Με μια μακροσκελή της ανακοίνωση, η Συντεχνία Επιστημονικού Προσωπικού της ΑΗΚ (ΣΕΠΑΗΚ) προειδοποιεί ότι εφόσον εφαρμοστεί ως έχει το μοντέλο ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας στην Κύπρο τότε θα επέλθει πρόσθετη αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μεσοπρόθεσμα. Στην ανακοίνωση αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας του μοντέλου («μοντέλο στόχος της ΕΕ»), σε άλλες χώρες – μέλη της ΕΕ (όπου ακούγονται πολλά παράπονα για «απροσδόκητα κέρδη των ΑΠΕ», διαρκούσης της ενεργειακής κρίσης) αλλά και στην Κύπρο από τα τέλη του 2022 και απευθύνεται έκκληση προς όλους τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας για «άμεση έναρξη διαλόγου για τροποποίηση του μοντέλου στη βάση των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ, ώστε να αποτρέπει τη δημιουργία συνθηκών στρέβλωσης στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και να εξυπηρετεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα συμφέροντα του Κύπριου καταναλωτή».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Νέα αύξηση στο ηλεκτρικό ρεύμα

Ο καθορισμός τιμών

Όπως αναφέρει η ΣΕΠΑΗΚ, στο Μοντέλο Στόχος η τιμή πώλησης ανά περίοδο εμπορίας στην Προημερήσια/Χονδρική Αγορά (για κάθε μισή ή μια ώρα), καθορίζεται βάσει της οριακής τιμής πώλησης (pay as cleared), δηλαδή της πιο ψηλής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας που περιλήφθηκε στις ποσότητες πώλησης. Η Προημερήσια Αγορά είναι ουσιαστικά μια δημοπρασία, αναφέρει η ΣΕΠΑΗΚ, όπου οι παραγωγοί υποβάλλουν προσφορές για να πωλήσουν ενέργεια, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες ζήτησης που υποβάλλουν οι προμηθευτές. Οι προσφορές των παραγωγών, σύμφωνα με τις αρχές που λειτουργούν οι αγορές, βασίζονται στο μεταβλητό κόστος, όπως πχ το κόστος καυσίμου και το κόστος των ρύπων. Σημειώνεται σχετικά ότι επιλέγονται οι προσφορές των παραγωγών με τη χαμηλότερη τιμή μέχρις ότου καλύψουν τις απαιτήσεις των προμηθευτών.

Και προσθέτει η συντεχνία των επιστημόνων της ΑΗΚ: «Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή (από) ΑΠΕ που θα συμμετέχει στην Προημερήσια/Χονδρική Αγορά, αν υποβάλει προσφορά με μηδενική τιμή, όσο δηλαδή το μεταβλητό της κόστος, σχεδόν πάντα θα επιλέγεται και θα αποζημιώνεται σύμφωνα με την ακριβότερη προσφορά που θα απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης της περιόδου. Λαμβάνοντας υπόψη ότι για την κάλυψη της ζήτησης θα απαιτείται και συμμετοχή της συμβατικής παραγωγής της ΑΗΚ ή άλλων παραγωγών και επειδή το κόστος της συμβατικής παραγωγής είναι κατά πολύ υψηλότερο από το συνολικό κόστος παραγωγής από ΑΠΕ, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η παραγωγή ΑΠΕ θα αποκομίζει υπέρογκα κέρδη από την εφαρμογή αυτού του Μοντέλου».

Παράδειγμα για τον ακριβότερο

Στη συνέχεια, η ΣΕΠΑΗΚ παραθέτει και ένα παράδειγμα για να γίνει πιο κατανοητή: «Αν η ζήτηση για συγκεκριμένη περίοδο θα καλυφθεί από μονάδες ΑΠΕ κόστους 5 Σεντ/kWh και συμβατικές μονάδες κόστους 13, 15, 18 και 19 Σεντ/kWh αντίστοιχα, το σύνολο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για κάλυψη της ζήτησης της συγκεκριμένης περιόδου θα πληρωθεί σε όλους στα 19 Σεντ/kWh. Όμως η διαφορά μεταξύ της τιμής πληρωμής και της τιμής προσφοράς για τον παραγωγό με τιμή προσφοράς 13 Σεντ/kWh είναι λογική για να καλύψει τα σταθερά του

έξοδα (αποσβέσεις, προσωπικό κλπ.), ενώ η αποζημίωση των παραγωγών από ΑΠΕ κρίνεται υπερβολική σε σχέση με το πραγματικό τους κόστος. Αυτά τα υπερβολικά κέρδη αποκαλούνται απρόσμενα ή ουρανοκατέβατα κέρδη (windfall profits) από την Ευρωπαϊκή Ένωση και με την πρόσφατη ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη έχουν προβληματίσει τα κράτη μέλη, την ένωση ρυθμιστών και την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή».     

Έντονη αμφισβήτηση σε χώρες της ΕΕ

Εν κατακλείδι, η ΣΕΠΑΗΚ επισημαίνει ότι σήμερα που το κόστος της παραγωγής με ορυκτά καύσιμα έχει εκτοξευθεί, το μοντέλο της ΕΕ (που θα εφαρμοστεί και στην Κύπρο σε λίγους μήνες) «τίθεται υπό έντονη αμφισβήτηση ακόμη και σε αγορές πολύ πιο ανταγωνιστικές από την μικρή Κύπρο. Ήδη Ισπανία και Πορτογαλία, επικαλούμενες τον μικρό βαθμό διασύνδεσης με τις υπόλοιπες αγορές της Ευρώπης, απαίτησαν και έχουν πάρει το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχουν προχωρήσει σε διαφοροποίηση του μοντέλου, ούτως ώστε να μειωθούν τα ουρανοκατέβατα κέρδη.

Στην Κύπρο, λόγω της μικρής αγοράς και του μειωμένου ανταγωνισμού, της ρύθμισης των τιμών της Παραγωγής και Προμήθειας της ΑΗΚ, αλλά και της έλλειψης οποιασδήποτε διασύνδεσης με άλλο δίκτυο, εκφράζονται από πολλούς έντονες αμφιβολίες για τον τρόπο εφαρμογής αυτού του Μοντέλου που αναμφίβολα θα οδηγήσει, βραχυπρόθεσμα και μάλλον μεσοπρόθεσμα, στην αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος».