Tης Merryn Somerset Webb
Να κάτι το οποίο είμαι σίγουρη ότι δεν γνωρίζατε: το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει ένα από τα καλύτερα συνταξιοδοτικά συστήματα στον κόσμο. Δεν το ξέρετε γιατί δεν αναφέρεται στο δημόσιο λόγο σχεδόν ποτέ.
Όταν βλέπετε πρωτοσέλιδα σχετικά με τις συντάξεις του Ηνωμένου Βασιλείου, τείνουν να εστιάζουν στο επίπεδο της κρατικής σύνταξης σε σχέση με τις κρατικές συντάξεις σε άλλα μέρη του κόσμου. Εάν διαβάσετε τα συγκεκριμένα ρεπορτάζ, θα μάθετε ότι η ετήσια έκθεση για τις συντάξεις του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) τοποθετεί τη βρετανική συνταξιοδοτική παροχή στο κάτω μέρος του “σωρού” όταν μετράται ως προς το καθαρό ποσοστό αναπλήρωσης – το ποσοστό δηλαδή του μέσου εισοδήματος της εποχής που ο συνταξιούχος εργαζόταν. Η Βρετανία πληρώνει γύρω στο 29%. Ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 59%.
Σοκαριστικό; Όχι, περιμένετε.
Ανταποδοτικότητα
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτό το 29% είναι μόνο η “βάση” της γαλαντομίας της χώρας. Υπάρχει πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη η οποία προσφέρεται για όσους δεν διαθέτουν ιδιωτικά συμπληρώματα. Το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα για έναν συνταξιούχο χωρίς κανέναν άλλο πόρο είναι για παράδειγμα περίπου 18.000 βρετανικές λίρες (22.349 δολ.) – κι αυτά πριν αρχίσουμε να αθροίζουμε τα οφέλη της υγειονομικής περίθαλψης που χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους στο 100%. Προσθέστε αυτά και το καθαρό μέσο ποσοστό αναπλήρωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο από την πολιτεία ανέρχεται σε περισσότερο από 40%.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δίκαιη η μεταρρύθμιση Μακρόν στο ασφαλιστικό, αρέσει ή όχι
Ωστόσο, για να δούμε τις πραγματικές “χάρες” του συνταξιοδοτικού εισοδήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στις ιδιωτικές συντάξεις που υποστηρίζονται από το κράτος. Ας σκεφτεί κανείς τα τελευταία στοιχεία σχετικά με το ποσό που πληρώνει η HMRC, δηλαδή η βρετανική υπηρεσία δημοσίων εσόδων από φόρους και δασμούς, για φορολογική ελάφρυνση των συντάξεων: πέρυσι, το ποσό έφτασε για πρώτη φορά τα 50 δισεκατομμύρια. Αυτό σημαίνει μια αύξηση περίπου 15 δισ. λιρών μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια. Γιατί;
Το ΗΒ έχει μακρά ιστορία ιδιωτικών συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων με κρατικά κίνητρα, εκτός των πολύ γενναιόδωρων συντάξεων καθορισμένων παροχών που προσφέρονται στους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα. Η Finance Act του 1921 επέτρεψε στους εργοδότες να συμψηφίζουν τις συνταξιοδοτικές εισφορές με τους φόρους τους και έδωσε στους εργαζομένους φορολογικές ελαφρύνσεις για όλες τις εισφορές με τον οριακό συντελεστή φόρου εισοδήματος, ενώ επέτρεψε σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία στους λογαριασμούς συντάξεων να αυξάνονται χωρίς να φορολογούνται.
Αυτόματη εγγραφή
Αυτό το σύστημα, ως βάση, παραμένει σε ισχύ, ωστόσο από το 2013 έχει βελτιωθεί ουσιαστικά με την εισαγωγή της αυτόματης εγγραφής, κάτι που έχουν κάνει πολύ λίγες άλλες χώρες. Εάν εργάζεστε, κερδίζετε περισσότερες από 10.000 λίρες και είστε άνω των 22 ετών, τουλάχιστον το 8% του εισοδήματός σας μεταφέρεται αυτόματα σε συνταξιοδοτικό πρόγραμμα για εσάς – με όλα τα φορολογικά οφέλη που αναφέρονται παραπάνω να ενεργοποιούνται επίσης αυτόματα.
Εάν ο μέσος άνθρωπος με τον μέσο μισθό εργάζεται για 30 και πλέον χρόνια και η χοάνη των συνταξιοδοτικών του αποταμιεύσεων του έχει – ας πούμε – μια ετήσια αύξηση 5%, κατά μέσο όρο, θα καταλήξει με ένα ελάχιστο ποσό της τάξης των 250.000 λιρών όταν συνταξιοδοτηθεί. Αυτό δεν πρόκειται να οδηγήσει κάποιον στην αγκαλιά της πολυτέλειας, εάν ωστόσο προστεθεί στην κρατική σύνταξη, διαμορφώνει ένα ετήσιο εισόδημα περίπου 23.000 λιρών – περισσότερο από το 70% του μέσου ετήσιου εισοδήματος από μισθούς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η κυβέρνηση του ΗΒ υπολογίζει έτσι το τρέχον μέσο καθαρό ποσοστό αναπλήρωσης στο 58%.
Θα μπορούσε κανείς και πάλι να υποστηρίξει ότι αυτό είναι ανεπαρκές σε σύγκριση με ορισμένες από τις παροχές χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι πρέπει να προχωρά κανείς σε ορισμένες εισφορές για τη σύνταξη από τη δική του τσέπη. Υπάρχουν όμως ακόμη μερικά πράγματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Το πρώτο είναι ο χρόνος. Πρέπει να εργαστείτε για 35 χρόνια για να λάβετε πλήρη κρατική σύνταξη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στη Γαλλία, είναι 42 χρόνια (και θα ανέβει, εάν ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν καταφέρει να το φτάσει στα 43). Στην Ιρλανδία είναι 40. Στην Ολλανδία, είναι 50. Αξίζει να σημεωθεί ότι μπορεί κανείς επίσης να λάβει την ιδιωτική του σύνταξη (εκείνη την οποία δεν έχουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι) στα 55 του χρόνια. Οι περισσότερες κρατικές συντάξεις στις περισσότερες χώρες μπορούν να ληφθούν μόνο όταν κανείς έχει περάσει για τα καλά το κατώφλι των 60 ετών.
Ουσιαστική εξασφάλιση
Το δεύτερο στοιχείο είναι η ασφάλεια. Οι περισσότερες κρατικές συντάξεις πληρώνονται με τρέχοντες πόρους, πράγμα που σημαίνει ότι το κράτος δεν διαθέτει καθορισμένο συνταξιοδοτικό ταμείο. Απλώς ελπίζει να έχει τα μετρητά για να πληρώνει τις υποσχέσεις του από τη γενική φορολογία κάθε χρόνο. Αυτό λειτουργεί καλά όταν οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται και φορολογούνται. Λειτουργεί λιγότερο καλά στις γηράσκουσες κοινωνίες της Δύσης, όπου η αναλογία των φορολογουμένων εργαζόμενων προς συνταξιούχους μειώνεται κάθε χρόνο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το σύστημα αυτόματης εγγραφής σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος της σύνταξής του πολίτη δεν αποτελεί μέρος αυτού του “συστήματος ελπίδας”. Το κράτος τον έχει πληρώσει προκαταβολικά. Η συνταξιοδοτική παροχή είναι έτσι πλήρως χρηματοδοτημένη, με πόρους στο όνομα κάθε εργαζομένου σε ατομική βάση.
Ας δούμε τους αριθμούς του ΟΟΣΑ γι’ αυτό. Εκτός από τους πολυαναφερόμενους αριθμούς για τις βασικές κρατικές συντάξεις, ο ΟΟΣΑ εξετάζει επίσης το επίπεδο των συνταξιοδοτικών περιουσιακών στοιχείων σε κάθε χώρα και τα στοιχεία αυτά ως ποσοστό του ΑΕΠ. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο αριθμός αυτός είναι 117%. Στην Ιταλία είναι 9,7%, στη Γαλλία 11,1%, στη Γερμανία 7,8%, στην Ελλάδα 1% (ναι, πραγματικά), στην Πορτογαλία 11,4% και στην Ιρλανδία 34%. Στην Αυστραλία, η οποία ξεκίνησε την αυτόματη εγγραφή πριν από το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι 146%. Επτά χώρες του ΟΟΣΑ είναι υπεύθυνες για περισσότερο από το 90% των συνταξιοδοτικών περιουσιακών στοιχείων του σε απόλυτες τιμές – το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το δεύτερο σε αυτή τη λίστα, μετά τις ΗΠΑ.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι αριθμοί του Ηνωμένου Βασιλείου θα αυξηθούν. Οι αυτόματες εγγραφές ξεκίνησαν μόλις το 2013, επομένως υπάρχουν ακόμα γενιές με καθόλου ή μικρή παροχή ιδιωτικής σύνταξης. Καθώς τροφοδοτείται μέσω του συστήματος, το μέσο ποσοστό αναπλήρωσης και το επίπεδο αποταμίευσης προς το ΑΕΠ στη Βρετανία θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Το βασικό δίλημμα
Εδώ λοιπόν έρχεται το βασικό ερώτημα: Θα προτιμούσε κανείς να έχει μια πλασματική συνταξιοδότηση με χρηματοδότηση από τους φορολογούμενους μέσω του κράτους, σε μια εποχή που τα δημόσια οικονομικά είναι παντού σε κακά χάλια και ο λόγος φορολογούμενων ανά συνταξιούχο βυθίζεται σαν πέτρα στη θάλασσα ή ένα ημι-ιδιωτικό σύστημα όπως εκείνο στο Ηνωμένο Βασίλειο – όπου το κράτος προσφέρει μετρητά κάθε χρόνο για να βάζει κανείς στον δικό του, προσωπικό και αποκλειστικό συνταξιοδοτικό λογαριασμό, τον οποίο μπορεί να ελέγξει αμέσως και να ξοδέψει στα 55 του χρόνια;
Εάν επιλέγει κανείς το δεύτερο, θα συνέχιζε να επιλέγει τον απτό σωρό μετρητών έναντι του πλασματικού σωρού μετρητών, ακόμη κι αν οι εφημερίδες τού λένε ότι ο πρώτος είναι χαμηλότερος; Θεωρώ ότι θα το έκανε. Πάντα. Ωστόσο, για να τα έχει κανείς όλα αυτά, πρέπει να είναι εντός αγοράς εργασίας – όχι εκτός. Πρέπει να δουλεύει. Και πρέπει να παραμένει ενεργός στο σύστημα αιμοδότησης του συνταξιοδοτικού λογαριασμού, κάτι που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι τις περισσότερες φορές.
Ωστόσο, υπήρξε πρόσφατα μια άνοδος στον αριθμό των ανθρώπων οι οποίοι επιλέγουν να σπάσουν τον συνταξιοδοτικό τους λογαριασμό, εξαιτίας της κρίσης κόστους ζωής. Αυτό δεν είναι καλό σημάδι. Πρώτον, χάνει κανείς ό,τι παροχές έχουν κάνει για εκείνον το κράτος και ο εργοδότης του. Έτσι απλά. Δεύτερον, χάνει τη μεγέθυνση των πόρων του μέσα στο σύστημα. Τρίτον, μπορεί να χάσει τα πάντα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η επιστροφή στο σύστημα – και η παραίτηση, ξανά, από μέρος του μηνιαίου μισθού του – θα είναι δύσκολη. Δεν αξίζει να παίρνει κανείς τέτοιο ρίσκο. Εάν το κάνει, μπορεί να καταλήξει έξω από ένα από τα καλύτερα συνταξιοδοτικά συστήματα στον κόσμο.
Πηγή: BloombergOpinion
