Με στόχο την αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας, ο Δήμος προχώρησε στη συντήρηση και αποκατάσταση του κτηρίου της Δημοτικής Αγοράς. Κτίσμα του 1965, διατηρητέο ως δείγμα του μοντερνισμού, θα φιλοξενεί πλέον το κέντρο έρευνας και καινοτομίας CYENS.
Το κτήριο της Δημοτικής Αγοράς της Λευκωσίας σχεδιάστηκε το 1965 από τον αρχιτέκτονα Σταύρο Οικονόμου και βρίσκεται στην εντός των τειχών πόλη. Σχεδιάστηκε για δύο χρήσεις και λειτουργούσε ταυτόχρονα ως Δημοτική Αγορά και ως γραφεία του Δήμου. Στο ισόγειο βρίσκονταν οι χώροι της αγοράς, στο υπόγειο χώροι υγιεινής και στον όροφο γραφεία.
Η κάτοψη στον ισόγειο χώρο αναπτύσσεται σε ένα μεγάλο ενιαίο και ψηλό χώρο, επτά μέτρων. Στο κέντρο στεγαζόταν η λαχαναγορά και περιμετρικά μικρά καταστήματα φιλοξενούσαν κρεοπωλεία και ιχθυοπωλεία. Στον όροφο, πάνω από τα καταστήματά, ήταν τα γραφεία του Δήμου.
Με το πέρασμα των χρόνων και οι δύο χρήσεις εγκαταλείφθηκαν, αλλά το κτήριο κηρύχτηκε διατηρητέο ως ένα από τα σημαντικά δείγματα του ώριμου μοντερνισμού της δεκαετίας του ’60. Ορισμένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, είναι ο κεντρικός χώρος, η πλάκα οροφής από εμφανές σκυρόδεμα, οι φεγγίτες, οι μωσαϊκές επενδύσεις των κολόνων του κεντρικού χώρου, όπως και το εμφανές τούβλο στις εξωτερικές όψεις στο ισόγειο και τα κάθετα σκίαστρα από μπετόν στον όροφο.
Μετά από απόφαση όπως το κτήριο φιλοξενήσει το Κέντρο Αριστείας στην Έρευνα και Καινοτομία (CYENS), ανατέθηκε στον Γιώργο Τσαγγαρίδη, αρχιτέκτονα του Δήμου, η μελέτη αποκατάστασης του κτηρίου. Εκτός από τις κτιριολογικές ανάγκες του CYENS, θα έπρεπε να ενισχυθεί η στατική επάρκεια του κτηρίου και να ληφθούν υπόψιν νέες εξειδικευμένες ηλεκτρομηχανολογικές ανάγκες και η ενεργειακή απόδοση, χωρίς όλα αυτά να αλλοιώνουν τον χαρακτήρα και τα υλικά του κτηρίου.
Οι νέες ανάγκες περιλαμβάνουν εργαστήρια, χώρους επίδειξης εφαρμογών, κοινούς χώρους εργασίας, χώρους σεμιναρίων, στούντιο πολυμέσων, εργαστήριο κατασκευών, χώρο ηλεκτρονικών προτύπων, γραφεία διοίκησης κ.α. Λόγω των αυξημένων αναγκών και της μη ύπαρξης των απαραίτητων τετραγωνικών αποφασίστηκε όπως δημιουργηθούν εσωτερικές επεκτάσεις. Η μελέτη προνόησε μεταλλικές κατασκευές εντός του κέντρου αξιοποιώντας τον μεγάλο εσωτερικό χώρο. Ιδιαίτερη είναι η κατασκευή της μεταλλικής υπερυψωμένης πτέρυγας 30 Χ 5.5 μέτρων, η οποία είναι οπτικά διαμπερής αφού όλες οι όψεις της είναι κατασκευασμένες από γυαλί. Οι ίδιες κατασκευές εμφανίζονται και στο ισόγειο. «Η οπτική διαμπερότητα κρίθηκε αναγκαία για την οπτική ελάφρυνση των μεταλλικών κατασκευών και ταυτόχρονα για την οπτική συνέχιση της προοπτικότητάς του υφιστάμενου κτηρίου», εξηγεί ο αρχιτέκτονας προσθέτοντας:
«Για την πρόσβαση στη μεταλλική υπερυψωμένη πτέρυγα, αλλά και στον όροφο, δημιουργήθηκαν, μεταλλική σκάλα και υπερυψωμένοι διάδρομοι, αφού –αρχικά- το ισόγειο και ο όροφος του κτηρίου δεν συνδεόταν εσωτερικά. Επιπρόσθετα, δημιουργήθηκαν δύο μεταλλικές κατασκευές για ανελκυστήρες, οι οποίοι δίνουν πρόσβαση στους δύο ορόφους του κτηρίου: ο πρώτος στον χώρο της κουζίνας/ανάπαυσης στην οροφή και ο δεύτερος στα αποδυτήρια /αποχωρητήρια και αποθήκες στο υπόγειο.
Με την ολοκλήρωση των εργασιών, το κτήριο κατέστη αντισεισμικό σύμφωνα με τους σημερινούς ευρωκώδικες. Οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις είναι όλες ανανεωμένες και σύμφωνες με τις ανάγκες του Κέντρου. Έχει επίσης αναβαθμιστεί ενεργειακά και έχει εκδοθεί Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) κατηγορίας Α. Το κτήριο είναι προσβάσιμο για ΑμεΑ.
Στόχος του Δήμου Λευκωσίας με τη συντήρηση και αποκατάσταση του εν λόγω κτηρίου, είναι -όπως έχει εκφραστεί από τον ίδιο το Δήμο- η δημιουργία, στην εντός των τειχών πόλη, δίπλα από την πράσινη γραμμή, ενός πόλου ανάπτυξης και προώθησης της επιχειρηματικότητας και των βιομηχανιών τεχνολογίας, έρευνας και καινοτομίας.
Το κτήριο θα φιλοξενήσει λειτουργίες του Κέντρου Αριστείας στην Έρευνα και Καινοτομία CYENS και εντάσσεται στις προτεραιότητες της στρατηγικής του Δήμου Λευκωσίας για Ολοκληρωμένη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη για την προώθηση της έρευνας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Στην κοινοπραξία, της οποίας συντονιστής είναι ο Δήμος Λευκωσίας, συμμετέχουν φορείς διεθνούς κύρους, όπως το Max Planck Institute της Γερμανίας και το University College London του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και τα τρία κρατικά πανεπιστήμια της Κύπρου (Πανεπιστήμιο Κύπρου, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο και Ανοικτό Πανεπιστήμιο).
Το κόστος των εργασιών για αποκατάσταση και διαμόρφωση του κτηρίου ανήλθε στα €4.927.000 συν ΦΠΑ. Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021 – 2027» με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ.
