Πριν μερικούς μήνες μια ομάδα δημοτικών συμβούλων και στελεχών, με τον συντονισμό και τη στήριξη του Υπουργείου Υγείας, εκπροσωπήσαμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) για τις Υγιείς Πόλεις (Κοπεγχάγη, 22-24 Νοεμβρίου 2022). Τι είχαμε να μάθουμε εμείς από τους άλλους; Πάρα πολλά! Ακόμα κι όσοι είχαμε προηγούμενη πληροφόρηση και δράση, είδαμε κριτικά τι πρέπει να γίνει στις πόλεις μας και συζητήσαμε πώς μπορούν να υλοποιηθούν βασικοί στόχοι… Αυτονόητη υποχρέωση τώρα να προωθήσουμε τα επόμενα βήματα…
Ο Π.Ο.Υ. όρισε την Υγεία ως τον παράγοντα που μετρά τη φυσική, την ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού.
Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε στο καταστατικό του Π.Ο.Υ. (1946) η Υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Ο Π.Ο.Υ. προβάλλει την έννοια της «Μιας Υγείας», καλύτερα της «Ολικής Υγείας». Αυτό συνοψίζεται στο μήνυμα για σύνδεση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος.
Θα ήταν δύσκολο να μεταφερθεί εδώ το πολύ σημαντικό περιεχόμενο των μακρών συζητήσεων στη βάση εμπειριών σε άλλες πόλεις και των νέων προσεγγίσεων που αναδεικνύονται για συνεχή βελτίωση.
Κάποιες τοποθετήσεις, συνοπτικά διατυπωμένες, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και καθοδηγούν προς τον στόχο λειτουργίας μιας υγιούς πόλης με τρόπο που ξεφεύγει από μηχανιστικές προσεγγίσεις και τεχνολογικά μόνο εργαλεία αλλά άπτεται ενός σαφούς ιδεολογικού πλαισίου: «Χρειαζόμαστε μια οικονομία που να βασίζεται στην ευημερία όλων και όχι στο κέρδος των λίγων! Είναι βασικό να θυμόμαστε πως οι άνθρωποι χρειάζονται να ευημερούν κι όχι απλώς να επιβιώνουν. Χρειάζονται να ζουν σε υγιείς και ασφαλείς κοινότητες και αναμένουν πως οι αρχές υλοποιούν δημόσιες πολιτικές που διασφαλίζουν μια καλύτερη ζωή για σήμερα και τις γενιές που θα΄ρθουν» (Katjia Iversen). Αυτό είναι που λέμε αειφορία, ακόμα κι αν συχνά δεν το αναλύουμε ή, πιο σωστά, αν δεν το κατανοούμε…
Βασικοί όροι-εργαλεία σε μια διαδικασία υλοποίησης ενός ομολογουμένως μεγαλεπήβολου στόχου, ενός οράματος, είναι ο Ανθρωπος, ο Τόπος, ο Πλανήτης (κάποτε λέγαμε «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά»), η συμμετοχή, η ευημερία, η ειρήνη, η αειφόρος ανάπτυξη με σύνθετο περιεχόμενο – όχι μόνο αριθμοί αλλά με καθοριστική συνιστώσα της την κοινωνική διάσταση.
Είναι καλό που, έστω και χωρίς πολύ σαφή χρονοδιαγράμματα, έχει ξεκινήσει και στην Κύπρο η προσπάθεια να φτιάξουμε υγιείς πόλεις, γιατί τέτοιες δεν έχουμε! Δεν θα το προλάβει η παρούσα τοπική αυτοδιοίκηση και μακάρι να μη χαθούμε μέσα στα προβλήματα της μεταρρύθμισης. Πόσο, αλήθεια, απέχουμε; Όσο μετράει η απουσία οράματος, πολιτικής βούλησης και ευθύνης κι η απροθυμία (μόνο;) εφαρμογής των νόμων και διαδικασιών διασφάλισης της ποιότητας. Και δεν είναι μικρή αυτή η απόσταση, δεν είναι αμελητέο αυτό το χάσμα…
Χωρίς αυτό, θα μπορούσαμε να έχουμε πιο καθαρές πόλεις (πώς αλλιώς θα είναι υγιείς;), να γινόταν σωστή διαχείριση του συστήματος ανακύκλωσης απορριμμάτων (και μάλιστα χωρίς συχνές πυρκαγιές), να λειτουργούσε με επάρκεια και χωρίς οσμές (μόνιμες έγιναν πια) ένα προληπτικά συντηρούμενο αποχετευτικό σύστημα (κι ας πληρώναμε κάθε λίγα χρόνια κάτι παραπάνω), να δείχναμε έμπρακτα σεβασμό στους ΑΜΕΑ, να γνοιαζόμαστε για τα ευάλωτα άτομα, να είχαμε φιλικά μέσα διακίνησης, να διασφαλίζαμε καλή ποιότητα αέρα, να ενθαρρύναμε τη λειτουργία της γειτονιάς, να προστατεύαμε την αρχιτεκτονική και πολιτιστική φυσιογνωμία του τόπου, να μην κόβαμε (εύκολη «λύση») δέντρα αλλά να φυτεύαμε νέα στους δρόμους και στις νέες αναπτύξεις, να μην αφήναμε να δημιουργούνται γκέτο στις (όχι τυχαία) υποβαθμισμένες γειτονιές, να ελέγχαμε τη νομιμότητα της λειτουργίας χώρων οχληρής «ψυχαγωγίας», να γνοιαζόμαστε για τα δικαιώματα όλων των πολιτών, των δικών μας και «των άλλων»…
Μέχρι που βγήκε στα ΜΜΕ, ο γονιός ενός παιδιού με πρόβλημα υγείας από τη Λεμεσό να βγάλει μια κραυγή απόγνωσης και να διηγηθεί τη δική του θλιβερή και βασανιστική εμπειρία, αποτέλεσμα της πλήρους απουσίας, ανικανότητας, ανεπάρκειας και αδιαφορίας πλείστων δομών της Κυπριακής Πολιτείας. Μιας πολιτείας που αφήνει να νοηθεί πως οι αυθαιρεσίες δημιουργούν τετελεσμένα που τελικά μονιμοποιούνται.
Το παιδί δεν αντέχει τον θόρυβο τού (παράνομα λειτουργούντος) χώρου «ψυχαγωγίας» και πρέπει τα βράδυα να μετακομίζει… Γνώριμο το πρόβλημα της οχληρίας που όμως τώρα εκφράζεται με ακραία βία! Ένα χρόνο τώρα ο άνθρωπος κτυπά πόρτες, τον Δήμο της πόλης του, Αστυνομίες και επιτρόπους, υπουργούς και προέδρους, γράφει επιστολές και, εκτός από δυο εξαιρέσεις που ούτε αυτοί ακούστηκαν για να γίνει το νόμιμο και το λογικό, απάντηση δεν παίρνει εκτός από το «δεν είμαι εγώ»… Κι αν θες (κι αντέχεις) διεκδίκησε το δίκιο σου νομικά! Σε εφτά χρόνια μπορεί και να δικαιωθείς – μέχρι τότε οι πρωταγωνιστές της ταλαιπωρίας σου θα πουλούν και θα αγοράζουν αλληλοδιαδόχως τον αέρα της βασανιστικής για τον πολίτη δραστηριότητάς τους.
Είναι φανερό πως χρειάζεται αγώνας ακόμα και για τα αυτονόητα!
