Επιδιώκει να κτίσει άμυνες η Κυβέρνηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού του 2024 για να αντιμετωπίσει την αβεβαιότητα από εξωγενείς και εσωτερικούς παράγοντες, οι οποίοι πιθανόν να επηρεάσουν και την κυπριακή οικονομία.
Πρόκειται για τον πρώτο προϋπολογισμό της Κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη, στον οποίο περιλαμβάνονται κονδύλια, για νέα στοχευμένα μέτρα που θα ανακοινωθούν περί τα τέλη του μήνα και θα συνεχιστούν την επόμενη χρονιά για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, των ψηλών δανειστικών επιτοκίων καθώς και της ακρίβειας.
Παράλληλα, περιλαμβάνονται δράσεις για συγκράτηση του κρατικού μισθολογίου το οποίο, όμως, θα αγγίξει τα €3.7 δισ. παρά τον περιορισμό στο άνοιγμα νέων θέσεων (περιλαμβάνονται μόνο 54 νέες θέσεις). Επιπρόσθετα, προβλέπει αυξημένες κοινωνικές και αναπτυξιακές δαπάνες, οι οποίες, σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό, θα διασφαλίσουν την βιώσιμη πορεία της κυπριακής οικονομίας.
Ο προϋπολογισμός του 2024 , τον οποίο παρέδωσε χθες ο Υπουργός Οικονομικών στην Πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, όπως διαβεβαιώνει η Κυβέρνηση θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων.
15 δημοσιονομικοί κίνδυνοι
Στο μεταξύ αντιμέτωπη με συνολικά 15 δημοσιονομικούς κινδύνους δυνατόν να βρεθεί το 2024 η κυπριακή οικονομία, από τους οποίους οι δέκα προκύπτουν από εσωτερικούς παράγοντες και οι πέντε από εξωγενείς. Όπως αναφέρεται στην έκθεση δημοσιονομικών κινδύνων που συνοδεύει τον νέο προϋπολογισμό, επιβάλλεται η διατήρηση μιας συνετούς οικονομικής πολιτικής υιοθετώντας την κατάλληλη περιοριστική δημοσιονομική πολιτική για αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων. Παράλληλα, σημειώνεται πως επιβάλλεται η προώθηση στοχευμένων μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δράσεων που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας, θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και θα απεγκλωβίσουν την οικονομία στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα.
Εσωτερικοί κίνδυνοι
Οι κίνδυνοι που προκύπτουν από το εσωτερικό περιβάλλον αφορούν :
Προκλήσεις από τον πληθωρισμό, οι οποίες αυξάνουν τις λειτουργικές δαπάνες και το κόστος των κατασκευαστικών έργων.
Από δάνεια που παραχωρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια μέσω διαφόρων Οντοτήτων Δημοσίου Δικαίου και άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών σε φυσικά πρόσωπα και δεν εξυπηρετούνται.
Ενεργοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων που πηγάζουν από κρατικές εγγυήσεις.
Αύξηση δαπανών για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους λόγω αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ και της σταδιακής απόσυρσης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της .
Από τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που δύναται να προκύψουν σε βάρος της Δημοκρατίας από μη βιώσιμα συνταξιοδοτικά ταμεία, δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης.
Αρνητικές οικονομικές επιδόσεις των κρατικών οργανισμών, των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των συμβάσεων.
Από ενδεχόμενη επιβολή προστίμων λόγω μη συμμόρφωσης, μερικώς ή πλήρως, με το κοινοτικό κεκτημένο, όπως για παράδειγμα η επιβολή προστίμου στα πλαίσια της καταδικαστικής απόφασης για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.
Επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από το ΓεΣΥ, κυρίως μέσω ανάγκης χρηματοδότησης των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ μετά την 31η Μαϊου του 2024.
Απώλεια εσόδων, από τη μη επίτευξη οροσήμων του Σχεδίου Ανάκαμψης.
Υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από την αυξημένη ροή μεταναστών.
Εξωτερικοί κίνδυνοι
Οι εξωτερικοί κίνδυνοι προκύπτουν από τη συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων, από άλλες αρνητικές εξελίξεις στις οικονομίες άλλων χωρών με επιπτώσεις σε βασικούς παραγωγικούς τομείς της κυπριακής οικονομία , από τη συνέχιση ή και επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία, από την επιβάρυνση των δημόσιων δαπανών λόγω επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή και από την επιδείνωση των γεωπολιτικών εξελίξεων.
Μέτρα μετριασμού
Τα μέτρα που λήφθηκαν ή προγραμματίζονται να ληφθούν από την Κυβέρνηση για μετριασμό των κινδύνων είναι ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός σχεδιασμός , η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων μέχρι το 2026 που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης, με έμφαση στην πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, καθώς και μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης και διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας. Επιπρόσθετα, πρόκειται για μέτρα ανακούφισης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, η υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, η υλοποίηση της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης και η λήψη μέτρων για το μεταναστευτικό.
Οκτώβριο νέα μέτρα Γενάρη πράσινοι φόροι
Τέλος του μήνα η Κυβέρνηση θα ανακοινώσει τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, δήλωσε, ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει σε ποια κατεύθυνση αναμένεται να κινηθούν.
Παράλληλα σημείωσε, πως αρχές του 2024 προβλέπεται να εφαρμοστεί η νέα πράσινη φορολογία στα καύσιμα, μαζί με αντισταθμιστικά μέτρα. Σύμφωνα με τον υπουργό η πράσινη μετάβαση αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της Κυβέρνησης.
Όπως, είπε, ο Υπουργός, είναι ένα θέμα το οποίο μελετά το Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο οποίο έχει ανατεθεί η φορολογική μεταρρύθμιση και αναμένεται ότι η πράσινη φορολογία θα είναι ένα από τα πρώτα παραδοτέα προς το τέλος του χρόνου, όπως και το ζήτημα των αντισταθμιστικών μέτρων, καθώς, όπως είπε, «θέλουμε το αποτέλεσμα να είναι ουδέτερο».
Πλεονασματικός προϋπολογισμός
Αυξημένες κοινωνικές και αναπτυξιακές δαπάνες προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2024, ο οποίος θα κατατεθεί σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλή. Χθες ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραύνος, παραδίδοντας τον προϋπολογισμό στην Πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, δήλωσε πως πρόκειται για ένα πλεονασματικό προϋπολογισμό ο οποίος θα συμβάλει για να διατηρηθεί η οικονομία σε μια βιώσιμη και αναπτυξιακή πορεία.
«Είμαι βέβαιος ότι θα είναι ένας προϋπολογισμός που θα συμβάλει στην περαιτέρω αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων και κοινωνικών προβλημάτων που υπάρχουν», πρόσθεσε. Από την πλευρά της, η Πρόεδρος της Βουλής, τόνισε την ανάγκη για διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Προσθέτοντας ότι «θέλουμε μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, με στοχευμένα μέτρα». Στο μεταξύ παρά την αβεβαιότητα οι εκτιμήσεις του Υπουργείου είναι θετικές και προβλέπουν ανάπτυξη 2,9% το 2024 σε σχέση με 2,5% το 2023. Παράλληλα ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 2.5% την επόμενη χρονιά, σε σχέση με 3,5% φέτος. Περαιτέρω μείωση του πληθωρισμού αναμένεται το 2025 και 2026 ο οποίος εκτιμάται πως θα κινηθεί γύρω στο 2%. Εξάλλου, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σε τρέχουσες τιμές) εκτιμάται ότι θα είναι €30.41 δισ. 2024 σε σχέση με €28,8 δισ. φέτος.
Το δημόσιο χρέος εκτιμάται πως θα έχει πτωτική πορεία και θα μειωθεί στο 72.9% σε σύγκριση με 80.9% το 2023, Εξάλλου μέχρι το τέλος του 2025 το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα περιοριστεί στο 67.3%% του ΑΕΠ και το 2026 θα μειωθεί στο 60.1%. Η ανεργία το 2024 θα μειωθεί στο 5.8% από 6.5% το 2023 . Το 2025 και 2026 η ανεργία θα κινηθεί στο 5.3% και στο 5% αντίστοιχα. Το σύνολο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού του 2024 (περιλαμβανομένων των αποπληρωμών δανείων, τόκων και επενδύσεων) ανέρχεται σε €13 δισ. Οι δαπάνες, αναμένεται να παρουσιάσουν αύξηση ύψους 17,7% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Συγκεκριμένα, για το 2024 προϋπολογίζονται στα €10.5 δισ. σε σύγκριση με €8.98 δισ. το 2023. Επίσης περιλαμβάνει έσοδα, εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών ύψους €9.89 δισ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €9 δισ. το 2023, δηλαδή προβλέπεται αύξηση της τάξης του 9,6%.
Οι σημαντικότερες κατηγορίες των εσόδων είναι οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι που συνολικά για το 2024 προϋπολογίζονται να ανέλθουν στα €8.05 δισ.. και αποτελούν περίπου το 81% των συνολικών εσόδων (με εξαίρεση τις χρηματοοικονομικέ ροές). Το υπόλοιπο 19% των εσόδων αφορά τα μη φορολογικά έσοδα όπως, πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών, ενοίκια δικαιώματα και μεταβιβάσεις/ χορηγίες.
