Όσοι εμπλέκονται ή παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στο Κυπριακό καταλήγουν σε μία κοινή εκτίμηση: για να καταστεί δυνατή μια επανεκκίνηση που θα στοχεύει σε επανέναρξη συνομιλιών δεν αρκεί η συγκατάθεση των δύο μερών στην Κύπρο αλλά θα πρέπει να πειστεί και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Λευκωσία, ενόψει Νέας Υόρκης κινείται προκειμένου να καταστεί δυνατό:
(α) να διαφοροποιήσει την προσέγγιση της τουρκική πλευρά και να δείξει σημάδια διάθεσης συζήτησης του Κυπριακού, και
(β) να αλλάξει στάση ο Αντόνιο Γκουτέρες και να προχωρήσει στο διορισμό ενός απεσταλμένου με συγκεκριμένη αποστολή.
Οι όποιες παρεμβάσεις γίνουν, το αμέσως επόμενο διάστημα, προς αυτή την κατεύθυνση θεωρούνται ιδιαίτερη σημασίας, με την κυπριακή κυβέρνηση να επενδύει σε κινήσεις από την ισχυρή ομάδα του Συμβουλίου Ασφαλείας και κυρίως του Αμερικανούς.
Το τηλεφώνημα του Άντονι Μπλίνκεν προς τον Κωνσταντίνο Κόμπο, την περασμένη Δευτέρα, έδωσε την ευκαιρία στον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών να παραθέσει κάποια από τα θέλω της Λευκωσίας σ’ ό,τι αφορά το Κυπριακό. Εκτιμάται ως σημαντικό το γεγονός ότι το τηλεφώνημα Μπλίνκεν προς Κόμπο ήταν με πρωτοβουλία της αμερικανικής πλευράς και έρχεται σε μια καθοριστική στιγμή όσον αφορά το Κυπριακό.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, από τη συνομιλία Μπλίνκεν-Κόμπου φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ήταν έτοιμος να ακούσει και να καταγράψει τα «θέλω» του Κύπριου ομολόγου του. Κι αυτή η θετική διάθεση του Αμερικανού ΥΠΕΞ επέτρεψε στον Κ. Κόμπο να καταγράψει συγκεκριμένες κινήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν από αμερικανικής πλευράς και οι οποίες θα συνέβαλλαν στο να βοηθηθεί το Κυπριακό και η προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών.
Τα «θέλω» της Λευκωσίας
Σύμφωνα με τις πληροφορίες από κυπριακής πλευράς, η Λευκωσία μετέφερε προς την Ουάσιγκτον τρία «θέλω» τα οποία θεωρεί πως οι ΗΠΑ με το εκτόπισμά του στη διεθνή σκηνή μπορεί να επηρεάσουν πράγματα και καταστάσεις τόσο προς την κατεύθυνση της Τουρκίας όσο και προς την πλευρά του Γενικού Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες:
1 – Τέθηκε η ανάγκη να συνεχιστεί η στήριξη των προσπαθειών για επανέναρξη των συνομιλιών μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών – Η διατήρηση των κινήσεων στο Κυπριακό κάτω από την ομπρέλα του Συμβουλίου Ασφαλείας θέμα ιδιαίτερα λεπτό και σημαντικό για την ελληνοκυπριακή πλευρά, καθώς με αυτό τον τρόπο διατηρείται η συζήτηση εντός των παραμέτρων των αποφάσεων του διεθνούς οργανισμού και περιορίζει το πεδίο δράσης για την τουρκική πλευρά που θέλει τις συζητήσεις να κινηθούν εκτός της συμφωνημένης βάσης λύσης.
2 – Να ασκηθούν οι απαραίτητες πιέσεις προς την τουρκική πλευρά και κυρίως προς την Τουρκία προκειμένου διαφοροποιηθεί η τρέχουσα πολιτική που ακολουθείται, περί αναγνώρισης κυριαρχικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων, κάτι που, εκτιμάται ότι, θα επιτρέψει σε επανέναρξη των προσπαθειών στο Κυπριακό – Για τη Λευκωσία είναι ξεκάθαρος ο καταλυτικός ρόλος που μπορούν να παίξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες προς την κατεύθυνση της Άγκυρας.
3 – Να γίνουν κινήσεις προς την πλευρά του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κατά τρόπο ώστε ο ίδιος να προχωρήσει σε διορισμό απεσταλμένου στο Κυπριακό – Οι ΗΠΑ είναι από τις χώρες που μπορεί να πείσουν τον Αντόνιο Γκουτέρες στο να δείξει εκ νέου ενδιαφέρον στο Κυπριακό και να προβεί σε κινήσεις που θα δώσουν ώθηση προς τον διάλογο. Επίσης η Ουάσιγκτον εκ της θέσεως της δύναται να δώσει εκείνες τις διπλωματικές «εγγυήσεις» που θα ήθελε ο ΓΓ ΟΗΕ προκειμένου να κινηθεί, λαμβανομένου υπόψη ότι μετά από τρεις αποτυχημένες προσπάθειες υπάρχει από μέρους έντονη επιφύλαξη για μια νέα πρωτοβουλία η οποία ενδεχομένως να καταλήξει και πάλι σε αδιέξοδο.
Αυτό που κρατά η Λευκωσία από την επικοινωνία Μπλίνκεν-Κόμπου, σ’ ό,τι αφορά το Κυπριακό, είναι η ξεκάθαρη θέση της Ουάσιγκτον ότι απορρίπτει λογικές λύσης δύο κρατών και στηρίζει τη συμφωνημένη βάση για επίτευξη λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αυτή μπορεί να λειτουργήσει προς δύο κατευθύνσεις: να αποτελέσει ανάχωμα στις όποιες παρασκηνιακές ή άλλες συζητήσεις για αναζήτηση μιας άλλης οδού συμφωνίας που θα κινείται εκτός των όσων τα ψηφίσματα του ΣΑ ΟΗΕ καταγράφουν, και να στείλει μήνυμα και προς τα άλλα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η νέα κάθοδος Γιέτζια
Ο βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μίροσλαβ Γιέτζια αναμένεται στην Κύπρο στις 27 Αυγούστου και προγραμματίζει να μείνει στο νησί μέχρι τις 29 του μήνα. Θα συναντηθεί χωριστά με τους δύο ηγέτες με τους οποίους θα συζητήσει την παρούσα κατάσταση πραγμάτων στο Κυπριακό ενόψει και των επαφών που θα γίνουν τον ερχόμενο μήνα στη Νέα Υόρκη.
Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η αποστολή Γιέτζια αποσκοπεί και στο να καταγραφούν οι προθέσεις Νίκου Χριστοδουλίδη και Ερσίν Τατάρ, λαμβανομένου υπόψη ότι και οι δύο θα έχουν χωριστές συναντήσεις με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Παράλληλα αναμένεται ότι θα συζητήσει και με τους δύο το ενδεχόμενο μιας πιθανής τριμερούς συνάντησης στη Νέα Υόρκη μετά το πέρας των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Τόσο η ελληνοκυπριακή όσο και η τουρκοκυπριακή πλευρά ευνοούν μια κοινή συνάντηση των δύο ηγετών με τον Γενικό Γραμματέα, αν και η κάθε μια βλέπει αυτή την τριμερή από διαφορετική οπτική γωνία παρ’ όλο ότι έχουν διαφορετικές στοχεύσεις.
Ζητούμενο για την ελληνοκυπριακή πλευρά είναι η πραγματοποίηση μιας τριμερούς η οποία θα δώσει ώθηση σε επανέναρξη των προσπαθειών στο Κυπριακό. Παράλληλα, μια απόφαση από πλευράς Γκουτέρες για διορισμό απεσταλμένου θα θεωρείτο επιτυχές επιστέγασμα της όλης προσπάθειας. Από την άλλη η τουρκοκυπριακή πλευρά θέλει να πάει σε μια κοινή συνάντηση με τον ΓΓ προκειμένου να ξεκαθαρίσει και δια ζώσης ότι χωρίς την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και το ίσο διεθνές καθεστώς των Τουρκοκυπρίων είναι αδύνατη η όποια νέα προσπάθεια στο Κυπριακό.
Ο Τατάρ θα μπορεί παράλληλα να δηλώνει μετά τη συνάντηση ότι του δόθηκε η ευκαιρία να θέσει την αξίωση αυτή στο τραπέζι της τριμερούς. Η τουρκική πλευρά γνωρίζει από τώρα και πριν πατήσουν το πόδι τους στη Νέα Υόρκη πως εάν παραμείνει το αδιέξοδο ως όχι η ίδια δεν θα έχει κάποια ζημιά.
Κατά την επικοινωνία που είχε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης με τα Ηνωμένα Έθνη επανέλαβε για τέταρτη φορά την ετοιμότητα για μια κοινή συνάντηση με τον Ερσίν Τατάρ στην παρουσία και του Μίροσλαβ Γιέτζια. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωσε έτοιμος, εάν προσκληθούν από τον αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών, να συναντηθεί έστω και άτυπα με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Παρά την από μέρους του επαναλαμβανόμενη ετοιμότητα για συνάντηση ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης γνωρίζει πως οι πιθανότητες να βρεθούν οι τρεις επί κυπριακού εδάφους είναι ελάχιστες, μιας και ο Ερσίν Τατάρ μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει ανάλογη πρόθεση προς αυτή την κατεύθυνση. Η μπάλα βρίσκεται τώρα στην πλευρά των Ηνωμένων Εθνών να αποφασίσουν εάν θα απευθύνουν πρόσκληση ή όχι.
Μήνυμα από Νέα Υόρκη προς Βρυξέλλες
Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των συναντήσεων της Νέας Υόρκης αυτό θα έχει αντίκτυπο και στις Βρυξέλλες, όσον αφορά τον ρόλο που μπορεί να παίξει στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των προσπαθειών στο Κυπριακό. Κυρίως ο αντίκτυπος θα είναι στο θέμα του διορισμού απεσταλμένου της ΕΕ. Σε διπλωματικό επίπεδο αναγνωρίζεται πως μια θετική κατάληξη στη Νέα Υόρκη και μια απόφαση από τον ΓΓ ΟΗΕ για διορισμό απεσταλμένου θα δώσει ώθηση και προς την ΕΕ για να προβεί και η ίδια σε μια ανάλογη κίνηση. Από την άλλη η οποία δυστοκία από πλευράς Γκουτέρες θα δυσκολέψει τα πράγματα σε επίπεδο ΕΕ λαμβανομένης υπόψη της θέσης των Βρυξελλών ότι δεν θέλουν να προβούν σε κινήσεις οι οποίες άμεσα ή έμμεσα θα καπελώνουν τον ΓΓ ΟΗΕ.
Το σκληρό παζάρι Ερντογάν με ΝΑΤΟ και ΕΕ
Η Τουρκία διαχρονικά χειρίζεται το Κυπριακό ως κομμάτι ενός μεγαλύτερου πακέτου θεμάτων εθνικού ενδιαφέροντος. Γι’ αυτό και φροντίζει μέσα σ’ ένα ευρύτερο πάρε-δώσε να χρησιμοποιεί το πακέτο επιζητώντας συγκεκριμένα ανταλλάγματα που θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις της, είτε αυτές αφορούν τον διάλογό της με την ΕΕ είτε το ΝΑΤΟ. Αυτό το παιχνίδι δεν αποκλείεται να το παίξει και τώρα ο Ερντογάν στην προσπάθεια που καταβάλλει για αναθέρμανση των σχέσεών του με την ΕΕ αλλά και για να δεχθεί την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Η Λευκωσία βρέθηκε πολλές φορές αντιμέτωποι με τα σκληρά παζάρια που έκανε ο Ερντογάν προς την κατεύθυνση της Δύσης. Εκείνο που πάντα φόβιζε την κυπριακή κυβέρνηση ήταν η προθυμία πολλών εντός της ΕΕ να ικανοποιήσουν τις τουρκικές απαιτήσεις στο Κυπριακό, παρά τις όποιες ενστάσεις της Λευκωσίας. Και αυτό είχε να κάνει με το γεγονός ότι οι πλείστες χώρες της ΕΕ έβλεπαν το κεφάλαιο Τουρκία στο πλαίσιο και του ΝΑΤΟ και επιμετρούσαν τον σημαντικό ρόλο που παίζει η χώρα εντός της βορειοατλαντικής συμμαχίας.
Η εκκρεμότητα με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, παρά την θετική τοποθέτηση στάση που τήρησε ο Ερντογάν στο Βίλνιους τον περασμένο μήνα, αφήνει παράλληλα ανοικτό και το ενδεχόμενο να γίνουν κινήσεις ικανοποίησης των απαιτήσεων της Άγκυρας σε άλλα θέματα που υπάρχουν στην ατζέντα των συζητήσεων της τουρκικής ηγεσίας με τους συμμάχους της.
