Yψηλός βαθμός αβεβαιότητας περιβάλλει και πάλι το φετινό προφίλ των οικονομικών προβλέψεων για την κυπριακή οικονομία λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, των κυρώσεων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, αλλά και λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
Αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2024-2027, όπως εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 30 Απριλίου 2024 και υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο γενικός στόχος της στρατηγικής δημοσιονομικής πολιτικής που περιγράφεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2024-2027 και έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του υπουργείου είναι η υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης, με διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και μείωση του δημόσιου χρέους, ως ποσοστό του ΑΕΠ, με βιώσιμο τρόπο.
Στο επίκεντρο της Κυβέρνησης, η στρατηγική καθοδηγείται από την εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρύθμισης και Ανθεκτικότητας, το οποίο περιλαμβάνει τις κύριες εθνικές πολιτικές για βιώσιμη ανάπτυξη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Συνέπειες
Το Υπουργείο Οικονομικών καταγράφει τις συνέπειες των κυρώσεων, οι οποίες έχουν επηρεάσει επαγγελματικές υπηρεσίες, όπως λογιστές και δικηγόρους, ενώ υπάρχουν και συνέπειες στον τουριστικό τομέα, λόγω των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξης το 2023, η κυπριακή οικονομία επιδεικνύει συνεχή δύναμη και ανθεκτικότητα ακόμη και με το νέο εξωτερικό σοκ που προήλθε από τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Ίδια η πρόβλεψη για το 2024
Η πρόβλεψη για την ανάπτυξη για το 2024 δεν έχει αναθεωρηθεί και παραμένει αμετάβλητη στο 2,9%, παρόμοια με την πρόβλεψη που περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό 2024 (Οκτώβριος 2023). Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται να επιταχυνθεί περαιτέρω σε περίπου 3,1% το 2025, 3,2% το 2026 και 3,3% το 2027.
Από τομεακή άποψη, η ανάπτυξη αναμένεται να είναι ευρείας βάσης. Οι τομείς που αναμένεται να συμβάλουν περισσότερο στην ανάπτυξη την περίοδο 2024-2027 είναι αυτοί που σχετίζονται με το εμπόριο και τις τουριστικές δραστηριότητες. Άλλοι παράγοντες συνεισφοράς, αλλά σε μικρότερο βαθμό, είναι η αύξηση του κύκλου εργασιών στις εταιρίες τεχνολογίας και ο κατασκευαστικός τομέας.
Μετά το 2023 μόνο δύο κλάδοι σημείωσαν μικρή αρνητική ανάπτυξη, ο χρηματοοικονομικός και ο ασφαλιστικός κλάδος και άλλες επιχειρηματικές υπηρεσίες (λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν κατά της Ρωσίας).
Ωστόσο, προβλέπεται την περίοδο 2025-2027 να έχουν ελαφρά θετική συνεισφορά.
Η αναμενόμενη μείωση των αφίξεων τουριστών και της κατά κεφαλήν δαπάνης από το Ισραήλ το 2024, θα αντισταθμιστεί εν μέρει από τις αυξημένες αφίξεις από άλλες χώρες με υψηλές δαπάνες, όπως οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ελβετία και η Γαλλία. Ο τουρισμός αναμένεται να συνεχιστεί βελτιώνεται το 2025-2027 αλλά με βραδύτερο ρυθμό από τότε που έφτασε τα προ κρίσης επίπεδα.
Πού εντοπίζονται οι κίνδυνοι
Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην επικαιροποίηση του Προγράμματος Σταθερότητας κλίνουν κυρίως προς τα κάτω, δεδομένου του εξαιρετικά αβέβαιου εξωτερικού οικονομικού περιβάλλοντος, αναφέρει το Υπουργείο στο Πρόγραμμα Σταθερότητας.
Συγκεκριμένα, η συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή και μια πιθανή κλιμάκωση, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητική απόκλιση από το βασικό μακροοικονομικό σενάριο που παρουσιάζεται στο Πρόγραμμα, κυρίως μέσω των επιπτώσεών του στον τουρισμό και τις επενδύσεις.
Επιπλέον, ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, που δεν δείχνει σημάδια σημαντικής αποκλιμάκωσης, εγκυμονεί κινδύνους μέσω του καναλιού περαιτέρω κυρώσεων που θα επηρεάσουν αρνητικά τον τομέα των υπηρεσιών.
Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή ευαισθησία της Κύπρου στην τιμή του πετρελαίου και τον αντίκτυπό της στο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα, οι γεωπολιτικές αναταραχές γύρω από την περιοχή της Μέσης Ανατολής και την Ουκρανία απειλούν έναν νέο γύρο αυξήσεων της τιμής του πετρελαίου.
Η αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας μεταδίδεται στην τιμή των τελικών προϊόντων, επηρεάζοντας έτσι τα διαθέσιμα εισοδήματα και, ως εκ τούτου, την κατανάλωση. Η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις μπορούν επίσης να επηρεαστούν αρνητικά από αυστηρότερες από τις αναμενόμενες συνθήκες χρηματοδότησης. Οι εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα εξακολουθούν να θεωρούνται ως πηγή καθοδικού κινδύνου λόγω του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), αν και ο κίνδυνος μπορεί να χαρακτηριστεί μέτριος έως χαμηλός, λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για αποτελεσματική μείωση του επιπέδου των ΜΕΔ.
Ποιοι τομείς στηρίζουν την ανάπτυξη
Η ανάπτυξη το 2024 θα υποστηριχθεί από την εγχώρια ζήτηση.
Το υπουργείο αναφέρει στο πρόγραμμα ότι οι επενδύσεις θα ενισχυθούν με την εφαρμογή σημαντικού αριθμού έργων που περιλαμβάνονται στους τομείς του τουρισμού, των μεταφορών, της ενέργειας, υγείας και εκπαίδευσης, που υποστηρίζονται επίσης από τα έργα RRF (Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και θα έχουν αντίκτυπο στην ανάπτυξη την περίοδο 2023-2026, αλλά κυρίως το 2024-2025. Στο Πρόγραμμα που κατατέθηκε στις Βρυξέλλες σημειώνεται ότι η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να ακολουθήσει επιβραδυντική πορεία το 2024, αλλά προβλέπεται να παραμείνει ο κύριος μοχλός αύξησης του ΑΕΠ μαζί με την κρατική κατανάλωση.
Όσον αφορά τον κλάδο Τεχνολογίας, Πληροφοριών και Επικοινωνιών, ο οποίος παρουσίασε σημαντική άνοδο τα τελευταία χρόνια, το κράτος θα συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάπτυξη μέσω της διεύρυνσης του κύκλου εργασιών ξένων εταιρειών στον τομέα της τεχνολογίας που έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια.
Κλιματική αλλαγή, Fit-for-55 και διαρθρωτικά σχέδια
Οι προσπάθειες για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές της κυπριακής οικονομίας μέσω της πράσινης στρατηγικής της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του πακέτου Fit-for-55, περιλαμβάνουν τη μακροπρόθεσμη ατζέντα ενεργειακής πολιτικής και αυτό θα αντικατοπτρίζεται στο επικαιροποιημένο Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ατζέντας της Κυβέρνησης, αναφέρεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, και πρέπει να ληφθούν υπόψη οι δημοσιονομικές επιπτώσεις της πράσινης μετάβασης.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κυβέρνηση βρίσκεται επίσης σε διαδικασία φορολογικής μεταρρύθμισης, που θα περιλαμβάνει πράσινο φόρο προκειμένου να βελτιωθεί το πλαίσιο Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής Ανάπτυξης της Κύπρου.
Το 2024 είναι ένα μεταβατικό έτος, κατά το οποίο τα κράτη μέλη έχουν υποβάλει τα σχέδια σταθερότητάς τους τον Απρίλιο για τελευταία φορά, ενώ προετοιμάζονται για την υποβολή των νέων μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών διαρθρωτικών σχεδίων αργότερα εντός του έτους, μαζί με τα ετήσια σχέδια προόδου.
Ως εκ τούτου, σημειώνεται, το φετινό Πρόγραμμα Σταθερότητας συντάσσεται σύμφωνα με τις γραμμές του υφιστάμενου Κώδικα Δεοντολογίας, αν και πιο συνοπτικό, με επίκεντρο την παρουσίαση της εαρινής πρόβλεψης της κυπριακής κυβέρνησης για την περίοδο 2024-2027, όπως εκπονήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών.
Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις που διέπουν αυτήν την επικαιροποίηση του Προγράμματος Σταθερότητας υποβλήθηκαν στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο για έγκριση και το Συμβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα γενικά μεγέθη για το ΑΕΠ και το δημοσιονομικό ισοζύγιο, όπως προβλέπονται από το Υπουργείο Οικονομικών, θεωρούνται ρεαλιστικά για την υπό εξέταση περίοδο προγραμματισμού.
