Στις 12 ιστορίες του βιβλίου «Φρούτα στο πιάτο και άλλες τρυφερότητες» η συγγραφέας μας ταξιδεύει από τον Πόντο ως τη Θεσσαλονίκη και από τη Μικρασία ως την Αθήνα και τη Λεμεσό. «Η κάθε ιστορία έχει κάτι να δηλώσει ή να υπονομεύσει. Έχουν γραφτεί σε διάφορες χρονικές συγκυρίες και το καθένα συνδέεται με άλλα πρόσωπα, εμπειρίες, αναφορές, μυρωδιές, χρώματα, ιδεολογικές ή κοινωνικές συμβάσεις», λέει. Το υπέροχο εξώφυλλο που αποδίδει εύστοχα το περιεχόμενο του βιβλίου είναι μια ελαιογραφία νεκρής φύσης του Κώστα Στάθη.
– Τι συνδέει μεταξύ τους τις 12 ιστορίες του βιβλίου; Τα «Φρούτα» μου έχουν κοινή συνισταμένη τις αναφορές κυρίως στη δεκαετία του ογδόντα με έμμεσες απηχήσεις από την τραυματισμένη εποχή του εβδομήντα. Είναι εξομολογητικές αφηγήσεις, προσωπικές ιστορίες, με φόντο τα πολιτικά γεγονότα και την κοινωνική συνθήκη της εποχής. Υπήρξε σημαντικό για μένα αυτό το ταξίδι αφού η δεκαετία του ογδόντα συνδέεται με την εφηβεία μου και την πρώτη φοιτητική ζωή. Τις συνδέει κιόλα η συνειδητή πορεία προς τη γνώση και η αδιαπραγμάτευτη ανάγκη για ελευθερία. Οι ήρωες στις δώδεκα ιστορίες είναι ευπαθείς και ανώριμοι όσο είναι αδιάκοπα αγωνιστές και αγαπητικοί.
– Τα διηγήματα δηλαδή περιέχουν και αυτοβιογραφικά στοιχεία; Εννοείται! Νομίζω δεν υπάρχει δημιουργός στο έργο του οποίου/της οποίας να μην παρεισφρήσει έστω και ελάχιστη ποσότητα βιωμένης εμπειρίας. Η εντελώς πρώτη μας ύλη είναι το σώμα μας και η ψυχή μας. Κάποιοι ήρωες είναι απολύτως πραγματικοί όπως η εκ Μικρασίας Άννα Διαμαντίδου. Βέβαια, γύρω από τον αρχικό μύθο πλέκονται πρόσωπα και γεγονότα που δημιουργεί ή μεταπλάθει κάθε συγγραφέας αλλά πάντα ένα κομμάτι της ζωής μας μπαίνει σχεδόν αυτόβουλα στο κείμενο και ενίοτε κάνει κουμάντο. Μπορούμε να το πούμε και μετάληψη.
– Ποιο στάδιο της συγγραφής απολαύσατε περισσότερο; Το βιβλίο έχει συντεθεί σταδιακά. Είναι δώδεκα διηγήματα που είχαν γραφτεί σε διάφορες χρονικές στιγμές και ορισμένα είχαν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά. Δεν είμαι σίγουρη αν ήταν απόλαυση, αλλά ένα εμπύρετο συναίσθημα ευφορίας και ανάγκης για λόγο το είχα σχεδόν σε όλα. Το intro μπροστά γράφτηκε τελευταίο.
– Ποιο από τα διηγήματα ξεχωρίζετε και γιατί; Μου είναι αδύνατο να ξεχωρίσω ένα από τα δώδεκα. Στερεότυπη ίσως απάντηση, αλλά είναι η αλήθεια. Η κάθε ιστορία έχει κάτι να δηλώσει ή να υπονομεύσει. Έχουν γραφτεί σε διάφορες χρονικές συγκυρίες και το καθένα συνδέεται με άλλα πρόσωπα, εμπειρίες, αναφορές, μυρωδιές, χρώματα, ιδεολογικές ή κοινωνικές συμβάσεις. Οι ήρωες στις ιστορίες μου παλεύουν με σθένος να απεγκλωβιστούν από ποικίλα δεσμά, συμβιβασμούς ή μίζερες συγκαταβάσεις. Τραύμα και θαύμα σε ισόποσες δόσεις. Εξάλλου τώρα πρέπει να σεβαστώ την ενότητα και την αυτονομία του βιβλίου.
– Ποιοι συγγραφείς επηρέασαν το έργο σας; Ίσως πολλοί, δεν ξέρω. Δεν το έχω αναλύσει. Διαβάζω από παιδί. Από τους Έλληνες πεζογράφους ξεχώριζα τον Βαλτινό, τον Χιόνη και θαύμαζα τον Πεντζίκη. Από την παγκόσμια λογοτεχνία στεκόμουν πάντα με σεβασμό και αγάπη στη Γουλφ και στον Ντοστογιέφσκι. Πιο πολύ όμως διαβάζω ποίηση.
– Ποιο βιβλίο που διαβάσατε πρόσφατα ξεχωρίζετε; Διαβάζω συνέχεια. Πρόσφατα τελείωσα ένα βιβλίο κοινωνικής ψυχολογίας που με βοηθά σε μια εργασία, επίσης μια συλλογή διηγημάτων και τρεις ποιητικές συλλογές Κυπρίων δημιουργών. Μου αρέσει να διαβάζω τα έργα φίλων και συνοδοιπόρων στον τόπο μας. Με περιμένουν η Ανθρωπότητα του Bregman και οι Αόρατες Γυναίκες της Criado Perez, δώρα της κόρης μου.
maria.panayiotou@phileleftheros.com
Ελεύθερα, 24.7.2022.
