Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, βιώσιμος ή αειφόρος τουρισμός (sustainable tourism) είναι “ο τουρισμός που λαμβάνει πλήρως υπόψη του τις υφιστάμενες και μελλοντικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επισκεπτών, του κλάδου και των κοινοτήτων στους προορισμούς υποδοχής”.
Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη απαιτεί τη συμμετοχή όλων των σχετικών κοινωνικών εταίρων που είναι άρτια πληροφορημένοι. Επιπλέον ζητά ισχυρή ηγεσία ώστε να εξασφαλίζεται η ευρεία συμμετοχή και συναίνεση όλων των εμπλεκομένων.
Η αειφορία ή βιωσιμότητα στον τουρισμό δεν έχει να κάνει μόνο με το περιβάλλον, όπως έχει επικρατήσει. Αφορά και κοινωνικά ζητήματα όπως ο υπερτουρισμός, η ασφάλεια και η προστασία της δημόσιας υγείας. Σε κάποιους προορισμούς που παρατηρείται το φαινόμενο του υπερτουρισμού, υπάρχουν τεράστιες περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες και με ζημιές στην πολιτιστική τους κληρονομιά. Τα παραδείγματα της Βενετίας, της Σαντορίνης και του Ντουμπρόβνικ είναι μεταξύ άλλων τα πιο χαρακτηριστικά.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Ο αειφόρος τουρισμός δεν είναι μορφή τουρισμού. Αντίθετα, ο όρος αυτός, μπορεί να χαρακτηρίζει οποιοδήποτε είδος τουρισμού. Πρόκειται για χαρακτηριστικό που εγγυάται μια ορισμένη ποιότητα σε κάθε μορφή τουρισμού και τουριστικής δραστηριότητας.
• Δεν περιορίζεται σε ορισμένες μόνο μορφές τουρισμού, αλλά αφορά γενικότερα κάθε τουριστική ζήτηση. Δέχεται τις αλλαγές που ενδεχόμενα μπορούν να προκαλέσουν οι τουριστικές δραστηριότητες, αρκεί να μη βλάπτουν τις οποιεσδήποτε σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και περιβάλλοντος.
• Οι τουριστικές δραστηριότητες σε μία περιοχή θα πρέπει να λειτουργούν σε συνάρτηση με τον αριθμό των υφιστάμενων έργων υποδομής και της αντοχή του φυσικού τοπίου στον ανάλογο όγκο τουριστών, καθώς και με το κατά πόσο το φυσικό τοπίο μπορεί να αντέξει τον ανάλογο όγκο ανθρώπων, χωρίς να προκληθούν προβλήματα μόλυνσης και αλλοίωσης του.
• Υποστηρίζει τη μετριοπάθεια, την ισορροπία και τη διαχρονική βιωσιμότητα κάθε τουριστικής δραστηριότητας. Η τουριστική ανάπτυξη σε κάθε περιοχή πρέπει να εναρμονίζεται με τα φυσικά στοιχεία της, τη θέση της, την ιδιαιτερότητά της, τον πολιτισμό της και να μην έχει δυσμενείς συνέπειες.
• Απορρίπτει τα βραχυχρόνια οφέλη για τους λίγους έναντι των μακροχρόνιων για τους πολλούς. Οι σημερινές ανάγκες πρέπει να αντιμετωπίζονται χωρίς να μειώνουν την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να αντιμετωπίσουν τις δικές τους ανάγκες.
Τα τελευταία χρόνια, η αειφορία αναζητείται από το ίδιο το ταξιδιωτικό κοινό. Σύμφωνα με έρευνα της Booking.com του 2019, περίπου το 70% των τουριστών επιλέγουν περιβαλλοντικά φιλικές ταξιδιωτικές επιλογές.
Ο κορωνοϊός αναμφισβήτητα έχει οδηγήσει σε επαναπροσεγγίσεις, ανακατατάξεις αλλά και αλλαγή στάσης ζωής απέναντι στον πλανήτη για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος που είναι οικουμενικό αγαθό και για τη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Η υγεία του πλανήτη είναι συνάρτηση της υγείας των κατοίκων του και της ποιότητας της ζωής μας και η προϋπόθεση ενός αειφόρου τουρισμού.
ΚΛΕΙΔΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Η πανδημία πρόσθεσε νέες παραμέτρους στην έννοια της αειφορίας στον τουρισμό. Η πιο βασική είναι η ασφάλεια. Οι προορισμοί και τα καταλύματα θα πρέπει να υλοποιήσουν ορισμένες ενέργειες ώστε να προστατέψουν, όχι μόνο τον ταξιδιώτη, αλλά και τους υπαλλήλους τους και τις τοπικές κοινωνίες. Οι άνθρωποι θέλουν να ταξιδεύουν, αλλά θέλουν επίσης να γνωρίζουν ότι το ταξίδι τους δεν θα βλάψει τους ίδιους ή κάποιον άλλον.
H δημιουργία υγειονομικών υποδομών υψηλής ποιότητας στους τουριστικούς μας προορισμούς είναι κρίσιμη. Η ενεργειακή και περιβαλλοντική αειφορία, μέσα από την προώθηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας, νερού και κυκλικής οικονομίας βοηθάει στην άμβλυνση περιβαλλοντικών και κλιματολογικών απειλών, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος.
ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού δημιούργησε μία σειρά από κριτήρια για τον Αειφόρο Προορισμό σε μια προσπάθεια να καταλήξει σε μια κοινή αντίληψη για τους αειφόρους προορισμούς. Τα κριτήρια του αειφόρου προορισμού είναι οι ελάχιστες υποχρεώσεις που οποιοσδήποτε οργανισμός διαχείρισης του τουρισμού θα πρέπει να επιδιώκει να φτάσει. Τα κριτήρια υποδεικνύουν το τί πρέπει να γίνει και όχι το πώς να γίνει ή κατά πόσο έχει επιτευχθεί ο στόχος Ο σκοπός της Πιστοποίησης Αειφόρου Προορισμού είναι η αναγνώριση και επιβράβευση γνήσιων πρακτικών αειφόρου τουρισμού, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία στους καταναλωτές.
ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Η Ευρώπη είναι ο ελκυστικότερος τουριστικός προορισμός στον κόσμο και ο τουρισμός συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε αυτήν. Εντούτοις, η ανταγωνιστικότητα του τομέα σχετίζεται στενά με την αειφορία, δεδομένου ότι η ποιότητα των τουριστικών προορισμών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό περιβάλλον τους και τις τοπικές κοινότητες.
Για αυτόν το λόγο, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης που αποσκοπεί ταυτόχρονα στην οικονομική ευημερία του τομέα αλλά και στην κοινωνική συνοχή, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προώθηση του πολιτισμού των ευρωπαϊκών τουριστικών προορισμών.
Του Τάσου Τουμάση
