Πριν από λίγες μέρες ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Ανώτατου Θεσμικού Οργάνου της ΕΕ κ. Charles Michel ανακοίνωσε την πρόθεση του να διεκδικήσει θέση στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές του προσεχούς Ιουνίου. Η πρόθεση του κ. Michel δεν θα αποτελούσε είδηση αν το ενδεχόμενο εκλογής του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα είχε σοβαρές παρενέργειες για το όλο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Όπως είναι γνωστό ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκπροσωπεί την Ένωση διεθνώς και έχει την ευθύνη σύγκλησης συνεδριών των ηγετών των χωρών μελών της Ένωσης καθώς επίσης και τον καταρτισμό, σε διαβούλευση με τους ηγέτες των χωρών μελών, της ημερήσιας διάταξης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στο σώμα αυτό λαμβάνονται οι πιο σημαντικές, μακράς πνοής αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το πρόβλημα που δημιουργείται με το ενδεχόμενο εκλογής του κ. Michel σε θέση ευρωβουλευτή είναι πως με βάση το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ, σε περίπτωση κένωσης της θέσης του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πριν από τη λήξη της θητείας του ο ηγέτης που τον διαδέχεται στην προεδρία του Συμβουλίου είναι ο ηγέτης του οποίου η χώρα ασκεί στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία την εκ περιτροπής εξάμηνη Προεδρία της Ένωσης.
Την εξάμηνη προεδρία της Ένωσης θα ασκεί από τον ερχόμενο Ιούνιο η Ουγγαρία της οποίας πρωθυπουργός είναι ο κ. Viktor Mihaly Orban. Μπορεί άραγε να αναλογιστεί κανείς τι θα σημαίνει για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου από τον κ. Orban; Ένα ηγέτη που κατηγορείται εδώ και χρόνια, και όχι άδικα, για αντιευρωπαϊκή συμπεριφορά που υποσκάπτει τις πιο θεμελιώδεις αξίες – το κράτος δικαίου και άλλες – πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε αυτή καθαυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τον μόνο ίσως ηγέτη της Ένωσης που προσπαθεί να ματαιώσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη στον δοκιμαζόμενο λαό της Ουκρανίας. Ο κ. Orban είναι ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που διατηρεί μέχρι σήμερα άριστες σχέσεις και συνεργάζεται με τους πιο αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου περιλαμβανομένου του κ. Ερντογάν καθώς και τον ηγέτη της Ρωσίας κ. Πούτιν που φέρει την κύρια ευθύνη για τα πιο ειδεχθή κακουργήματα και εγκλήματα πολέμου που εδώ και δύο χρόνια διαπράττονται σε βάρος του ουκρανικού λαού.
Θεωρώ πως μέσα στις συνθήκες που περίγραψα πιο πάνω η απόφαση του κ. Michel, να εγκαταλείψει, εφόσον εκλέγει ευρωβουλευτής τη θέση του Προέδρου του Συμβουλίου και να παραδώσει την ηγεσία της Ένωσης στον κ. Orban συνιστά πράξη έσχατης πολιτικής απερισκεψίας που εκθέτει σε κίνδυνο την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ελπίζω και εύχομαι οι ηγέτες των χωρών μελών της Ένωσης να αντιμετωπίσουν άμεσα την πρόκληση με τρόπο που να διασώζει την Ένωση από τον κίνδυνο που δημιουργεί η απόφαση ενός ανθρώπου που οι ίδιοι επέλεξαν να ηγηθεί του πιο σημαντικού ίσως θεσμού της Ένωσης. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο της Ένωσης παρέχει αυτή την δυνατότητα στους εθνικούς ηγέτες νοουμένου ότι αποφασίζουν να ενεργήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά.
Η εξόφθαλμη αστοχία των ηγετών των χωρών μελών της Ένωσης να επιλέξουν πριν από πέντε σχεδόν χρόνια τον Charles Michel για την ύψιστη θέση του Προέδρου του Συμβουλίου ελπίζω πως θα τους φρονηματίσει σε σχέση με τα κριτήρια που πρέπει να πρυτανεύουν όταν αυτοί θα αποφασίζουν τον προσεχή Ιούνιο/Ιούλιο ή και νωρίτερα ποιους ανθρώπους προωθούν και αναδεικνύουν στα κορυφαία λειτουργήματα της ΕΕ. Πολύ περισσότερο σήμερα που το μεγάλο διακύβευμα για τους ευρωπαϊκούς λαούς δεν είναι άλλο από την ίδια την επιβίωση της Ένωσης σε ένα κόσμο οδυνηρά άναρχο και κατ’ επέκταση απρόβλεπτα επικίνδυνο.
Μερικές λοιπόν σκέψεις γύρω από τα κριτήρια στη βάση των οποίων οι εθνικοί ηγέτες θα μπορούσαν να υπηρετήσουν αληθινά την προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ηγετικά αναστήματα υπάρχουν σε αφθονία σε όλη την Ευρώπη και είναι προσωπικότητες με αποδεδειγμένα ηγετικά χαρίσματα πέρα και ανεξάρτητα από την εθνική τους καταγωγή, τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό, τη συμμετοχή τους σε εθνικούς κομματικούς σχηματισμούς ή άλλα συναφή κριτήρια.
Ας μου επιτραπεί, να αναφέρω ενδεικτικά και μόνο μερικούς από τους Ευρωπαίους ηγέτες/διακεκριμένες προσωπικότητες που προσωποποιούν στην αντίληψη μου τα κύρια χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου ηγέτη και κατ’ επέκταση θα μπορούσαν να επιλεγούν για την ηγεσία των Ευρωπαϊκών Θεσμών.
– Mario Draghi: Πρώην διοικητής ΕΚΤ, πρώην πρωθυπουργός Ιταλίας. Πιστώνεται δικαίως με διάσωση του ευρώ και πιθανόν της ΕΕ καθώς και τον άθλο μετατροπής της Ιταλίας στο σύντομο χρόνο της πρωθυπουργίας του από χώρα παρία της Ευρώπης σε χώρα της χρονιάς, (Εconomist 2022).
– Christine Lagarde: Πρώην Διευθύνουσα Σύμβουλος Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Νυν Διοικήτρια Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
– Mario Monti: Πρώην Πρωθυπουργός Ιταλίας, Πρώην Επίτροπος Ενιαίας Αγοράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
– Antonio Costa: Πρωθυπουργός Πορτογαλίας.
– Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Πιστώνεται διεθνώς ότι ανέλαβε τη μεταμνημονιακή Ελλάδα σε κατάσταση προχωρημένης οικονομικής και κοινωνικής παρακμής και κατάφερε σε 4 μόλις χρόνια να την αναδείξει ανάμεσα σε 190 τόσες χώρες διεθνώς σε χώρα της χρονιάς, (Εconomist 2023).
– Donald Tusk: Πρώην Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Πρωθυπουργός Πολωνίας.
– Frans Timmermans: Πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ολλανδίας, πρώην Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρώην Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή.
Η ευθύνη που βαραίνει τους εθνικούς ηγέτες των 27 χωρών μελών της Ένωσης είναι πέρα από ιστορική. Εάν πράγματι συνειδητοποιούν αυτό τους το χρέος απέναντι στην ιστορία της Ευρώπης και κυρίως απέναντι στις γενιές των Ευρωπαίων που έρχονται, ας κοιτάξουν λίγα χρόνια πίσω και ας δουν με ποιο πραγματικά αίσθημα ευθύνης οι τότε ηγέτες της Γαλλίας και Γερμανίας Φρανσουά Μιτεράν και Helmut Kohl επέλεξαν ως Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον ιστορικό πια ηγέτη της Ένωσης Jacques Delors (1985-1995). Και ας δουν τι ακριβώς σήμαινε για την Ευρώπη και το μέλλον της εκείνη τους η απόφαση. Στα 10 τόσα χρόνια της Προεδρίας του ο Jacques Delors έθεσε τα θεμέλια των θεσμών της Ένωσης στοχεύοντας να την μετατρέψει από οικονομική κοινότητα σε Ένωση των Λαών και των Εθνών. Έθεσε τα θεμέλια των πιο σημαντικών της επιτευγμάτων, της Ενιαίας Αγοράς, του Ευρώ, της Συνθήκης του Schengen, το πρόγραμμα Erasmus και τόσων άλλων αδιαμφισβήτητων επιτευγμάτων.
* Πρώην Υπουργός.
