Όταν τον Δεκέμβριο του 2013, ο John Patrick Hourican επιλεγόταν για τη θέση του Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή στην «κουρεμένη» Τράπεζα Κύπρου στο μικρό νησί Κύπρος, προφανώς δεν ήταν κάτι που οραματιζόταν για την τραπεζική του καριέρα. Κατέχοντας για πολλά χρόνια τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της επενδυτικής τράπεζας του Ομίλου Royal Bank of Scotland, δικαιούταν να βλέπει πολύ ψηλότερα το επόμενο διάστημα. Ένα σκάνδαλο όμως που ξέσπασε τότε στην τράπεζα, με τα επιτόκια Libor, τον εξανάγκασε σε παραίτηση, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε σε μονάδα που ήταν υπό την εποπτεία του. 

Με τα δεδομένα ως είχαν τότε, το να αναλάβει το πηδάλιο μίας τράπεζας εντός ευρωζώνης με εκατοντάδες προβλήματα, υπό καθεστώς περιορισμών στις συναλλαγές και με κουρεμένους καταθέτες που έγιναν μέτοχοι, έμοιαζε ως μία τέλεια ευκαιρία μέσω της οποίας θα μπορούσε να πραγματοποιήσει την επιστροφή του στα υψηλά τραπεζικά δώματα του Ηνωμένου Βασιλείου. Αν φυσικά πετύχαινε στην αποστολή του, η οποία κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν. Όπως ο ίδιος άλλωστε δήλωσε στους Financial Times, όταν αναλάμβανε τη θέση: «η ευκαιρία να κάνω πραγματική διαφορά όχι μόνο στην τράπεζα, αλλά στη χώρα συνολικά είναι μια σημαντικά ενδιαφέρουσα πρόκληση». Παράλληλα, σε ανύποπτο τότε χρόνο, έθετε και τον χρονικό ορίζοντα για αποχώρησή του, ο οποίος ήταν μεταξύ 3-5 ετών, όσο δηλαδή θα διαρκούσε και η περίοδος αναδιάρθρωσης της τράπεζας. Με αυτά τα δεδομένα, η αποχώρησή του τους επόμενους μήνες από το πηδάλιο της τράπεζας για τη New Day, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως φυσιολογική, τουλάχιστον χρονικά. Άλλωστε, υπήρξαν δύο επεκτάσεις του συμβολαίου του κ. Hourican τα προηγούμενα χρόνια, οι οποίες έγιναν με το… ζόρι αλλά και έναντι βελτιωμένων αμοιβών. Πρώτα στις αρχές του 2017 όταν το συμβόλαιο επεκτάθηκε μέχρι το τέλος του 2018 και η δεύτερη περί τα μέσα του 2018 όταν και επεκτάθηκε μέχρι το τέλος του 2020. Το τελευταίο συμβόλαιο βέβαια, δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί. 

Ένας Ιρλανδός στην Κύπρο

Ο John Hourican βρέθηκε στην Κύπρο ως άγνωστος μεταξύ γνωστών μετά από επιλογή του τότε Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο διέκρινε στον Ιρλανδό τραπεζίτη το άτομο που θα μπορούσε να βγάλει την τράπεζα από το τέλμα. Φτάνοντας στο νησί είχε να διαχειριστεί τεράστια θέματα εντός της τράπεζας η οποία ήταν λαβωμένη από τα όσα προηγήθηκαν. Δεν είναι τυχαίο που σε κατοπινό στάδιο ανέφερε πως το κυπριακό τραπεζικό σύστημα είχε υποστεί καρδιακό επεισόδιο. Το πρώτο πράγμα που είχε να κάνει, ήταν να αναπτερώσει το ηθικό του προσωπικού, αρχίζοντας από τα πάνω δώματα. Ήταν την περίοδο που οι εσωτερικές εκθέσεις και διαρροές για κακοδιαχείριση και προβληματικούς χειρισμούς διαδέχονταν η μία την άλλη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Hourican: Φεύγω για οικογενειακούς λόγους

Παρόλο που ο Hourican χαρακτηρίζεται από τους συνεργάτες ως άτομο που ασκεί πίεση και αρέσκεται στο να εκφράζεται έντονα και απότομα προς τους υφιστάμενούς του, εντούτοις, κατόρθωσε να κερδίσει την εκτίμησή τους και να μεταδώσει το πείσμα για να επιτύχει η τράπεζα τους στόχους τους. Την ίδια ώρα όμως, έφερε μαζί του ένα παλιό συνεργάτη, ο οποίος θεωρούσε πως θα μπορούσε να βοηθήσει στην προσπάθειά του. Ο λόγος για τον Euan Hamilton, ο οποίος είχε τεθεί επικεφαλής της μονάδας ανάκτησης χρεών με επικέντρωση στις μεγάλες επιχειρήσεις. 

Σταδιακά ο Hourican άρχισε να αντιλαμβάνεται τη νοοτροπία και τον τρόπο λειτουργίας στο κυπριακό γίγνεσθαι. Άρχισε σιγά-σιγά να κερδίζει την εμπιστοσύνη εντός του Οργανισμού και να αποκτά περισσότερο θάρρος εκφράζοντας πιο ελεύθερα τις σκέψεις του. Δεν δίστασε κατά καιρούς να συγκρουστεί με πολιτικά κόμματα και βουλευτές χαρακτηρίζοντάς τους ως… κατεργάρηδες ενώ αλήστου μνήμης είναι και η σύγκρουσή του με τα πλείστα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου που τον διόρισε  με αφορμή την αύξηση κεφαλαίου του ενός δις ευρώ που πραγματοποίησε η τράπεζα το 2014. Αρκετά από τα τότε μέλη του Συμβουλίου ήταν ενάντια σε μία τόσο μεγάλη έκδοση αφού αυτό θα σήμαινε πως οι υφιστάμενοι μέτοχοι, ως επί το πλείστον κουρεμένοι καταθέτες θα έβλεπαν το ποσοστό τους στη μετοχική δομή της τράπεζας να μειώνεται δραστικά. Ήταν εκείνες τις μέρες που ο Hourican πηγαινοερχόταν συνεχώς δίπλα στα γραφεία της Κεντρικής Τράπεζας απειλώντας θεούς και δαίμονες εάν δεν προχωρούσε η διαδικασία αύξησης κεφαλαίου όπως ο ίδιος την οραματιζόταν. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το προφίλ και οι προκλήσεις για τον διάδοχο του J. Hourican

Τελικά η διαδικασία έτρεξε με τους όρους του, ο ίδιος ήταν το αστέρι των roadshows που πραγματοποιήθηκαν ανά την υφήλιο και δικαίως του καταλογίζεται η επιτυχία εξεύρεσης επενδυτών που έβαλαν φρέσκο χρήμα στην τράπεζα. Λίγο καιρό αργότερα, το Διοικητικό Συμβούλιο άλλαξε λόγω της αλλαγής των μεγαλομετόχων κι όσα μέλη του συμβουλίου υπό την προεδρία του Κρίστη Χασάπη είχαν αντίθετες απόψεις, βρέθηκαν εκτός. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε η εποχή προεδρίας του Josef Ackermann, ενός τραπεζίτη με διεθνή εμβέλεια με τον οποίο ο Hourican είχε ταύτιση απόψεων στα περισσότερα θέματα. Άλλωστε, όλοι σχεδόν παραδέχονται πως στο Διοικητικό Συμβούλιο ουσιαστικά γινόταν αυτό που προωθούσαν οι δύο ισχυροί άνδρες. Και ενδεχομένως η επικείμενη αποχώρηση του Ackermann από τον διοικητικό θώκο της τράπεζας τον ερχόμενο Μάιο, να επίσπευσε και την αποχώρηση του Ιρλανδού. 

Τα επιτεύγματα και οι εκκρεμότητες

Κατά τη θητεία του Ιρλανδού τραπεζίτη, πολλά επιτεύχθηκαν στην τράπεζα με σημαντικότερο τη σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προσπάθεια η οποία όμως δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Στα πλαίσια της προσπάθειας αντιμετώπισης του τεράστιου προβλήματος που είχε μπροστά της η τράπεζα, δεν δίστασε να αναφερθεί πολλές φορές στην κουλτούρα μη αποπληρωμής οφειλών που διέβλεπε στους Κύπριους δανειολήπτες και να απειλήσει πολλάκις ότι η τράπεζα θα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να εισπράξει όσα της οφείλονταν.

Σε ένα από τα γνωστά του αιχμηρά σχόλια κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων δήλωσε πως η καθυστέρηση που επιδεικνύει μία μειοψηφία των δανειζόμενων για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, ώστε να επωφεληθούν από μία μελλοντική άνοδο στις τιμές των ακινήτων, τον έκανε ανυπόμονο και τον ενοχλούσε καθώς για τέσσερα χρόνια δεν είχαν προσέλθει στο τραπέζι των διαβουλεύσεων για εξεύρεση μία κοινά αποδεκτής λύσης. Αντίθετα, σημείωνε, προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο στη βάση των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας και του τρόπου λειτουργίας του δικαστικού συστήματος. Λέγοντας αυτά, καλούσε την κυπριακή κοινωνία να μην αποδεχθεί τους στρατηγικούς κακοπληρωτές καθώς εάν δεν αποπληρωθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι οι καταθέτες. Ενδεχομένως να ήταν τέτοιου είδους δηλώσεις αλλά και πράξεις που οδήγησαν στον εμπρησμό του οχήματός του από αγνώστους το 2015.

Αντίστοιχα, συγκρούστηκε και με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με σύμμαχους βέβαια τους ισχυρούς μετόχους της τράπεζας, κάθε φορά που ο επόπτης ζητούσε τη λήψη επιπρόσθετων προβλέψεων. Μάχες που θα λέγαμε πως δεν κέρδισε αφού τα τελευταία χρόνια δεν ήταν λίγες οι φορές που η τράπεζα κλήθηκε να λάβει επιπρόσθετες προβλέψεις, αλλά ενδεχομένως να κατάφερε να περιορίσει τις αρχικές απαιτήσεις.  
Αξιοσημείωτο ορόσημο ήταν επίσης και η πλήρης αποπληρωμή του ELA, μεγαλύτερο μέρος του οποίου η τράπεζα κληρονόμησε από τη Λαϊκή. Όπως επίσης και η εισαγωγή των μετοχών της στο χρηματιστήριο του Λονδίνου παρόλο που τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα αυτής της ενέργειας δεν ήταν τα αναμενόμενα από πλευράς απόδοσης της μετοχής. 

Και βέβαια, χαρακτηριστικό στοιχείο της στρατηγικής “shrinking to strength” αποτέλεσε και η απομόχλευση της τράπεζας από εργασίες της σε διάφορες χώρες του εξωτερικού όπως Ελλάδα, Ρουμανία, Ρωσία, Ουκρανία, Σερβία και εσχάτως Ηνωμένο Βασίλειο. 

Ενδεχομένως ένα μείζον θέμα, το οποίο όμως άγγιξε πολύ λίγο ο Ιρλανδός τραπεζίτης κατά τη διάρκεια της θητείας του, να ήταν αυτό που αφορούσε τα εργασιακά δρώμενα στην τράπεζα και την ανάγκη περιορισμού του κόστους. Παρόλο που επί θητείας υπήρξαν σχέδια εθελούσιας εξόδου προσωπικού και το προσωπικό του Οργανισμού μειώθηκε σημαντικά, εντούτοις απέφυγε την απευθείας σύγκρουση με την ΕΤΥΚ αφήνοντας στο διάδοχό του να διαχειριστεί αυτό το σημαντικό ζήτημα για την τράπεζα. 

Ο John Hourican μπορούμε να πούμε πως στους περισσότερους στην Κύπρο δεν ήταν αγαπητός, μάλλον αντιπαθή τον θεωρούσαν και θα τον θεωρούν, ωστόσο, στη δουλειά που κλήθηκε να φέρει εις πέρας, οι όποιες συμπάθειες θα μπορούσαν να αποδειχθούν καταστροφικές. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως κατά τα χρόνια παρουσίας του στην Κύπρο δεν δημιούργησε φιλίες και καλές σχέσεις με αρκετούς, ανάμεσά τους και επιχειρηματίες.  

Η οικογένεια και η σύζυγος 

Οι προσωπικοί λόγοι που επικαλέστηκε ο John Hourican κατά την υποβολή της παραίτησής του, ενδεχομένως και να είναι οι πραγματικοί. Όπως προαναφέραμε, έκανε παρόμοιες σκέψεις αποχώρησης και προηγουμένως επικαλούμενος και πάλι οικογενειακούς λόγους. Ειδικά το 2015 όλοι θεωρούσαν βέβαιο πως θα αποχωρούσε από τη θέση. Τελικά, τη μέρα της Γενικής Συνέλευσης ανακοινώθηκε πως τελικά θα παρέμενε αλλά με αναθεωρημένο συμβόλαιο. Ενδεικτική σε εκείνη τη συνέλευση ήταν η αναφορά του Josef Ackermann ο οποίος ανακοινώνοντας την παραμονή του εξέφρασε την ευχαρίστηση του ίδιου και των υπόλοιπων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου για τη συγκεκριμένη εξέλιξη, αλλά την ίδια ώρα προχώρησε και σε μία συμβολική αλλά γεμάτη νόημα κίνηση, εκφράζοντας ευχαριστίες στη Rioghnach Hourican για την υποστήριξή της στην απόφαση του συζύγου της και προσφέροντάς της λουλούδια. Όπως σημείωνε χαρακτηριστικά ενώ έτρεχαν τη διαδικασία εξεύρεσης του αντικαταστάτη του και είχαν καταλήξει σε ένα μικρό αριθμό πολύ προσοντούχων και ικανών υποψηφίων, την ίδια ώρα εργάζονταν να ενθαρρύνουν τον Hourican να επανεξετάσει την αρχική του απόφαση να παραιτηθεί. «Είμαστε ενθουσιασμένοι που στο τέλος ο John και η οικογένειά του συμφώνησαν με αυτό», σχολίασε ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. 

Από τα πιο πάνω εξάγεται το συμπέρασμα πως όντως η οικογένειά του και ειδικά η σύζυγός του διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο κατά τη λήψη των αποφάσεων του. Εξού άλλωστε και σε κάποιο στάδιο ζήτησε να εργάζεται κάποιες μέρες του μήνα από το σπίτι του στην Ιρλανδία.

Στην πιο πρόσφατη συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο, αποκάλυψε πως το τελευταίο διάστημα έφερε το γιο του και την κόρη του για να φοιτήσουν σε σχολείο στην Κύπρο αλλά η προσαρμογή ήταν δύσκολη και γι’ αυτό όταν ήρθε η ευκαιρία για να εργαστεί στο Λονδίνο την αποδέχθηκε. 

ΟΙ ΑΤΑΚΕΣ ΤΟΥ ΙΡΛΑΝΔΟΥ

Συνέντευξη στον Φιλελεύθερο

10 Νοεμβρίου 2013: «Η Τράπεζα δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιεικής με τους μη συνεργάσιμους δανειολήπτες. Τα κεφάλαιά μας δεν είναι ανεξάντλητα και όταν οι δανειολήπτες δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους, αυτό σημαίνει μειωμένη δυνατότητα να προσφέρουμε καινούργια δάνεια στην οικονομία».

Γενική Συνέλευση Μετόχων  
24 Νοεμβρίου 2015: «Αναγνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμη πολλά να κάνουμε, προκειμένου να ομαλοποιηθεί η ποιότητα του δανειακού μας χαρτοφυλακίου. Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελεί την κύρια και πιο επιτακτική προτεραιότητα της Διοίκησης, και θα συνεχίσει να είναι και το 2016. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεσμεύουν πλεονάζοντα κεφάλαια τα οποία θα ήταν προτιμότερο να διοχετεύονταν στην παραγωγική οικονομία. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε κάθε δυνατή βοήθεια από τις Εποπτικές και τις Νομοθετικές Αρχές, καθώς και από την ίδια την κοινωνία, ώστε να περιορίσουμε το ύψος τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εργαστούμε συλλογικά για την επίτευξη αυτού του στόχου».

Γενική Συνέλευση Μετόχων 

25 Οκτωβρίου 2016: «Θα συνεχίσουμε να διασφαλίζουμε την προστασία των ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας. Θα επιδιώξουμε να επιτύχουμε την εξεύρεση καινοτόμων λύσεων οι οποίες θα ευθυγραμμίσουν τις υποχρεώσεις σχετικά με την εξυπηρέτηση δανείων με τις αλλαγές στις οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνθήκες των συνεργάσιμων δανειοληπτών της τράπεζας. Αλλά θα συνεχίσουμε ακούραστα την προσπάθεια για μείωση των δανειοληπτών που δεν εξυπηρετούν τα δάνεια τους, στρατηγικά και μη.   

Γενική Συνέλευση Μετόχων  

29 Αυγούστου 2017: «Η ανάκαμψη μιας τράπεζας υπό τις ιδιάζουσες συνθήκες της Τράπεζας Κύπρου μπορεί, κατά καιρούς, να φαίνεται απογοητευτικά αργή και έχουμε επίγνωση της ανάγκης να συνεχίσουμε να αποδεικνύουμε ότι η στρατηγική μας είναι αποτελεσματική. Πιστεύουμε ότι οι τριμηνιαίοι δείκτες απόδοσής μας καθώς και γενικότερα η πρόοδος που έχουμε επιτύχει αποτελούν απόδειξη πως η εμπιστοσύνη που μας δείχνουν οι πελάτες, οι επόπτες, οι μέτοχοί μας και η κυπριακή κοινωνία είναι δικαιολογημένη».

Συνέντευξη στο ΚΥΠΕ 

19 Ιανουαρίου 2019: «Προκαλεί αναστάτωση και είναι ενοχλητικό σε κάποιον που δεν είναι μέλος του κατεστημένου, και γνωρίζετε ότι δεν είμαι μέλος του κατεστημένου, ότι αυτό που ξεκάθαρα αποτελεί μια διαφορά μεταξύ δύο υψηλών αξιωματούχων να παίζεται στο γήπεδο της Τράπεζας Κύπρου. Αυτό δεν είναι ορθό και επιζήμιο για τη φήμη της χώρας και θα ενθάρρυνα όλους μας να επικεντρωθούμε και να διασφαλίσουμε στο ότι δεν κάνουμε ζημιά στη φήμη της χώρας».

Οι κυριότεροι σταθμοί 

  • Ενίσχυση κεφαλαιακής βάσης κατά €1 δις, με άντληση νέων κεφαλαίων από διεθνείς θεσμικούς επενδυτές
  • Αναδιάρθρωση του τρόπου διοίκησης της Τράπεζας, οργανώνοντας τη δομή του Συγκροτήματος, στους εξής τομείς: λειτουργικές δραστηριότητες, εγχώριες και διεθνείς δραστηριότητες και αναδιαρθρώσεις δανείων
  • Αποδέσμευση, νωρίτερα από το αναμενόμενο, καταθέσεων που είχαν δεσμευθεί βάσει των διαταγμάτων ανακεφαλαιοποίησης της Τράπεζας 
  • Απομόχλευση του ισολογισμού και μείωση της έκθεσης της Τράπεζας σε κινδύνους εκτός Κύπρου. Πώληση δραστηριοτήτων και μείωση έκθεσης στην Ουκρανία, στη Ρουμανία, στη Σερβία, στην Ελλάδα, τη Μ. Βρετανία και τη Ρωσία. 
  • Αποπληρωμή προς τον Μηχανισμό Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας (ELA)
  • Εισαγωγή των μετοχών της Τράπεζας στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου
  • Μείωση μη εξυπηρετούμενων δανείων

Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ HOURICAN

  2014 2015 2016 2017 2018
Περιουσιακά στοιχεία 26.8 δις 23.2 δις 22.1 δις 23.6 δις 22 δις
Έσοδα 1.1 δις 1 δις 963 εκατ. 1.1 δις 984 εκατ
Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια 14.9 δις (63%) 13.9 δις (62%) 11 δις (55%) 8.8 δις (47%) 4.8 δις* (36%)
Κέρδη /(Ζημιές) (261) εκατ (438) εκατ 67 εκατ (552) εκατ (110) εκατ.
Αμοιβή 844 χιλ 910 χιλ 1.6 εκατ. 2.1 εκατ 2.1 εκατ **
           

* Συμπεριλαμβανομένης της επίπτωσης από την πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων 2,7 δις ευρώ στο Apollo
**Ακόμα δεν έχουν δημοσιοποιηθεί επίσημα στοιχεία  

Πηγή: Οικονομικά αποτελέσματα της τράπεζας

 

Από την έντυπη έκδοση του περιοδικού Insider, τεύχος Μαρτίου.