθεί περίπου €1 δισ. επιπλέον. Τα υπόλοιπα €2,8 δισ. δεν προστατεύονται πολιτικά. Μπορούμε, επομένως, να τα εκποιήσουμε, ή να τα πουλήσουμε. Και εξετάζουμε κάθε δυνατότητα να προχωρήσουμε προς μια δομημένη λύση για να επιταχύνουμε την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η πώλησή τους έχει κόστος, είναι δαπανηρό εγχείρημα. Πρέπει να βρούμε τη σωστή ισορροπία για τους μετόχους μας, τη σωστή ταχύτητα και τους σωστούς κανονισμούς. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το επίπεδο των κόκκινων δανείων είναι χαμηλό, για την περίπτωση που βρεθούμε σε καθοδική πορεία στο μέλλον. Είμαι περήφανος για τη σκληρή δουλειά που κάναμε, την ταχύτητα με την οποία προχωρήσαμε. Είμαι, επίσης, πολύ ικανοποιημένος με τη συνεργασία που είχαμε με τους αρμόδιους ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που μας επέτρεψαν να κινηθούμε γρήγορα.

Αναπόφευκτη η μείωση του εργατικού δυναμικού

Θεωρείτε ότι οι συντεχνίες αντιλαμβάνονται τι προϋποθέτει ο ψηφιακός μετασχηματισμός των τραπεζών, και πώς επηρεάζει αυτή η διαδικασία το προσωπικό;

Δεν έχω καταφέρει να πείσω τις συντεχνίες σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις που έχει ο επείγων εκσυγχρονισμός της τράπεζας. Είναι μια συζήτηση που πρέπει να κάνουμε με πολύ σοβαρό τρόπο. Δεν είναι λογικό να αναμένει το προσωπικό μας αέναες αυξήσεις μισθών, σε ένα περιβάλλον, σε έναν κόσμο που αλλάζει. Πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς. Το έχω πει στις συντεχνίες, το λέω και δημόσια… Θεωρώ πως δεν έχουν εμπλακεί αρκετά στον εκσυγχρονισμό των πρακτικών της τράπεζας. Είναι κάτι που πρέπει να κάνουμε, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε κατάλληλες σταδιοδρομίες για τους ανθρώπους μας. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε μικρότερο εργατικό δυναμικό στο μέλλον. Θα πρέπει να εισάγουμε πριμ με διαφορετικό τρόπο… Πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση του κόστους των υπαλλήλων μας.

Λέτε δηλαδή ότι θα χρειαστεί να απολύσετε προσωπικό;

Σε έναν κόσμο που επενδύει δυναμικά σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, είναι ανέντιμο να πει κανείς ότι θα κρατήσει όλους τους ανθρώπους που εργάζονται στην τράπεζα για πάντα. Πρέπει να προχωρήσουμε συνετά και με σεβασμό. Να πούμε ότι, καθώς βλέπουμε μπροστά, είναι αδιανόητο ότι θα λειτουργούμε μια τράπεζα σε αυτό το περιβάλλον με το ίδιο προσωπικό, όπως σήμερα. Η χρονική στιγμή, το πώς θα διεξαχθεί αυτή τη διαδικασία, ο σεβασμός με τον οποίο θα ενεργήσουμε, η εκπαίδευση του προσωπικού σε νέες διεξιότητες μπορούν να συμβάλουν στην ελαχιστοποίηση της απώλειας απασχόλησης. Θα ήταν λάθος, όμως, να υποστήριζα ότι μια τράπεζα θα διατηρήσει στο μέλλον το εργατικό της δυναμικό, ενώ ταυτόχρονα θα μεγιστοποιεί τα ψηφιακά συστατικά της. Όλοι μας, οι συντεχνίες, οι εργαζόμενοι, αυτοί που χαράζουν πολιτική, αλλά και η ίδια η διοίκηση, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι θα μειωθεί το εργατικό δυναμικό, θα μειωθεί το δίκτυο υποκαταστημάτων, θα αυξηθεί κατά πολύ η επένδυση στην ψηφιακή τεχνολογία, οι πελάτες θα είναι πιο ικανοποιημένοι, το ίδιο και οι εργαζόμενοι στο μέλλον. Θα πρέπει, όμως, να μειωθεί ο αριθμός, προσεκτικά και συνετά…

Πόσο γρήγορα αναμένετε να γίνει αυτό;

Δεν πρόκειται, σε μια συνέντευξη, να ανακοινώσω στο προσωπικό μας κάτι που δεν έχουμε προηγουμένως συζητήσει μαζί του. Θεωρώ, όμως, ότι στα επόμενα χρόνια, στα επόμενα λίγα χρόνια, θα πρέπει να εξετάσουμε, με σώφρονα τρόπο, το πώς εργαζόμαστε, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των ανθρώπων που απασχολούμε. Θα το πράξουμε συνετά, με σεβασμό προς το προσωπικό μας και τους εκπροσώπους του.

Υπήρχε πολύς θυμός στην αρχή

Τι εμπόδια συναντήσατε στα χρόνια που βρίσκεστε και εργάζεστε στην Κύπρο;

Στην αρχή υπήρχε πολύς θυμός, που επηρέαζε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Υπήρχε υπερβολή και αντίσταση, όχι μόνο μεταξύ των πελατών αλλά και των ανθρώπων που χάραζαν πολιτική. Έπρεπε να αποδείξει κανείς ότι ενεργεί με γνώμονα το συμφέρον της χώρας, του τραπεζικού συστήματος και των θεσμών. Ο τρόπος που είχε ανακεφαλαιοποιηθεί και οργανωθεί η Τράπεζα, ο τρόπος με τον οποίο ενεργούσε η τρόικα, είχαν προκαλέσει, χάος που έπρεπε να αντιμετωπιστεί. Τους πρώτους τρεις με έξι μήνες, η όλη προσπάθεια εντοπιζόταν στο να δούμε τι πρέπει να γίνει. Όταν αντιλήφθηκα τι έπρεπε να γίνει κι όταν σταμάτησαν οι παρεμβάσεις, προχωρήσαμε γρήγορα. Μέσα στο χάος του 2013, είχαμε στήσει ένα σύστημα αποτυχίας.

Έπρεπε να βρω τρόπο να ακουστεί η φωνή μου, από ανθρώπους που θα μπορούσαν να πιστέψουν τα όσα έλεγα. Συγκεντρώσαμε κεφάλαια, καταφέραμε να ανακτήσουμε εμπιστοσύνη και προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ιστορικό αξιοπιστίας και σοβαρότητας. Στην αρχή επέκρινα αρκετά το πολιτικό κατεστημένο, θεωρούσα ότι κινούνταν πολύ αργά. Τα τελευταία πέντε χρόνια, όμως, κατάφεραν να ξαναφτιάξουν καλές νομικές υποδομές, ώστε να δημιουργηθεί τραπεζικό περιβάλλον που μπορεί να στηρίζει την οικονομία. Στις επαφές μου με την πολιτική ηγεσία, τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια, διαπίστωσα ότι ενδιαφέρονταν πραγματικά για το συμφέρον της χώρας τους, ότι έκαναν καλά τη δουλειά τους.
 

Φεύγει για χάρη της οικογένειας…

Πήρατε τελικά την απόφαση να επιστρέψετε στο Ηνωμένο Βασίλειο…

Πήρα την απόφαση να είμαι πιο κοντά στην οικογένειά μου. Όταν πρωτοήλθα στην Κύπρο, είχα πει ότι θα μείνω τρία με πέντε χρόνια. Στη συνέχεια είπα να μείνω λίγο περισσότερο. Προσπάθησα, όμως, να φέρω την οικογένειά μου εδώ και να εγγράψω την κόρη μου και τον γιο μου στο Αμερικανικό σχολείο στη Λευκωσία. Η κόρη μου είναι 17 χρονών και δυσκολεύθηκε πολύ να προσαρμοστεί εδώ. Παρά την προσπάθεια, λοιπόν, το όλο εγχείρημα να μείνουμε οικογενειακώς στην Κύπρο απέτυχε από την πρώτη σχολική περίοδο. Αυτός ήταν και ο πρώτος λόγος που με ώθησε να σκεφθώ την αποχώρηση. Η πρόταση (σ.σ. για εργοδότηση στο Λονδίνο) συνέπεσε με την επιθυμία της οικογένειας να βρίσκεται σε έναν τόπο. Επιπλέον, το όλο θέμα προέκυψε σε μια περίοδο που η τράπεζα είναι αρκετά ισχυρή για να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο.