Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο θα είναι ο επόμενος μεγάλος σταθμός για το Κυπριακό. Στο μεσοδιάστημα, αυτό που θα κρίνει το κατά πόσο μέχρι τότε μπορούν να δημιουργηθούν εκ νέου θετικές προοπτικές για ενεργοποίηση της διαδικασίας των Ηνωμένων Εθνών είναι το ξεκαθάρισμα των προθέσεων της τουρκικής κυβέρνησης.
Η στάσης της Άγκυρας είναι αυτή που ουσιαστικά θα ανάψει το πράσινο φως στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για επανεκκίνηση της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού. Ο επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού φαίνεται αποφασισμένος για μια ακόμα προσπάθεια στο Κυπριακό προκειμένου να υπάρξει θετική κατάληξη, νοουμένου βέβαια ότι θα διαπιστώσει ότι υπάρχει προοπτική αυτή η νέα πρωτοβουλία του να έχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Αυτό το οποίο σημειώνεται είναι ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες φέρεται να δηλώνει πώς το Κυπριακό θα ήταν ένα από τα ζητήματα που θα ήθελε μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας του στη θέση του ΓΓ του ΟΗΕ, να κλείσει θετικά. Μάλιστα φέρεται να έχει πει πώς αυτό αποτελεί και ένα μεγάλο στοίχημα για τον ίδιο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι διατεθειμένος να μπει ξανά σε μία διαδικασία χωρίς να διαπιστώνει ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να δημιουργηθούν οι προοπτικές να προχωρήσει η διαδικασία και για να γίνει αυτό θα πρέπει τα συμβαλλόμενα μέρη, δηλαδή οι δύο κοινότητες και κυρίως η Τουρκία, να δείξουν ότι είναι έτοιμες για επάνοδο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο πάντα των Ηνωμένων Εθνών. Το δείγμα γραφής μάλιστα όλων των πλευρών πρέπει να είναι ειλικρινές και επί της ουσίας, αυτό είναι που φαίνεται να μεταφέρει ως μήνυμα ο Αντόνιο Γκουτέρες στις επαφές που πραγματοποιεί. Το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται ένα πήγαινε- έλα αξιωματούχων του διεθνούς οργανισμού στη Λευκωσία, αλλά και σε Αθήνα και Άγκυρα για προετοιμασία του εδάφους ενόψει της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, η αποτελεί το επόμενο σημαντικό ορόσημο για μια νέα πρωτοβουλία.
Εν αναμονή αποκάλυψης των τουρκικών προθέσεων
Τα πρώτα δείγματα γραφής από τις εξελίξεις της εβδομάδας που πέρασε δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα, δείχνουν όμως μια αναδιαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού ευρύτερα. Γεγονός το οποίο τόσο η Λευκωσία, όσο και η Αθήνα κρίνουν ως πρώτη αντίδραση, θετικά. Η πρόθεση Ερντογάν για μία στροφή στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και η αναθέρμανση του φλερτ με την ΕΕ και το μομέντουμ, όπως έχει χαρακτηριστεί, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δημιουργούν κάποια δεδομένα μέσα από τα οποία μπορούν να δημιουργηθεί εκ νέου μια νέα προοπτική. Η συγκυρία αυτή είναι που ενδεχομένως να μπορεί να μετεξελιχθεί σε μία θετική προϋπόθεση στο πλαίσιο μίας νέας πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών που μπορέσει να δημιουργήσει ξανά προοπτική στο Κυπριακό. Είναι για αυτό που το διάστημα αυτό μέχρι και τις αρχές του φθινοπώρου, θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ξεκαθάρισμα του σκηνικού.
>> Πρώτον: Θα διαπιστωθεί εάν η πρόθεση αλλαγής στάσης στην εξωτερική πολιτικής της Άγκυρας δεν ήταν περιστασιακή στο Βίλνιους αλλά υπάρχει μία σταθερή νέα γραμμή με εκ νέου ευρωπαϊκή στόχευση.
>> Δεύτερον: Κατά πόσο είναι πρόθυμη η τουρκική Κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να συμπεριλάβει και το Κυπριακό στην ατζέντα καλών προθέσεων της, τόσο για τα ευρωτουρκικά όσο και για τα ελληνοτουρκικά.
Μήνυμα από Λευκωσία προς τον ΓΓ του ΟΗΕ
Το ταξίδι του Υπουργού Εξωτερικών Κωνσταντίνου Κόμπου την προηγούμενη βδομάδα και η συνάντηση του με τον Αντόνιο Γκουτέρες στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών κρίνεται ότι είχε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Η δήλωση των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας την περασμένη Τετάρτη είχε αρκετά ενθαρρυντικά στοιχεία που δείχνουν σε ένα βαθμό και τις προθέσεις του διεθνούς οργανισμού στο Κυπριακό. Η παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών και οι επαφές που είχε στην Νέα Υόρκη με διάφορους αξιωματούχους στον ΟΗΕ, είχαν και αυτές το δικό τους μερίδιο στο τελικό αποτέλεσμα όπως αποτυπώθηκε στο τελικό κείμενο. Είχε προηγηθεί η ενημέρωση των μελών του Συμβουλίου από τον Κόλιν Στιούρτ, ενώ διπλωματικές πληροφορίες αναφέρουν ότι από πλευράς Βρετανών, υπήρχε η πρόθεση για μη έκδοση δήλωσης από το Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά ενός πιο υποβαθμισμένου κειμένου και χωρίς συγκεκριμένες αναφορές για το Κυπριακό. Μέσα από ενέργειες που έγιναν, υπήρξε τελικά αναβάθμιση του κειμένου σε επίσημη δήλωση με αναφορές που κρίνονται σημαντικές όπως:
>> Η προτροπή για μη παραβίαση του status quo
>> Η αναφορά στην μορφή της λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας
>> τη στήριξη στον διορισμό απεσταλμένου.
Αυτό το οποίο κρίνεται ωστόσο ως εξαιρετικά σημαντικό, είναι η γενική διαπίστωση καλών προθέσεων της νέας Κυβέρνησης και του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, για επανέναρξη της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων. Κάτι το οποίο ήταν και η γενικότερη διαπίστωση σημαντικών χωρών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και στο οποίο, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, έγινε αναφορά κατά τη συζήτηση του θέματος πίσω από κλειστές πόρτες.
Κατά τη συνάντηση του με τον ΓΓ του ΟΗΕ, ο Κωνσταντίνος Κόμπος μετέφερε τη θέση της Λευκωσίας ότι είναι έτοιμη για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διεκόπησαν τον Ιούλιο του 2017. Μια θέση την οποία όπως υποστηρίζει η Λευκωσία κατάφερε να περάσει στον Αντόνιο Γκουτέρες, που διαπιστώνει, όπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, ειλικρίνεια στις προθέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, στρέφοντας πλέον την προσοχή του στην τουρκική πλευρά.
Ξεκαθάρισμα για απεσταλμένο ΕΕ
Διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Κωνσταντίνου Κόμπου στη Νέα Υόρκη ξεκαθαρίστηκε και η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας σε σχέση με την ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ. Αυτό οποίο τονίστηκε τόσο κατά τη διάρκεια της συνάντηση του ΥΠΕΞ με τον Αντόνιο Γκουτέρες όσο και με την Ντι Κάρλο είναι ότι η διαδικασία και η πρωτοβουλία για τις διαπραγματεύσεις επίλυσης του Κυπριακό είναι στον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών και ο διορισμός απεσταλμένου από πλευράς ΕΕ θα λειτουργεί συμπληρωματικά στις προσπάθειες των Ηνωμένών Εθνών. Εξηγήθηκε δηλαδή προς αποφυγή παρερμηνειών ότι η κυριότητα της διαδικασίας είναι στα Ηνωμένα Έθνη. Συνεπώς ο ΟΗΕ είναι που έχει και το κλειδί για να αναλάβει πρωτοβουλία ενεργοποίησης της διαδικασίας για το Κυπριακό. Απομένει λοιπόν να διαπιστωθεί και από πλευράς Τουρκίας η ανάλογη βούληση για να μπορέσει να αναληφθεί μια νέα πρωτοβουλία, κάτι το οποίο αναμένεται να διαφανεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό το οποίο αναφέρουν οι πληροφορίες είναι ότι από πλευράς του ΟΗΕ έγινε μία πρώτη βολισκόπηση της Άγκυρας, περιμένοντας απαντήσεις. Η προτεραιότητα της τουρκικής διπλωματίας ήταν στραμμένη αυτές τις μέρες στο Βίλνιους και στις εργασίες της Συνόδου του ΝΑΤΟ για ένταξη της Σουηδίας, κατά την οποία, όπως διαπιστώθηκε, η Τουρκία επιχείρησε και κατάφερε να πάρει στρατιωτικά ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ, θέτοντας παράλληλα στο τραπέζι και το θέμα των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η Λευκωσία εκτιμά ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα έχει ενδιαφέρον να διαφανεί κατά πόσο θα διατηρηθεί το καλό κλίμα που φαίνεται να έχει αρχίσει να διαμορφώνεται όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά και εν συνεχεία, η Τουρκία να συνεχίσει να διατηρεί ανοικτή τη συζήτηση για τα ευρωτουρκικά. Το ζητούμενο είναι αυτή η στροφή της Τουρκίας να έχει συνέχεια και συνέπεια με την Κυβέρνηση να θεωρεί ότι μέσα στο γενικότερο πλαίσιο των σχέσεων Άγκυρας- Βρυξελλών μπορεί να χωρέσει και το Κυπριακό.
Αναμένεται κάθοδος αξιωματούχων του ΟΗΕ
Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένονται επισκέψεις στην Κύπρο σε ανώτατο επίπεδο αξιωματούχων του ΟΗΕ για επαφές με τις δύο πλευρές. Αυτό, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, είναι ενδεικτικό στοιχείο της θετικής διάθεσης από πλευράς Ηνωμένων Εθνών για μια νέα προσπάθεια βολιδοσκόπησης προθέσεων προετοιμασίας του εδάφους, ενόψει και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το Σεπτέμβριο. Η παρουσία όλων των μερών, θα είναι μια ιδανική ευκαιρία για να διαπιστωθεί κατά πόσο υπάρχει προοπτική για να δοθεί συνέχεια σε αυτή την προσπάθεια.
Από πλευράς Βρυξελλών, αυτό το οποίο αναφέρουν οι πληροφορίες μας, είναι ότι η πρώτη εκτίμηση τους είναι ότι υπάρχει έδαφος από τουρκικής πλευράς. Αυτό τουλάχιστον φαίνεται να ήταν εντύπωση άφησε ο Τούρκος Πρόεδρος στη συνάντηση που είχε τον Σάρλ Μισέλ.
Αναμενόμενη η πρώτη αντίδραση της Άγκυρας στη δήλωση του Σ.Α.
Η πρώτη αντίδραση από πλευράς Τουρκίας ήρθε από το Υπουργείο Εξωτερικών και αφορούσε τη δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η τουρκική κυβέρνηση επανέλαβε τη γνωστή θέση περί του τέλους του δρόμου των προσπαθειών στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία όπως ανέφερε στην ανακοίνωση του, δεν εκφράζει πλέον του Τουρκοκυπρίους.
Επανέλαβε επίσης τις γνωστές τουρκικές θέσεις περί δύο λαών και δύο κρατών στην Κύπρο, τις οποίες επανέλαβε λίγο αργότερο και το κατοχικό καθεστώς στη δική του ανακοίνωση. Μια πρώτη ανάγνωση της τουρκικής δήλωσης είναι ότι η Τουρκία δεν δείχνει διάθεση αλλαγής της στάσης, επιμένοντας να θέτει ζήτημα αναγνώρισης κυριαρχίας του ψευδοκράτους. Κάτι το οποίο ασφαλώς δεν δημιουργεί καμία προϋπόθεση για ενεργοποίηση της διαδικασίας στο Κυπριακό, από τη στιγμή που τα Ηνωμένα Έθνη γνωρίζουν πώς η θέση αυτή δεν γίνεται αποδεχτή και δεν είναι προς συζήτηση από ελληνοκυπριακής πλευράς, αλλά ούτε και προβλέπεται από τα σχετικά ψηφίσματα του.
Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν πώς η αντίδραση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών ήταν αναμενόμενη στη δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, υποδεικνύοντας ότι είχαν γίνει και ενέργειες για διαφορετικό λεκτικό αναφοράς. Την ίδια ώρα όμως εκτιμούν πώς ανεξάρτητα του τι δηλώνεται δημόσια, αυτό που έχει σημασία είναι οι απαντήσεις που θα δοθούν προς τα Ηνωμένα Έθνη σε παρασκηνιακό επίπεδο, σε σχέση με το Κυπριακό και κατά πόσο είναι διαθέσιμοι να μπουν ξανά σε διαδικασία συζητήσεων για λύση.
