Το ενδεχόμενο το νομοσχέδιο της κυβέρνησης που κατατέθηκε για ρύθμιση της τηλεργασίας να ψηφιστεί πριν την επίσημη έκδοση ευρωπαϊκής Οδηγίας για το θέμα δεν πρέπει να αποκλείεται.
Όπως δεν θα πρέπει να αποκλείεται στη συνέχεια να υπάρξουν αναπροσαρμογές για εναρμόνιση με την οδηγία που συζητούν οι κοινωνικοί εταίροι σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Για την τελευταία, ο «Φ» μίλησε με τη διευθύντρια του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής της ΟΕΒ Λένα Παναγιώτου που συμμετέχει στην διαπραγματευτική ομάδα της Ευρωπαϊκής εργοδοτικής πλευράς για την τηλεργασία.
Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μας εξηγεί ποια κεφάλαια έκλεισαν ήδη στο πλαίσιο του διαλόγου, ποια όχι και πότε θα πρέπει να αναμένονται εξελίξεις.
Φαίνεται να παρατηρείται καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του διαλόγου σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την τηλεργασία, δεδομένου ότι είχε ανακοινωθεί ότι ένα καταλήγατε σε συμφωνία στις 10 Ιουλίου.
Το χρονοδιάγραμμα το θέτουν οι εταίροι. Το χρονοδιάγραμμα όταν μπήκαμε στη διαπραγμάτευση είχε ορίζοντα κατάληξης τις 19 Ιουνίου. Ζητήθηκε παράταση και μπήκε η 10η Ιουλίου για ολοκλήρωση, γιατί τις συνεδρίες τις διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι υπό την αιγίδα της που γίνεται ο διάλογος. Στις 10 του Ιούλη αντιληφθήκαμε ότι υπήρχαν κάποιες εκκρεμότητες που έπρεπε να δούμε, οπότε συμφωνήσαμε μια νέα διαδικασία και ενημερώσαμε την Επιτροπή.
Η διαδικασία μας είναι ότι την περίοδο του καλοκαιριού την αξιοποιούμε για να βρούμε τις συγκλίσεις στις εκκρεμότητες που εντοπίσαμε στις 10 του Ιούλη. Έτσι ώστε να πάμε εντός Σεπτεμβρίου σε δια ζώσης συνάντηση για να ολοκληρώσουμε τη συμφωνία.
Αυτό έχει διαφοροποιηθεί σε σχέση με το τι λέγαμε για τις 10 του Ιουλίου, οπότε δόθηκε ουσιαστικά μια παράταση με την οποία συμφώνησαν όλες οι πλευρές. Δεν ήταν αίτημα της εργοδοτικής πλευράς, ήταν κοινό αίτημα και των συντεχνιών, δεδομένου ότι βλέπουν και οι δύο πλευρές ότι είμαστε πάρα πολύ κοντά σε συμφωνία.
Αλλά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα χρονοδιαγράμματα εξαρχής τα θέτουν οι κοινωνικοί εταίροι.
Δηλαδή μπορεί ούτε το Σεπτέμβριο να έχουμε μια ολοκληρωμένη συμφωνία;
Το βρίσκω σχεδόν αδύνατον. Γιατί είμαστε πάρα πολύ κοντά και κάνουμε αυτές τις μέρες αρκετές συνεννοήσεις τηλεδιασκέψεις, η κάθε πλευρά μόνη της, όπως και οι επικεφαλής των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών μεταξύ τους, για να φτάσουμε σε ένα κείμενο το οποίο είναι απαιτητικό, γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας ζήτησε να της δώσουμε στην ουσία όχι μια συμφωνία, αλλά ένα προσχέδιο Οδηγίας.
Δηλαδή μας ζητήθηκε να συντάξουμε ένα κείμενο όσο πιο κοντά στο κείμενο της τελικής Οδηγίας που θα εκδοθεί στην πορεία. Είμαστε έτσι πιο επιμελείς με το λεκτικό μας, για να μην δημιουργούνται νομικά κενά ή ασάφειες, που να πρέπει μετά να διορθώσει ένας νομοτεχνικός έλεγχος, οπότε χρειαζόμαστε λίγο ακόμα χρόνο. Ακολούθως το κείμενο της Οδηγίας θα εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με το κοινοβούλιο να τηρείται επίσης ενήμερο βάσει και της συνθήκης της ΕΕ.
Με την έγκριση του κειμένου, όπως συμβαίνει με όλες τις Οδηγίες, τα κράτη-μέλη θα έχουν δύο χρόνια για εναρμόνιση.
Η Οδηγία που συζητείται αφορά τον ιδιωτικό τομέα ή και τον δημόσιο;
Ναι, η Οδηγία θα αφορά και τον ιδιωτικό τομέα και το δημόσιο. Είναι ξεκάθαρο για τη διαπραγμάτευση τουλάχιστον ότι η Οδηγία δεν θα διαχωρίζει το δημόσιο με τον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να πω ότι στην διαπραγματευτική ομάδα της εργοδοτικής πλευράς συμμετέχει και η ευρωπαϊκή εργοδοτική οργάνωση των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, δηλαδή εργοδότες που προέρχονται από το δημόσιο.
Μόλις αυτό διευκρινίστηκε και ξεκαθαρίσαμε την έννοια του εργαζομένου προχωρήσαμε σε κατηγοριοποίηση διαφόρων κεφαλαίων τα οποία διαπραγματευόμαστε αυτήν την στιγμή. Το ένα αφορά τον εθελοντικό χαρακτήρα της τηλεργασίας. Το δεύτερον, αφορά τους όρους απασχόλησης, την ίση μεταχείριση των εργαζομένων που τηλεαπασχολούνται σε σχέση με εργαζομένους που βρίσκονται στους χώρους του εργοδότη. Το τρίτο είναι η προστασία των δεδομένων, ο έλεγχος και η επιτήρηση του εργαζόμενου που τηλεαπασχολείται και η προστασία της ιδιωτικότητάς του.
Άλλο κεφάλαιο είναι αυτό του εξοπλισμού και του κόστους που προκύπτει από την τηλεργασία και άλλο τα θέματα ασφάλειας και υγείας και φυσικά το δικαίωμα στην αποσύνδεση. Αυτά είναι κυρίως τα κεφάλαια, τα οποία θα αποτελέσουν το τελικό κείμενο της οδηγίας.
Για τον εθελοντικό χαρακτήρα είναι σημαντικό να πούμε πως καταλήξαμε ότι αυτή η μορφή εργασίας θα μπορεί να συμφωνείται στην αρχή της εργοδότησης, δηλαδή να προκηρυχθεί η θέση ως θέση τηλεργασίας ή να προκύπτει στην πορεία. Εφόσον προκύψει στην πορεία διασφαλίζει η οδηγία το δικαίωμα της επαναφοράς στο προηγούμενο καθεστώς.
Αρκετά, πάντως από αυτά καταγράφονται και στο νομοσχέδιο που ετοίμασε η κυβέρνηση και βρίσκεται ήδη στη Βουλή, αν και το νομοθέτημα καλύπτει μόνο τον ιδιωτικό τομέα.
Ναι, ένα μεγάλο μέρος σε σχέση με το κείμενο της Οδηγίας, το οποίο αντιλαμβάνεστε δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, φαίνεται να συνάδει με το νομοσχέδιο.
Αλλά χωρίς το τελικό κείμενο της Οδηγίας δεν μπορώ να κάνω την αντιπαραβολή των προνοιών σε σχέση με το κείμενο που προτείνει η κυβέρνηση. Υπάρχουν όμως κάποια ζητήματα στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που έρχονται σε αντίθεση με την φιλοσοφία της διαπραγμάτευσης, με το πιο σημαντικό να είναι το θέμα του εθελοντικού χαρακτήρα της τηλεργασίας.
Στο κείμενο που είναι υπό την έγκριση της Ολομέλειας του Σεπτέμβρη, στο θέμα του εθελοντικού χαρακτήρα, δεν έχουμε εξαιρέσεις, ενώ στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης υπάρχει εξαίρεση ότι αν προκύπτουν θέματα υγείας, μπορεί να γίνει υποχρεωτική η τηλεργασία. Αντίθετα στην οδηγία, το πρώτο πράγμα που έχουμε συμφωνήσει είναι ότι διασφαλίζεται παντού και πάντα ο εθελοντικός χαρακτήρας της τηλεργασίας και ότι οι ρυθμίσεις αφορούν την σύνηθη/οργανωμένη τηλεργασία και όχι έκτακτες καταστάσεις.
Μπορεί ένας εργαζόμενος, εφόσον υπάρχουν θέσεις που μπορούν να λειτουργήσουν με τηλεργασία να κάνει αίτηση στον εργοδότη, αλλά πρέπει να συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές για να καταλήξουν να γίνεται αποδοχή της τηλεργασίας.
Δεν είναι αυτόματο δικαίωμα η τηλεργασία στον οποιοδήποτε, αλλά διασφαλίζεται ότι πρέπει να συμφωνείται και από τις δύο πλευρές. Σε αυτό το δικαίωμα το εθελοντικό δεν έχουμε εξαιρέσεις, δεν υπάρχει καμία εξαίρεση ούτε για ιατρικούς λόγους, ούτε για λόγους που επιβάλλονται, όπως ήταν στα πλαίσια της πανδημίας για θέματα δημόσιας υγείας.
Στα θέματα ασφάλειας και υγείας τι θα προβλέπει η οδηγία; Θα φέρει ευθύνη ο εργοδότης για αυτά;
Την ευθύνη ναι, την έχει ο εργοδότης βάσει των οδηγιών που έχουν να κάνουν με το θέμα της ασφάλειας και υγείας, όπως και σήμερα.
Η Οδηγία για την τηλεργασία δεν έρχεται να δημιουργήσει νέο δίκαιο, δεν θα διαφοροποιήσει το υφιστάμενο δίκαιο ούτε στα προσωπικά δεδομένα, ούτε στην ασφάλεια και υγεία, ούτε στην οργάνωση του χρόνου εργασίας, γιατί έχουμε αποδεχτεί ως αρχή ότι η τηλεργασία είναι ένας τρόπος οργάνωσης της εργασίας.
Ο εργαζόμενος παραμένει εργαζόμενος και γι’ αυτό δεν θα υπάρχει η έννοια του τηλεργαζομένου στην Οδηγία. Ως ορολογία θα χρησιμοποιήσουμε τον εργαζόμενο που τηλεαπασχολείται ακριβώς για να δείξουμε ότι η τηλεργασία είναι μια μορφή οργάνωσης της εργασίας, του τρόπου που δουλεύουμε. Το θέμα ασφάλειας και υγείας γενικά είναι τεράστιο και υπάρχουν νομοθεσίες οι οποίες δεν διαφοροποιούνται.
Ως εκ τούτου θα έχει ευθύνη ο εργοδότης, όπως και σήμερα, να προχωρεί στην εκπόνηση της εκτίμησης επικινδυνότητας που είναι νομική ευθύνη σήμερα, βάσει του νόμου περί ασφάλειας και υγείας.
Στην οποία όμως θα λαμβάνεται υπόψη και το κεφάλαιο τηλεργασίας, δηλαδή και τον χώρο ο οποίος δεν είναι οι εγκαταστάσεις του εργοδότη και αναλόγως θα λαμβάνονται μέτρα.
Το δικαίωμα της αποσύνδεσης και το κόστος της τηλεργασίας
Στην Κύπρο φαίνεται το θέμα με το δικαίωμα της αποσύνδεσης να αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ εσάς των εργοδοτών και των συντεχνιών. Συμβαίνει το ίδιο και στις διαπραγματεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Είναι ένα από τα κεφάλαια που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα. Το αφήναμε τελευταίο για να δούμε πρώτα τα υπόλοιπα κεφάλαια και την πρόοδο σε αυτά. Εκείνο που έχουμε συμφωνήσει, πάντως, είναι ότι το δικαίωμα της αποσύνδεσης σημαίνει το δικαίωμα του εργαζομένου να μην ανταποκρίνεται εκτός των ωρών απασχόλησης.
Προσπαθούμε, όμως ακόμα να δούμε πώς θα το διατυπώσουμε, καθώς το δικαίωμα θα πρέπει να εξαιρεί κάποιες περιπτώσεις όπως αυτές των εργαζομένων που είναι «on call», αυτών που είναι «stand by» ή και σε εξαιρετικές και έκτακτες περιπτώσεις. Προσπαθούμε να βρούμε τον τρόπο που θα καταγραφεί στην Οδηγία, έτσι ώστε να μην αφήνει κενά και να μπορεί να ερμηνευθεί ξεκάθαρα.
Όσον αφορά το κόστος της τηλεργασίας είναι θέμα που συζητήσατε ;
Το θέμα του κόστους είναι να από τα κεφάλαια που είναι σχεδόν συμφωνημένο. Συνοπτικά θα έχει ο εργοδότης την ευθύνη της παροχής του εξοπλισμού του εργαζομένου που συνδέεται με την τηλεργασία. Μπορεί ο εργαζόμενος να χρησιμοποιήσει προσωπικό του εξοπλισμό εφόσον συμφωνήσουν οι δύο πλευρές.
Και να συμφωνήσουν τον τρόπο που αποζημιώνεται η χρήση του προσωπικού του εξοπλισμού, εάν είναι κάτι το οποίο εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές.
Βεβαίως πρέπει αυτό να συμφωνηθεί πριν την έναρξη της τηλεργασίας. Βάσει της Οδηγίας είναι σημαντικό όλα να συμφωνούνται. Αυτό στην ουσία διασφαλίζει και τον εθελοντικό χαρακτήρα της τηλεργασίας.
