Ιστορική χροιά είχε φέτος η τελετή απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, που αφορούσαν τις εκδόσεις 2021, καθώς ήταν η πρώτη που διοργανώθηκε στη νέα εποχή του Υφυπουργείου Πολιτισμού.

Όπως πάντα ήταν και μια ευκαιρία για αποτίμηση της λογοτεχνικής παραγωγής, γεγονός που αποτυπώθηκε με κάθε επισημότητα μέσα από τις τοποθετήσεις των τριών προέδρων των Κριτικών Επιτροπών Παντελή Βουτουρή (Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας), Αγγελική Γιαννικοπούλου (Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για Παιδιά και Εφήβους) και Κωνσταντίνο Γεωργίου (Κρατικά Βραβεία Εικονογράφησης).

Η μεγαλύτερη γιορτή της λογοτεχνίας διεξήχθη το βράδυ της Δευτέρας 12 Δεκεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου και τα βραβεία απένειμε ο Υφυπουργός Πολιτισμού Γιάννης Τουμαζής.

Βουτουρής: Το τραύμα του 1974 εσωτερικεύεται

Ο Π. Βουτουρής ανέφερε ότι ενώπιον της κριτικής επιτροπής τέθηκαν 172 συνολικά υποψήφια για βράβευση έργα τα οποία εκδόθηκαν κατά το 2021, έναντι 134 το 2020. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία Ποίηση υπήρχαν 83 υποψήφια έργα, στην κατηγορία Μυθιστόρημα 35, στην κατηγορία Διήγημα/Νουβέλα 31, στην κατηγορία Μελέτη (μονογραφία)/ Δοκίμιο για τη Λογοτεχνία 7 και στην κατηγορία Νέου Λογοτέχνη 16 υποψήφια έργα.

Ο ίδιος διαπιστώνει ότι πρόκειται για μια σημαντική ασφαλώς αύξηση η οποία ωστόσο «δεν αντιστοιχεί σε μια θετική –ποιοτική– διαφοροποίηση των μέσων όρων, ούτε της λογοτεχνικής αξίας ούτε της αισθητικής εικόνας και της τυπογραφικής μορφής των βιβλίων». Πάντως, σε καθεμιά από τις πέντε ειδολογικές κατηγορίες ξεχώρισαν παρ’ όλα αυτά ορισμένα καλά βιβλία, ίσης ή σχεδόν ίσης αξίας, με αποτέλεσμα να καταστεί η κατάταξή τους ιδιαίτερα δύσκολη· γεγονός που κατοπτρίζεται και στις κατά πλειοψηφίαν, σε όλες τις κατηγορίες, αποφάσεις της κριτικής επιτροπής.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα στη θεματική των βιβλίων, ο καθηγητής Nεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Kύπρου αναφέρει πως είναι φανερό ότι το θέμα της εισβολής- κατοχής δεν είναι πια πρωτεύον κι όπου εμφανίζεται λειτουργεί συνήθως στο επίπεδο της μεταφοράς και των υποδηλώσεων. «Φαίνεται ότι στους νεότερους ιδίως συγγραφείς οι κληρονομημένες τραυματικές παραστάσεις υποκαθίστανται από άλλες, σύγχρονες, άμεσα βιωματικές και υπαρξιακές ανησυχίες. Όσο απομακρυνόμαστε χρονολογικά από το 1974 το τραύμα εσωτερικεύεται, απωθείται σε εσωτερικά στρώματα και εκφέρεται με ένα λόγο περισσότερο κρυπτικό, ασυνεχή και θραυσματικό» είπε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τα σκεπτικά βράβευσης

Γιαννικοπούλου: Διεύρυνση της θεματολογίας

Όσον αφορά την παιδική και εφηβική λογοτεχνία, ενώπιον της κριτικής επιτροπής τέθηκαν συνολικά 72 υποψήφια για βράβευση έργα τα οποία εκδόθηκαν κατά το 2021. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία Λογοτεχνία για Μικρά Παιδιά υπήρχαν 54 υποψήφια έργα και στην κατηγορία Λογοτεχνία για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους 18 υποψήφια έργα.

Στον δικό της απολογισμό, η Αγγελική Γιαννικοπούλου, καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του ΕΚΠΑ, σημείωσε τη διαπίστωση της κριτικής επιτροπής το 2021 έχει να επιδείξει μια πλούσια εκδοτική παραγωγή κυρίως σε εικονογραφημένα βιβλία για μικρότερα παιδιά.

«Δυστυχώς, αρκετά από αυτά δεν μπόρεσαν να ικανοποιήσουν τα κριτήρια ποιότητας που έθεσε η επιτροπή, όσον αφορά το λεκτικό τους κείμενο, την εικονογράφηση αλλά και τη συνολική τους εκδοτική εικόνα. Όμως, με χαρά και ικανοποίηση διαπιστώσαμε ότι ανάμεσα στα παιδικά βιβλία του 2021, και κυρίως σε εκείνα που απευθύνονταν σε μικρά παιδιά, υπήρχαν και αρκετά πάρα πολύ καλά βιβλία. Θετικά αποτιμά η επιτροπή την διεύρυνση των θεμάτων με το οποία καταπιάνονται, αλλά και του ακροατηρίου στο οποίο απευθύνονται, αφού εκτός από ενδιαφέροντα κείμενα που θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν ένα διηλικιακό αναγνωστικό κοινό, εμφανίζονται και αξιόλογα βιβλία για μωρά.

Γεωργίου: Πνεύμα, χιούμορ, κέφι και δύναμη

Στην κατηγορία Εικονογράφηση Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους υπήρχαν 44 υποψήφια έργα. Σύμφωνα, με τον πρόεδρο της Επιτροπής Κωνσταντίνο Γεωργίου (Eπιθεωρητή ΜΤΕΕ και διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κύπρου), τα υποψήφια βιβλία για το Κρατικό Βραβείο ήταν γενικά σε αρκετά καλό επίπεδο. «Μέσα από τις διάφορες συμμετοχές η επιτροπή ξεχώρισε αρκετά βιβλία, που οι εικόνες τους κομίζουν πνεύμα, χιούμορ, κέφι και δύναμη στο κείμενο και στην ταυτότητα των ιστοριών». Αφού αντιπαραβλήθηκαν οι αρετές των  εικονογραφήσεων και σχολιάστηκε ο συνολικός σχεδιασμός των εκδόσεων, η Επιτροπή κατέληξε ομόφωνα στην απόφαση της.

Τα βραβεία 

 

Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας αποτελούν τον μακροβιότερο θεσμό διαγωνιστικού χαρακτήρα των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, που εισήγαγε το 1968 η νεοσύστατη τότε Μορφωτική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, με στόχο την ανάπτυξη της λογοτεχνίας στην Κύπρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την έναρξη του θεσμού έχουν βραβευτεί περισσότερες από 300 εκδόσεις.

Το Βραβείο Ποίησης έλαβε η Μαρία Καντωνίδου για το έργο της «Stanza», το Βραβείο Μυθιστορήματος απονεμήθηκε στον Κώστα Λυμπουρή για το έργο του «Αθαλάσσα», το Βραβείο Διηγήματος/ Νουβέλας ο Αντώνης Μπαλασόπουλος για το έργο του «Ο Kύβος και άλλες ιστορίες», η Βασιλική Σελιώτη και το έργο της «Λογοτεχνία και τραύμα – Το 1974 στην κυπριακή και ελλαδική λογοτεχνία» έλαβε το Βραβείο Μελέτης για τη Λογοτεχνία, ενώ το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη απονεμήθηκε στον Μιχάλη Μαυροθέρη για το έργο του «Μαύρη θάλασσα».

Στην Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά έλαβε η Χρυσόθεμις Παπακωνσταντίνου για το έργο της «Ο παππούς μου είναι από… την Κυθρέα» και το Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους η Άντρη Αντωνίου για το έργο της «Φωτογραφίες σε μαύρο φόντο». Τέλος, το Βραβείο Εικονογράφησης Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους απονεμήθηκε στη Χρύσω Χαραλάμπους για την εικονογράφηση του έργου «Ίδια έχουμε μαμά: Ιστορίες από το Γατουχάν».

Την τελετή άνοιξε κλιμάκιο της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου.