Οι δυο χαρισματικοί καλλιτέχνες Δημήτρης και Πάμπος Μίχλης από την Άχνα εμπνέονται από τον τόπο τους και αφήνουν βαθύ αποτύπωμα στην ιστορία της κυπριακής τέχνης.
Η Άχνα μπορεί να είναι περήφανη ως γενέτειρα δύο κορυφαίων του πνεύματος, του Κυριάκου Χατζηιωάννου και του Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Ο πρώτος υπήρξε ένας λαμπρός φιλόλογος, κορυφαίος των κλασσικών γραμμάτων και ο δεύτερος αναδείχθηκε πανελλήνια ως κορυφαίος ποιητής. Κοντά σ’ αυτούς έρχονται να προστεθούν δύο ιδιαίτερα σημαντικοί, χαρισματικοί καλλιτέχνες, οι αδελφοί Δημήτρης και Πάμπος Μίχλης. Ο πρώτος έφυγε νωρίς, αφήνοντας βαθύ αποτύπωμα στην ιστορία της κυπριακής τέχνης.
Ο Δημήτρης, γεννημένος το 1954 στην Άχνα σπούδασε ζωγραφική στο Saint Martin’s School of Art, με λαμπρούς καθηγητές ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε ο πολωνικής καταγωγής άγγλος ζωγράφος Joseph Herman. Μετά την εισβολή εγκαταστάθηκε στην Τόχνη. Τον ενέπνεε το κυπριακό τοπίο, τα χρώματα, η φύση, η θάλασσα. Ήταν ένας δημιουργός ασυμβίβαστος στη ζωή και στην τέχνη. Η κυπριακή φύση αλλά και τα αδρά πρόσωπα κυριαρχούσαν στο έργο του. Έφυγε το Φεβρουάριο του 2019, στην ακμή της καριέρας του. Το 2019. Τον αποχαιρέτησε μ’ ένα συγκλονιστικό μήνυμα ο αδελφός του Πάμπος.
«Μοιραστήκαμε μια ζωή τις ανησυχίες της ζωής και τα όνειρα. Περπατήσαμε χέρι με χέρι απλό τα πρώτα του βήματα. Κι όταν ακόμη είμαστε μακριά ο ένας από τον άλλον ήταν πάντοτε σαν να είμαστε μαζί. Αναγνωρίζω και καταλαβαίνω την κάθε πινελιά που είχε βάλει στον καμβά του. Τα πινέλα του δεν θα ξαναχρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά. Ο πόνος της ψυχής μου είναι μεγάλος».
Ο Πάμπος Μιχλης γεννημένος στην Άχνα το 1947 αποφοίτησε από το Β’ Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Είναι παιδιά της αλμύρας της πόλης, της άμμου και των λεμονανθών της. Ασχολήθηκε από ενωρίς με τη σύνθεση και τη γλυπτική. Τον απορρόφησε τελικά η πλαστική τέχνη, στην οποία πειραματίστηκε στις φόρμες και τα υλικά. Στο έργο του διαχέονται στοιχεία της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής τέχνης σε μια προσωπική αναδιατύπωση.
Κορυφαίο έργο του, κορυφαίο έργο της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας το Αντίσκηνό του στο Δασάκι Άχνας, εκεί που η Τέχνη γίνεται ιστορία, εκεί που η ιστορία γίνεται κραυγή, εκεί που η απόγνωση γίνεται ελπίδα επιστροφής. Μπαίνοντας στο εσωτερικό του σε καταλαμβάνει δέος και συγκίνηση και η σιωπή γίνεται ένα απέραντο κενό, ένα πελώριο γιατί. Τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό του μνημείου διαγράφεται με λιτές γραμμές και αδρές αποτυπώσεις.
Μέσα πρόσωπα βουβά οι πρόσφυγες, αγάλματα στη σιωπή και την ιστορία. Δεν είναι μόνο Άγιος Δημητριανός αυτό το αντίσκηνο – εκκλησίας. Είναι ο Άγιος Πρόσφυγας στην πορεία της Ιστορίας, αυτός που σαν κοπάδι το ξεφόρτωσαν από τη Σμύρνη το 22, αυτός που τον έδιωξαν από την Κερύνεια του Μόρφου, την Καρπασία το 1974. Αυτός ο άγιος πρόσφυγας της Άχνας που βλέπει το χωριό του απέναντι και φεύγει από τη ζωή με τον καημό της επιστροφής στο σπίτι του, 200 μέτρα απέναντι.
Ο Πάμπος Μιχλης κωδικοποίησε σ’ αυτό το έργο χιλιάδες μηνύματα. Ακουμπά εκεί πρώτα η δική του ψυχή. Την ίδια δύναμη αποπνέουν όλα τα γλυπτά του, με μια αρχέτυπη, αρχαϊκή δύναμη, που στη μορφή τους αποτυπώνεται πραγματικά ο καημός της ρωμιοσύνης.
*Η Ερατώ Χατζησάββα είναι πρύτανης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.
