Αποδίδει καρπούς ο πόλεμος κατά της αδήλωτης εργασίας, που εντατικοποιήθηκε με τη σύσταση, το 2017, της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων του Υπουργείου Εργασίας και με την έκδοση προστίμων, αν και υπάρχουν τομείς όπου το πρόβλημα παραμένει.

Αυτό συνοπτικά προκύπτει από την τελευταία ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων που παρουσιάστηκε στους κοινωνικούς εταίρους την περασμένη εβδομάδα, στο πλαίσιο συνεδρίασης της τεχνικής επιτροπής που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία, της οποίας προεδρεύει ο γ.δ. του Υπουργείου Εργασίας ως επικεφαλής της Υπηρεσίας.

Όπως ενημερώθηκαν συντεχνίες και εργοδότες, το 2022 πραγματοποιήθηκαν από την Υπηρεσία Επιθεωρήσεων 7.028 επιθεωρήσεις, οι οποίες κατανέμονται ως εξής: 1411 στον κλάδο των Κατασκευών, 1225 στον κλάδο του Χονδρικού Λιανικού Εμπορίου, 958 στον κλάδο των Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Εστίασης, 909 στον κλάδο της Μεταφοράς και Αποθήκευσης και 2.525 στους υπόλοιπους κλάδους Οικονομικών Δραστηριοτήτων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πρόστιμα και επιθεωρήσεις έριξαν στο 10% την αδήλωτη εργασία

Οι επιθεωρήσεις κάλυψαν 5488 εργοδότες και 1540 αυτοτελώς εργαζόμενους και στο  πλαίσιο των επιθεωρήσεων εξετάστηκαν 16.459 εργοδοτούμενοι, από τους οποίους οι 922 (5,60%) ήταν αδήλωτοι.

Αλλοδαποί οι περισσότεροι

Στην έκθεση της Υπηρεσίας αναφέρεται πως, από τους 922 αδήλωτους εργαζομένους, ποσοστό 22,20% ήταν Ελληνοκύπριοι, 2,16% Τουρκοκύπριοι, 19,60% κοινοτικοί και 55,96% αλλοδαποί από Τρίτες Χώρες.

Για σκοπούς σύγκρισης αναφέρουμε ότι κατά το 2021 πραγματοποιήθηκαν 4.343 επιθεωρήσεις, οι οποίες κάλυψαν 3.653 εργοδότες και 690 αυτοτελώς εργαζόμενους. Στο πλαίσιο των επιθεωρήσεων του 2021 εξετάστηκαν 10.166 εργοδοτούμενοι, από τους οποίους 887 (8,73%) ήταν αδήλωτοι. Από τους 887 αδήλωτους εργαζομένους του 2021, 37,99% ήταν Ελληνοκύπριοι, 0,56% Τουρκοκύπριοι, 20,52% Κοινοτικοί και 40,92% αλλοδαποί εργαζόμενοι από Τρίτες Χώρες.

Από τους 922 αδήλωτους εργαζόμενους που εντοπίστηκαν πέρσι, ένα άτομο ήταν λήπτης επιδόματος από την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας, ενώ 21 άτομα ήταν λήπτες Ανεργιακού Επιδόματος από τις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ποσοστό 0,13%).

Το 2021, από τους 887 αδήλωτους εργαζόμενους, δύο πρόσωπα ήταν δικαιούχοι επιδομάτων από την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας και 7 ήταν εγγεγραμμένα ως άνεργοι και λάμβαναν ανεργιακό επίδομα. Σημειώνεται πως ως αποτέλεσμα των επιθεωρήσεων την περσινή χρονιά εκδόθηκαν 621 Ειδοποιήσεις Διαπίστωσης Παράβασης σύμφωνα με τον περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο (αδήλωτη εργασία), ενώ εκδόθηκαν και αποστάλθηκαν 507 Πράξεις Επιβολής Προστίμου, με το συνολικό ποσό προστίμων να ανέρχεται στο €1.532.500.

Οι τομείς που «διαπρέπουν»

Από την κατάσταση των επιθεωρήσεων που έγιναν πέρσι, προκύπτει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν τομείς με διψήφια αδήλωτη εργασία, αλλά και τομείς με αδήλωτη εργασία αισθητά μεγαλύτερη από τον μέσο όρο που καταγράφηκε στο πλαίσιο των επιθεωρήσεων του 2022. Βάσει και της ετήσιας έκθεσης της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων, σοβαρό πρόβλημα όσον αφορά την αδήλωτη εργασία εντοπίζεται στο τομέα των Τεχνών, της Διασκέδασης και της Ψυχαγωγίας, με το ποσοστό αδήλωτης εργασίας να αγγίζει το 20%, αλλά και στον τομέα του κλάδου της φιλοξενίας – ξενοδοχεία /εστιατόρια- με το ποσοστό της αδήλωτης εργασίας βάσει και των επιθεωρήσεων να αγγίζει το 8,24%.

Αναλυτικά, βάσει και των επιθεωρήσεων που έγιναν πέρσι ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:

  • Γεωργία/Δασοκομία/Αλιεία: Έγιναν 127 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 302 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 10 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 3,31%).
  • Μεταποίηση: Έγιναν 431 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 1067 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 22 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 2,06%).
  • Κατασκευές: Έγιναν 1411 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 5124 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 279 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 5,44%).
  • Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο: Έγιναν 1225 έλεγχοι όπου εντοπίστηκαν 2126 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 88 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 4,14%).
  • Μεταφορά και Αποθήκευση: Έγιναν 909 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 1019 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 38 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 3,72%).
  • Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος/Υπηρεσιών Εστίασης:  Έγιναν 958 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 3751 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 309 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 8,24%).
  • Επαγγελματικές/Επιστημονικές/Τεχνικές Δραστηριότητες: Έγιναν 256 έλεγχοι όπου εντοπίστηκαν 568 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 24 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 4,23%).
  • Εκπαίδευση: Έγιναν 260 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 490 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 18 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 3,68%).
  • Δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα: Έγιναν 349 έλεγχοι όπου εντοπίστηκαν 399 υπάλληλοι εκ των οποίων οι 9 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 2,25%).
  • Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία: Έγιναν 186 έλεγχοι όπου εντοπίστηκαν 209 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 42 ήταν αδήλωτοι. (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 20,10%).
  • Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών: Έγιναν 395 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 357 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 24 ήταν αδήλωτοι. (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 6,72%).
  • Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες: Έγιναν 329 έλεγχοι, όπου εντοπίστηκαν 656 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 56 ήταν αδήλωτοι (Ποσοστό αδήλωτης εργασίας 8,50%).

Αυξήθηκαν ευτυχώς τα «καρφώματα» στο 77778577

Αρκετές από τις επιθεωρήσεις και τους ελέγχους της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων του Υπουργείου Εργασίας προκύπτουν από τηλεφωνικές και γραπτές καταγγελίες.

Καταγγελίες που γίνονται συνήθως στη γραμμή 77778577, οι οποίες την περσινή χρονιά κατέγραψαν σημαντική αύξηση. To 2022, από τις 7.028 επιθεωρήσεις, οι 2497 έλεγχοι έγιναν στο πλαίσιο μηνιαίων εκστρατειών (ποσοστό 35,5%), όπου εντοπίστηκαν 5951 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 216 ήταν αδήλωτοι (ποσοστό 3,63%).

Οι 1043 αφορούσαν καταγγελίες (ποσοστό 14,84%) όπου εντοπίστηκαν 3012 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 261 ήταν αδήλωτοι (ποσοστό 8,67%) και οι 3488, ήταν αυτεπάγγελτες (ποσοστό 50,3%), όπου εντοπίστηκαν 7496 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι 445 ήταν αδήλωτοι (ποσοστό 5,93%).

Οι στοχευμένες επιθεωρήσεις σε επιχειρήσεις του κάθε κλάδου προκύπτουν κατόπιν αξιολόγησης κινδύνου ή με βάση πληροφορίες που λαμβάνονται μέσω της Παγκύπριας τηλεφωνικής γραμμής καταγγελιών, 77778577.

Κατά το 2022, λήφθηκαν 631 καταγγελίες για αδήλωτη και παράνομη εργασία καθώς και για θέματα που αφορούν όρους εργοδότησης των εργαζομένων (409 τηλεφωνικές και 222 γραπτές).

Κατά το 2021 λήφθηκαν 496 καταγγελίες για αδήλωτη και παράνομη εργοδότηση (τηλεφωνικώς και εγγράφως).

Σημειώνεται ότι, με τη διαδικασία που έχει καθοριστεί και συμφωνηθεί με τις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων και την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας, στην Υπηρεσία Επιθεωρήσεων αποστέλλονται για χειρισμό όλες οι καταγγελίες που λαμβάνουν τόσο οι Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων όσο και η Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας που αφορούν αδήλωτη και παράνομη εργασία.

Περισσότερες επιθεωρήσεις, λιγότερες παρανομίες

Η αύξηση των επιθεωρήσεων το 2022, ως αποτέλεσμα και της άρσης των περιορισμών που υπήρχαν λόγω πανδημίας το 2021, φαίνεται να αύξησε μεν τον αριθμό των αδήλωτων εργοδοτουμένων, αλλά την ίδια ώρα μείωσε και το ποσοστό της αδήλωτης εργασίας, από το 8,73% το 2021 στο 5,60% την περσινή χρονιά.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, όπως ανέφερε και κατά την αποτίμηση του 10ετους έργου του Υπουργείου Εργασίας νωρίτερα φέτος ο τέως υπουργός, Κυριάκος Κούσιος, το ποσοστό αδήλωτης εργασίας το 2009 εκτιμήθηκε στο 25%, ενώ με τη σύσταση της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων το 2017 μειώθηκε στο 15% και το 2022 περιορίστηκε περαιτέρω γύρω στο 6%.

Προφανώς η εντύπωση που τείνει να εμπεδωθεί στην αγορά ότι οι επιθεωρήσεις γίνονται συχνότερα και εντατικότερα οδηγεί εργοδότες και εργοδοτούμενους σε περισσότερο σεβασμό των συναφών νόμων.