Την τελευταία δεκαετία, η αφημένη στο χρόνο συνοικία της Λευκωσίας μετατράπηκε σε μια όμορφη ζωντανή, κοινότητα. Μέσα από το φεστιβάλ «Πάμε Καϊμακλί», μια ομάδα δημοτών πέτυχε τη δημιουργική ενεργοποίηση της γειτονιάς και την προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής αειφόρου ανάπτυξης. Οι επιμελητές του φεστιβάλ επιδιώκουν επίσης την ένταξη διαφόρων κοινωνικών ομάδων στη γειτονιά, όπως ηλικιωμένων, νεαρών ατόμων και μεταναστών.
Το ακριτικό και διχοτομημένο Καϊμακλί διατήρησε τον χαρακτήρα του λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος για ανάπτυξη μέχρι πρόσφατα. Είναι μεν πολύ κοντά στο κέντρο της Λευκωσίας, αλλά με την ατμόσφαιρα ενός παραδοσιακού χωριού. Μερικά χρόνια πριν, άρχισε να προσελκύει ανθρώπους που τους άρεσαν τα διατηρητέα, μετανάστες που βρήκαν παλιά σπίτια με χαμηλά ενοίκια, όπως και νέους καλλιτέχνες. Το 2013, τα μέλη της Μη Κυβερνητικής Ομάδας Urban Gorillas -Βερόνικα Αντωνίου, Γιώργος Χατζηχρίστου και Τερέζα Τούρβα- έδωσαν νέα πνοή στο Καϊμακλί, γέμισαν τις γειτονιές με κόσμο και ενδυνάμωσαν τις σχέσεις ανάμεσα στους κατοίκους μέσα από της διοργάνωση ενός φεστιβάλ.
Το φετινό φεστιβάλ «Πάμε Καϊμακλί, Ιστορίες Άλλως Φως», που θα γίνει το Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου, συμπληρώνει 10 χρόνια ζωής. Με αυτή την αφορμή μιλούμε με έναν από τους διοργανωτές, τον αρχιτέκτονα Γιώργο Χατζηχρίστου. «Όταν εγκαταστάθηκα στο Καϊμακλί το 2013, η περιοχή είχε αρχίσει να γερνά, ήταν παραμελημένη, με τις νεαρές οικογένειες να επιλέγουν άλλες γειτονιές για την κατοίκηση τους. Επειδή πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αναζωογονηθούν οι γειτονιές, καλέσαμε τους κατοίκους για να προτείνουν ιδέες και να πάρουν μέρος στο φεστιβάλ «Πάμε Καϊμακλί». Διάφορες ομάδες ανθρώπων ζουν εδώ: Υπάρχουν οι άτομα που έχουν να κάνουν με την τέχνη, αρχιτέκτονες, φωτογράφοι εικαστικοί. Επίσης υπάρχουν μετανάστες που δεν έχουν οικονομικές δυσκολίες, από χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ιταλία, όπως και μετανάστες από πιο φτωχές χώρες, που έρχονται για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους. Παράλληλα υπάρχει ένα νέο κύμα τελευταία, η μεσαία τάξη που έρχεται να κατοικήσει εδώ γιατί της αρέσουν τα διατηρητέα. Έχουμε την ομάδα ακτιβιστών «Καϊμάκιν», που οργανώνει διάφορες δράσεις που αφορούν το περιβάλλον, τις μειονότητες, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ, των μεταναστών, θέματα επανένωσης του τόπου. Μια άλλη ομάδα είναι το ΕΚΥΣΥ, η οποία αποτελείται από ηλικιωμένους που αυτοδιαχειρίζονται έναν χώρο στο Καϊμακλί. Τα μέλη της μαγειρεύουν ή πλέκουν, και με αυτά που φτιάχνουν και πωλούν καλύπτουν τα έξοδα του χώρου τους. Κάθε μέρα υπάρχουν δραστηριότητες για ηλικιωμένους που περνούν τον χρόνο τους εκεί. Μέσα από το φεστιβάλ ενεργοποιήσαμε αυτές τις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που ζουν εδώ και έτσι αναπτύχθηκαν πιο στενές σχέσεις μεταξύ τους».
ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΠΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΟΙΧΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ
Ο κ. Χατζηχρίστου μας θυμίζει κάποιες πρωτότυπες δράσεις που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια. Το φεστιβάλ «Ανοιχτές Πόρτες» φιλοξένησε τους κατοίκους και τους φίλους του Καϊμακλιού σε 7 σπίτια που ήταν ανοιχτά ολόκληρη τη μέρα, ώστε να γνωρίσει ο κόσμος τα παραδοσιακά σπίτια και τους διάφορους τρόπους κατοίκησης.
Το φεστιβάλ «Ανοιχτά Παράθυρα» ενεργοποίησε μια περιδιάβαση στο Καϊμακλί, κατά την οποία ο κόσμος απολάμβανε από τα παράθυρα καλλιτεχνικά δρώμενα που οργανώθηκαν από τους κατοίκους: Μια εφήμερη, φουσκωτή κατασκευή από τους Urban Gorillas στήθηκε στη μέση του δρόμου, η οποία φιλοξένησε διάφορα καλλιτεχνικά δρώμενα, διεκδικώντας τον χώρο από τα αυτοκίνητα. Μια σειρά από πολλές εκδηλώσεις, μικρής και μεγάλης κλίμακας, ανέδειξαν τις «κρυφές ιστορίες» του Καϊμακλιού, όπως ξενάγηση στις εσωτερικές αυλές του, προφορική αφήγηση ιστοριών από ντόπιους.
Το φεστιβάλ «Νόστιμος Τόπος» (A DELICIOUS PLACE) συσχέτισε τις πολιτιστικές δραστηριότητες με αυτές γύρω από το φαγητό. Στο φεστιβάλ με τις «Ανοιχτές Κουζίνες» καλέσαμε εφτά μετανάστες να λάβουν μέρος σε εργαστήρια με θέμα το φαγητό. Μαγείρεψαν φαγητά της δικής τους κουλτούρας και έφαγαν μαζί με ντόπιους σε εφτά σπίτια. Ήταν μια πολύ όμορφη εκδήλωση, που έδωσε μια αξιοπρέπεια και ορατότητα στους μετανάστες που δεν την έχουν καθημερινά.
Στο φεστιβάλ «Υιοθετώντας τον καλλιτέχνη» οι κάτοικοι επιμελήθηκαν έργα και φιλοξένησαν καλλιτέχνες στα σπίτια και στους χώρους εργασίας τους, φέρνοντας έτσι την τέχνη στη γειτονιά και στον κόσμο της.
Το φεστιβάλ «Αστικά Παιχνίδια» μετέτρεψε τη γειτονιά σ’ έναν παιχνιδότοπο για μικρούς και μεγάλους. Παράλληλα, σε ένα εργαστήρι κατασκευής χαρταετών, με φιλοξενούμενους ειδικούς από την Ιαπωνία και ενθουσιώδεις έμπειρους από την Κύπρο, νέοι και ενήλικες κατασκεύασαν χαρταετούς και τους πέταξαν κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής, σε μια εκδήλωση ειρηνικού γεφυρώματος των συνόρων.
Ο Γιώργος Χατζηχρίστου μάς θυμίζει ότι παραδοσιακά το Καϊμακλί είχε έντονα την αίσθηση της κοινότητας. «Υπήρχε ένα κίνημα εργαζομένων που ήταν σε συντεχνίες. Αυτοί οι άνθρωποι έφτιαξαν, με δικά τους έξοδα και δική τους πρωτοβουλία, την Οδό Συνεργασίας, έναν όμορφο δρόμο όπου διατηρούνται ίχνη της σιδηροδρομικής γραμμής που ένωνε τη Λευκωσία με την Αμμόχωστο».
Αυτό το αίσθημα της κοινότητας κατάφεραν να ενισχύουν τα μέλη της ΜΚΟ Urban Gorillas, οι οποίοι αφιλοκερδώς ανέλαβαν την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση του φεστιβάλ «Πάμε Καϊμακλί», αφιερώνοντας πολύ χρόνο και κόπο. «Για μας, το πιο σημαντικό είναι να καταφέρουμε μέσα από το φεστιβάλ να αναπτύξουμε το αίσθημα της κοινότητας και να φέρουμε κοντά τους ηλικιωμένους, τους νεαρούς, τους μετανάστες. Οι δράσεις μας δεν περιορίζονται την ημέρα του φεστιβάλ αλλά επεκτείνονται σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Η μεγαλύτερη ικανοποίησή μας είναι ότι ο κόσμος εκτιμά αυτό που κάνουμε», σχολιάζουν οι επιμελητές του φεστιβάλ.
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΛΛΩΣ ΦΩΣ
Το φετινό «Πάμε Καϊμακλί» φεστιβάλ 2023 «Ιστορίες Άλλως Φως» που οργανώνεται το Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου προσφέρει στο κοινό την ευκαιρία να δει ιστορίες ειπωμένες με άλλο τρόπο και από διαφορετική οπτική. Θα φιλοξενήσει μια σειρά από δημιουργικές δραστηριότητες με ιδιαίτερες αφηγήσεις ιστοριών, οι οποίες θα παρουσιαστούν με διάφορα δημιουργικά μέσα και όχι μέσω συμβατικών αφηγήσεων.
«Τα φεστιβάλ γενικά προωθούν τη δημιουργική ενεργοποίηση της γειτονιάς με κατεύθυνση την κοινωνική και περιβαλλοντική αειφόρο ανάπτυξη. Μέσα από αυτά διαπραγματευόμαστε ιδέες όπως την ένταξη διαφορετικών κοινωνικών ομάδων στη γειτονιά, όπως ηλικιωμένων και νεαρών ατόμων, μεταναστών κ.ά., τον εφήμερο αστικό σχεδιασμό (ephemerous and spontaneous urbanism), την ανάγκη της τέχνης να είναι προσιτή στην κοινωνία κι όχι κρυμμένη σε ακριβά μουσεία κ.λπ.», σημειώνουν οι διοργανωτές.
Το φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια στήριζαν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, τώρα πλέον το υφυπουργείο Πολιτισμού. Παράλληλα ενσωματώνει πολλαπλές δράσεις από συνεργασίες σε έργα ευρωπαϊκά και διεθνή, όπως τα Creative Europe, Common Wealth, Osaka Expo κ.ά.
Το φετινό φεστιβάλ στηρίζουν, εκτός από το Υφυπουργείο Πολιτισμού, ο δήμος Λευκωσίας, το CommonWealth foundation, το Japan World Exposition 1970 Commemorative fund, το Creative Europe.
