Σημαντικές στρεβλώσεις παρατηρούνται στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) με τις αρμόδιες Υπηρεσίες να αδυνατούν να προβούν σε διορθωτικές κινήσεις και να αποφεύγονται τα υπερκέρδη που παρατηρούνται σήμερα, όπου άδειες για αδειοδοτημένα έργα φωτοβολταϊκών συστημάτων αλλάζουν χέρια.

Με πρόσχημα τη μεταβατική ρύθμιση με τελική κατεύθυνση την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού, έχει δημιουργηθεί  έμμεσο σχέδιο στήριξης των επενδυτών εις βάρος των καταναλωτών και μάλιστα με πολύ υψηλή επιδότηση, κάτι που ικανοποιεί τους επιχειρηματίες αφού θα αποσβέσουν τα έργα τους μέσα σε χρόνο ρεκόρ. 

Σήμερα, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τις ΑΠΕ ανάλογα με τον καιρό που υλοποιήθηκαν χωρίζονται στις πιο κάτω κατηγορίες:

  • Έργα που έχουν υπογραμμένα συμβόλαια (από το 2005-2013) με καθορισμένη τιμή αγοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (σταθερή τιμή για 15-20 χρόνια).
  • Έργα που βρίσκονται στο σχέδιο του υπουργείου Ενέργειας που άνοιξε το Σεπτέμβριο του 2017 και έκλεισε τον Απρίλιο του 2018 και λαμβάνουν το κόστος αποφυγής που στοιχίζει της ΑΗΚ να παράξει μία kWh.
  • Έργα που βρίσκονται στη μεταβατική ρύθμιση όπου ένας ανεξάρτητος παραγωγός μπορεί να συμβληθεί με έναν ανεξάρτητο προμηθευτή και να διαπραγματευτούν την μεταξύ τους τιμή πώλησης ενέργειας. 

Λόγω της αύξησης της τιμής των καυσίμων διεθνώς, αλλά και της αύξησης της τιμής των CO2 (δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου) η τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (κόστος αποφυγής της ΑΗΚ), έχει εκτοξευτεί αυτό το διάστημα στα 18 σεντ την κιλοβατώρα. Σε σχέση με περίπου 8 σεντ που ήταν το 2017-2018.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Σύμφωνα με δημοπρατήσεις που έχουν γίνει σε διάφορες χώρες με χειρότερο ή και το ίδιο ηλιακό δυναμικό με την Κύπρο, το κόστος δημοπράτησης από τα φωτοβολταϊκά έργα ανά κιλοβατώρα κυμαίνεται μεταξύ 1-6 σεντ (Ανάλογα με το μέγεθος του έργου, τοποθεσία κ.τ.λ.). Σημειώνεται ότι στην Κύπρο ο μειοδοτικός διαγωνισμός που έγινε το 2013, είχε καταδείξει τιμές 7-9 σεντ την kWh, ενώ από το 2013 μέχρι σήμερα οι τιμές έχουν μειωθεί τουλάχιστον μεταξύ 20-40%. 

Με βάση τα πιο πάνω οι παραγωγοί έχουν υπερκέρδη, ενώ η ΡΑΕΚ και το υπουργείο δεν έχουν προβεί σε άλλα σχέδια ή ρυθμίσεις για να εντάξουν περισσότερα έργα ΑΠΕ ώστε να μειωθεί η τιμή ηλεκτρισμού. Επιπρόσθετα, δεν επιτρέπουν ούτε στην ΑΗΚ να επενδύσει σε έργα ΑΠΕ για να μην εμποδίσει τον επερχόμενο ανταγωνισμό.

Το πιο πάνω σκηνικό από ότι φαίνεται θα εξακολουθεί να γίνεται μέχρι και την πλήρη λειτουργία του νέου μοντέλου της αγοράς ηλεκτρισμού. 

Στους παραγωγούς ΑΠΕ που θα συμμετέχουν στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού θα τους καταβάλλεται το νέο κόστος αποφυγής που πιθανόν να είναι ψηλότερο από το κόστος της ΑΗΚ αφού το μοντέλο που έχει επιλέξει η ΡΑΕΚ για να προστατεύσει τους παραγωγούς είναι το «pay as clear», δηλαδή όλοι οι παραγωγοί θα αποζημιώνονται στην ψηλότερη τιμή της αγοράς και όχι στην τιμή στην οποία έδωσαν προσφορά.

Ο υφιστάμενος τρόπος υπολογισμού του χονδρεμπορικού κόστους βασίζεται στη λεγόμενη οριακή τιμή, («pay as cleared»), βάσει του οποίου η χονδρεμπορική τιμή προκύπτει από την υψηλότερη προσφορά ηλεκτροπαραγωγού που γίνεται αποδεκτή ανά 24ωρο, για να καλυφθεί η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Με δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή οι μονάδες μαζούτ και diesel (και στο μέλλον οι μονάδες φυσικού αερίου) έχουν το υψηλότερο κόστος λειτουργίας, αυτό στην πράξη σημαίνει πως η τιμή ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται από τις συγκεκριμένες μονάδες και, σε τελική ανάλυση, από την τιμή των ορυκτών καυσίμων και των πιο ακριβών (μη αποδοτικών) μονάδων που συμμετέχουν στην αγορά.

Με τα σημερινά δεδομένα οι μεγάλοι παραγωγοί ΑΠΕ, και κυρίως φωτοβολταϊκών συστημάτων, κάνουν άμεση απόσβεση του κόστους τους και τα κέρδη τους μεγάλα. Τα έργα αυτά παραμένουν βιώσιμα και στην ελεύθερη αγορά και ήδη μεγάλοι παραγωγοί ΑΠΕ προσφέρουν σε υφιστάμενους πελάτες της ΑΗΚ τιμή φθηνότερη κατά 10%-20% από αυτή που προμηθεύονται σήμερα το ρεύμα από την ΑΗΚ αφού το περιθώριο κέρδους τους είναι πέραν του 50-70%. 

Πληρώνουν πέραν του €1 εκατ. το μεγαβάτ για έτοιμα έργα 

Λόγω της πιο πάνω στρέβλωσης, έχει δημιουργηθεί ένα παραεμπόριο αδειών όπου η εξασφάλιση άδειας μερικών MW κοστίζει μερικές χιλιάδες ευρώ για την ετοιμασία της μελέτης. Οι αδειούχοι παραγωγοί όμως πωλούν την άδεια ΑΠΕ (εύκολο και άμεσο κέρδος) που κατέχουν σε ενδιαφερόμενους (που έχουν τα χρήματα να επενδύσουν, βλέπε διαβατήρια) από €200.000 – €300.000 ανά μεγαβάτ. Για την υλοποίηση του έργου απαιτούνται περίπου άλλες περίπου €650.000 το μεγαβάτ. Για έτοιμα έργα συνδεδεμένα με το δίκτυο της ΑΗΚ η άδεια (με το κλειδί στο χέρι) πωλείται πέραν του €1 εκατ. ανά μεγαβάτ. Ακόμα και με τεράστια ποσά που δίνονται για να αλλάξουν χέρια οι άδειες ΑΠΕ, η απόσβεση του έργου (λόγω της πιο πάνω στρέβλωσης) γίνεται πολύ σύντομα με τις τιμές που υποχρεούται να αγοράζει εδώ και χρόνια η ΑΗΚ η οποία δεν έχει καν το δικαίωμα να προβεί σε προσφορές για να αγοράσει φθηνή ενέργεια από ΑΠΕ όπως πράττει με όλες τις άλλες υπηρεσίες και αγαθά/ προϊόντα/ καύσιμα που αγοράζει. 

Όλες οι σχετικές άδειες για τα φωτοβολταϊκά (ΡΑΕΚ, περιβαλλοντική έγκριση, πολεοδομική, οικοδομής, προκαταρτικό κόστος σύνδεσης κτλ) για να εκδοθούν στοιχίζουν περίπου €10.000 το μεγαβάτ. 

Πωλείται ως goodwill €200.000 – €300.000 το μεγαβάτ (€300.000 το μεγαβάτ αν είναι στο πρώτο σχέδιο των 100 μεγαβάτ που στοιχίζει περίπου 4 σεντ το κόστος παραγωγής και σήμερα λαμβάνουν 18 σεντ, δηλαδή σχεδόν 5 φορές περισσότερα μέχρι να δουλέψει η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού), €200.000 περίπου αν είναι στο δεύτερο σχέδιο που πρέπει να συμβληθείς με προμηθευτή. Το κόστος κατασκευής για τα φωτοβολταϊκά έργα στοιχίζει αναλόγως €650.000 – €700.000 το μεγαβάτ που αυτά είναι over and above του ποσού που καταβάλλεται ως goodwill.

Το παιχνίδι κρύβει και παγίδες

Το παζάρι που γίνεται κρύβει και παγίδες γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν καλά το «παιχνίδι» και ένας επενδυτής προτού προχωρήσει στην υλοποίηση του έργου ή να χρυσοπληρώσει για μία άδεια η οποία δεν έχει εξασφαλίσει όρους σύνδεσης στο δίκτυο της ΑΗΚ θα πρέπει να λάβει υπόψη του και τους πιο κάτω παράγοντες:

α) Χωροθέτηση έργων. Βρίσκεται στα σκαριά νέα χωροθετική πολιτική παρόλο που αυτή δεν ισχύει για παλιά έργα. Προτού κάποιος υποβάλει αίτηση θα πρέπει να λάβει υπόψη του τη μελέτη αυτή προκειμένου να τύχει αδειοδότησης, αφού σε αρκετές περιοχές της Κύπρου δεν θα παραχωρείται άδεια Πολεοδομική για ανέγερση τέτοιων έργων.

β) Ακόμα και σήμερα πολλά από τα έργα που έχουν αδειοδοτηθεί, δεν μπορεί να υλοποιηθούν αφού δεν υπάρχει δυναμικότητα στους υποσταθμούς της ΑΗΚ αν ενώσουν περισσότερα έργα ΑΠΕ. Επομένως ανεβαίνει κατά πολύ το κόστος και μάλιστα σε υπερβολικά επίπεδα αν κάποιος επιθυμεί να μεταφέρει το δίκτυο μεταφοράς σε περιοχή όπου δεν υποστηρίζεται από υποσταθμούς.

γ) Περαιτέρω όσο μεγαλύτερη είναι η δυναμικότητα του έργου τόσο περισσότερα τα οφέλη αλλά και τα έξοδα αλλά και το ρίσκο αφού υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το έργο να καθυστερήσει να ενωθεί με το δίκτυο. 

Τι πρέπει να εξετάζουν οι επενδυτές 

  1. Άδεια κατασκευής (και λειτουργίας αν υπάρχει) από την ΡΑΕΚ.
  2. Πολεοδομική άδεια (συμπεριλαμβανομένης και περιβαλλοντικής μελέτης αν απαιτείται).
  3. Άδεια οικοδομής του έργου αλλά και του υποσταθμού της ΑΗΚ αν υπάρχει.
  4. Στοιχεία για τη χρήση της γης (αν είναι ενυπόθηκη, ιδιόκτητη ή με ενοίκιο για πόσα χρόνια, σε τι κόστος κ.ο.κ.).
  5. Όροι (τελικοί ή έστω και προκαταρτικοί) σύνδεσης με τον αντίστοιχο Διαχειριστή Δικτύου (ΔΣΔ ή ΔΣΜΚ).
  6. Αν έχει υποβάλει αίτηση σε ένα από τα δύο σχέδια του υπουργείου (έκλεισαν Απρίλιο 2018 και Ιούλιο 2019).
  7. Αν υπάρχει τεχνοοικονομική μελέτη σε σχέση με τη λειτουργία (παραγωγή έργου) και την κατασκευή του.
  8. Οποιεσδήποτε οφειλές της εταιρείας σε Φόρο, ΦΠΑ και τρίτους.