Συνέντευξη στον Αδάμο Αδάμου
Το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, με τη μελλοντική συμπερίληψη σ’ αυτό και του κυπριακού παραγόμενου φυσικού αερίου, έχει τη δυνατότητα να συμβάλει σημαντικά στη σταδιακή απεξάρτηση της Ε. Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό τονίζει σε συνέντευξή του στον “Φιλελεύθερο” ο εκτελών χρέη γενικού διευθυντή της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) Δημήτρης Φεσσάς, ο οποίος προσθέτει ότι “δεν πρέπει να θεωρούμε ότι όλες οι ποσότητες φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι διαθέσιμες για εξαγωγή στην ευρωπαϊκή αγορά, λόγω των αναγκών σε φυσικό αέριο που έχουν οι ίδιες οι χώρες που διαθέτουν τα κοιτάσματα”.
Στη συνέντευξη, ο κ. Φεσσάς αναφέρει ότι για τις μέχρι τώρα ή και τις όποιες επόμενες ανακαλύψεις της Κύπρου υπάρχουν διάφορες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη, σχετικά με τον τρόπο που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα.
Ακόμα, ο κ. Φεσσάς δηλώνει ότι με βάση τις τρέχουσες συνθήκες και δεδομένα και εξετάζοντας τις ανακαλύψεις, βλέπουμε την εξαγωγή φυσικού αερίου της Κύπρου προς την Αίγυπτο με αγωγό (είτε για εξαγωγή σε υγροποιημένη μορφή σε άλλες αγορές, είτε και για χρήση από την Αίγυπτο) να είναι η πιο ελκυστική επιλογή.
Ασύμφορο χωρίς εξαγωγές
Ποια είναι σήμερα τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα της Κύπρου και με ποιους τρόπους μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε;
Όπως γνωρίζετε, έχουν γίνει τρεις σημαντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτές είναι το “Αφροδίτη”, στο τεμάχιο 12, το 2011, από τη Noble Energy (τώρα διαχειρίστρια είναι η Chevron), το “Καλυψώ” στο τεμάχιο 6, το 2018, από την ΕΝΙ, και ο “Γλαύκος” στο τεμάχιο 10, το 2019, από την Exxon Mobil.
Για τις ανακαλύψεις της Κύπρου υπάρχουν διάφορες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα. Αυτές περιλαμβάνουν το μέγεθος και την τοποθεσία της ανακάλυψης, τις επιλογές για την ανάπτυξή τους και τη διαδρομή του παραγόμενου φυσικού αερίου στις αγορές για τις οποίες προορίζονται. Οι ανακαλύψεις μας μέχρι σήμερα βρίσκονται σε βαθιά ύδατα (>1500μ), χωρίς υπάρχουσες υποδομές και με αποστάσεις από τις ακτές μεγαλύτερες των 200 χιλιομέτρων. Για να αναπτυχθεί ένα νέο έργο φυσικού αερίου σε βαθιά ύδατα απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές, από τις οποίες στη συνέχεια θα παραχθούν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου, για να γίνει το έργο ανάπτυξης οικονομικά εφικτό.
Μια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος για τον καθορισμό της βιωσιμότητας ενός έργου ανάπτυξης κοιτασμάτων είναι η πρόσβαση στις αγορές φυσικού αερίου. Η ζήτηση της κυπριακής αγοράς φυσικού αερίου προβλέπεται να είναι μικρότερη από 1 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) ετησίως, για το προσεχές μέλλον. Η ζήτηση αυτή υπολογίζεται να είναι περίπου το ένα πέμπτο της ετήσιας παραγωγής που απαιτείται για να καταστεί ένα έργο βιώσιμο…
Ως εκ τούτου, οι ανακαλύψεις της Κύπρου πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουν μια εξαγωγική διαδρομή προς τις αγορές, για να καταστούν επενδύσιμες και βιώσιμες. Έχοντας εξασφαλίσει μια αγορά για την εξαγωγή και πώληση ποσοτήτων από ένα κοίτασμα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε μπορεί να ακολουθήσει και η προώθηση ποσοτήτων προς στην κυπριακή αγορά. Για άλλες περιφερειακές χώρες ισχύει το αντίθετο, καθώς η ζήτηση φυσικού αερίου για τις ανάγκες της χώρας τους είναι αρκετή για να υποστηρίξει τις αρχικές τους επενδύσεις. Για το κοίτασμα “Αφροδίτη”, σύμφωνα με το εγκεκριμένο από την κυβέρνηση Σχέδιο Ανάπτυξης, το πλάνο είναι η εξαγωγή φυσικού αερίου με αγωγό προς την Αίγυπτο, με την Αίγυπτο να διαθέτει σημαντική εγχώρια αγορά (60bcm ετησίως) και εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) για εξαγωγή.
Ποια η γνώμη σας γι΄ αυτό που λένε όλοι στην Ευρώπη, ότι δηλαδή η ΕΕ πρέπει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο; Σ΄ αυτό τον στόχο μπορεί να συμβάλει και η Κύπρος;
Με την πρόσφατη κρίση στην Ουκρανία, η ΕΕ έχει εκφράσει τη σαφή θέση για απεξάρτηση των εισαγωγών από το ρωσικό φυσικό αέριο και ως εκ τούτου οποιαδήποτε πρόσβαση σε άμεσο ή μακροπρόθεσμο εναλλακτικό εφοδιασμό θα ενδιαφέρει την ΕΕ. Το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, με τη μελλοντική ένταξη του κυπριακού παραγόμενου φυσικού αερίου, έχει τη δυνατότητα να συμβάλει σημαντικά στη σταδιακή απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο. Εντούτοις, δεν πρέπει να θεωρούμε ότι όλες οι ποσότητες φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι διαθέσιμες για εξαγωγή στην ευρωπαϊκή αγορά, ακριβώς λόγω των αναγκών σε φυσικό αέριο που έχουν οι ίδιες οι χώρες που διαθέτουν τα κοιτάσματα. Γνωρίζω ότι η υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας κα Πηλείδου έχει ήδη αποστείλει στην Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ σχετική επιστολή, όπου καταγράφεται η ετοιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να βοηθήσει την ΕΕ με συγκεκριμένα έργα, όσο και δράσεις. Οπόταν, σε αυτό το πλαίσιο, είμαστε σε συνεννόηση με την ΕΕ για το πώς η Κύπρος μπορεί να βοηθήσει στην υλοποίηση του στόχου της ΕΕ για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Σύμμαχος οι ψηλές τιμές
Ποια θα μπορούσε να είναι η ανταγωνιστικότητα του φυσικού αερίου της Κύπρου στην Ευρώπη;
Οι τιμές του κυπριακού ή φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου θα είναι αποτέλεσμα του κόστους παραγωγής του και του κόστους μεταφοράς του. Το φυσικό αέριο που παράγεται σε βαθιά ύδατα μπορεί να είναι ακριβότερο από το χερσαία παραγόμενο αέριο, ωστόσο με κατάλληλες συνέργειες και υπεράκτιες αναπτύξεις, με δυνατότητα κλίμακας, το ψηλότερο κόστος παραγωγής μπορεί να μετριαστεί. Όσον αφορά το κόστος μεταφοράς, η ύπαρξη εγκαταστάσεων εξαγωγής ΥΦΑ στην περιοχή μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό στοιχείο, έναντι νέων εγκαταστάσεων εξαγωγής ΥΦΑ σε άλλες περιοχές. Ταυτόχρονα, οι τιμές πώλησης του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν εκτοξευθεί τον τελευταίο χρόνο από τα $8/mmbtu (εκατομμύρια Βρετανικές θερμικές μονάδες) τον Ιανουάριο του 2021 σε πάνω από $30/mmbtu για μια σειρά από λόγους, με αποκορύφωμα την κρίση στην Ουκρανία. Παρόλο που σε βάθος χρόνου οι σημερινές υπέρογκες τιμές θα υποχωρήσουν σε σημαντικό βαθμό, δεν αναμένουμε ότι θα υποχωρήσουν πλήρως και αυτό θα βοηθήσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των δικό μας πόρων.
Η κρίση στην Ουκρανία και οι κυπριακοί σχεδιασμοί
Οι εξελίξεις στην Ουκρανία ενδέχεται να υποχρεώσουν την Κύπρο να αλλάξει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς και στόχους της, κ. Φεσσά;
Με τις υφιστάμενες ανακαλύψεις μας θα προβλέπαμε την περίοδο 2026-2030 για να ξεκινήσουμε παραγωγή από αυτά και με τον αντίκτυπο στις ενεργειακές αγορές των πρόσφατων γεγονότων βλέπουμε περαιτέρω θετική ενθάρρυνση για τα έργα μας να προχωρήσουν. Παράλληλα, αναμένουμε τους επόμενους μήνες περαιτέρω εξερεύνηση στην ΑΟΖ από την κοινοπραξία ENI/TOTAL και τη συνεχή αξιολόγηση του δυναμικού των υδρογονανθρακικών πόρων της Κύπρου.
Η ενεργειακή πολιτική της Κύπρου επικεντρώνεται γύρω από το Εθνικό Σχέδιο για το Κλίμα και την Ενέργεια και τους στόχους που θέτει το πλαίσιο αυτό. Παράλληλα, βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του Σχεδίου της για ευθυγράμμιση με τους νέους στόχους της ΕΕ από την Πράσινη Συμφωνία και το «Fit for 55». Η Κύπρος θα επιδιώξει να ευθυγραμμιστεί με τις συνολικές φιλοδοξίες της ΕΕ και θα έχει πολλά να συμβάλει σε σχέση με την Ενεργειακή Μετάβαση. Από την πλευρά της, η ΕΥΚ πιστεύει ότι η Κύπρος έχει πολλά να προσφέρει στις φιλοδοξίες της ΕΕ, τόσο στη χρήση του υπεράκτιου φυσικού αερίου της ως καυσίμου γέφυρας σε καθαρότερη ενέργεια, αλλά και στη δυνατότητα των υπεράκτιων περιοχών της να παρέχουν λύσεις μεγάλης κλίμακας για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με τη χρήση πλωτών ηλιακών πάρκων ή πλωτών αιολικών πάρκων.
Οι επιλογές για την Κύπρο, η Αίγυπτος και το FLNG
Ποιοι είναι οι πιο εφικτοί και αποτελεσματικοί τρόποι για αξιοποίηση του κυπριακού φυσικού αερίου;
Με βάση τις τρέχουσες συνθήκες και δεδομένα και εξετάζοντας τις ανακαλύψεις, βλέπουμε την εξαγωγή φυσικού αερίου της Κύπρου προς στην Αίγυπτο με αγωγό (είτε για εξαγωγή σε υγροποιημένη μορφή σε άλλες αγορές, είτε και για εγχώρια χρήση στην Αίγυπτο), να είναι η πιο ελκυστική. Το χερσαίο ΥΦΑ στην Κύπρο (τερματικό υγροποίησης) θα εξακολουθούσε να θεωρείται στην παρούσα φάση λιγότερο ελκυστικό λόγω των μικρών ποσοτήτων φυσικού αερίου που έχουμε ανακαλύψει μέχρι σήμερα και του σημαντικά υψηλού νέου κεφαλαίου που απαιτείται για μια τέτοια υποδομή.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί, όμως, ότι μια μικρότερης κλίμακας πλωτή μονάδα εξαγωγής ΥΦΑ (FLNG) θα μπορούσε να έχει κάποια πλεονεκτήματα. Για τον αγωγό East Med δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί οι αξιολογήσεις βιωσιμότητας, επομένως θα ήταν σημαντικό να αναμένουμε τα αποτελέσματα. Θα απαιτηθούν σημαντικά κεφάλαια για τον αγωγό, επομένως πρέπει να αξιολογηθεί πώς χρηματοδοτείται και πώς αυτό μεταφράζεται σε κόστος μεταφοράς. Όσον αφορά αγωγό προς την Τουρκία, οποιοσδήποτε επενδυτής θα αναζητούσε την εξασφάλιση μέσω διακυβερνητικών συμφωνιών, κάτι που θα ήταν δύσκολο να προβλεφθεί με τις υφιστάμενες γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η εξαγωγική οδός προς Τουρκία είναι κάτι που απαιτεί νέους αγωγούς και επιπρόσθετες επενδύσεις, για να φτάσει το φυσικό αέριο σε ευρωπαϊκές αγορές.
