Μάριος Αγαθοκλέους: Οι ποιητικές μου ρίζες είναι βυθισμένες στο βίωμα

Στη νέα ποιητική του συλλογή «Η Πύλη των Καλών Αναμνήσεων» ο Μάριος Αγαθοκλέους προσεγγίζει τη γλώσσα ως πνευματικό οικοσύστημα και όχι ως απλό όχημα νοημάτων και συνδυάζει τον λυρισμό με τη στοχαστικότητα, το όνειρο σε αντίστιξη με τη ζοφερή και απέραντη υποκρισία των λογικών ανθρώπων. Η συλλογή διεκδικεί το δικό της αισθητικό σύμπαν, με τις λέξεις να τοποθετούνται με τρόπο που μοιάζει με εγχειρίδιο ευθανασίας.

– Πού οδηγεί η πύλη των καλών αναμνήσεων; Ευελπιστώ να οδηγήσει σ’ ένα ποιητικό αποτέλεσμα που να αρέσει τόσο στους «ειδικούς», όσο και στους «άλλους». Αν φύγουμε όμως από τα ευχολόγια κι επιστρέψουμε στην αμείλικτη πραγματικότητα, το θέμα των καλών αναμνήσεων με απασχόλησε και στην προηγούμενη συλλογή μου, στο ποίημα «Η σκοτεινή πλευρά της σελήνης», όπου εκεί, «…νόμιζα πως θα μπορούσα να γίνω το αποτέλεσμα των καλών αναμνήσεων». Αποτυγχάνω, όπως είναι φυσικό, αλλά συνειδητοποιώ κάποιες σκληρές αλήθειες. Επανέρχομαι σ’ αυτή τη συλλογή, όπου εδώ, δεν προσδοκώ να γίνω το αποτέλεσμα, αλλά να βοηθηθώ να σβήσω τις κακές αναμνήσεις. «Όμως, με το πρώτο βήμα, ένα οίδημα στο πέλμα από παλιά τινάζει το πόδι στον αέρα μαζί με ό,τι άλλο με πονά». Αποστρέφω λοιπόν το πρόσωπό μου από συνταγές κι αποφασίζω να σώσω ότι σώζεται, από τη λύπη από τη χαρά, από αυτούς κι από μένα.

– Γιατί θεωρείτε τη γλώσσα πνευματικό οικοσύστημα κι όχι απλό όχημα νοημάτων; Αν γλώσσα ήταν απλά ένας «μεταφορέας» νοημάτων, κάτι σαν κούριερ, θα παρέδιδε πακεταρισμένα νοήματα στον παραλήπτη. Όμως ξέρουμε πως δεν είναι αυτό, αλλά ούτε το προτσές της το επιτρέπει να είναι αυτό. Οι λέξεις ως φορείς νοημάτων, τοποθετούμενες η μια δίπλα από την άλλη, αρχίζουν ν’ αλληλεπιδρούν, παράγοντας σπινθήρες,  σύνθετα νοήματα, νέα νοήματα, να δημιουργούν συναισθήματα, ηθική, αισθητική, στάση ζωής. Ένας ολόκληρος πνευματικός οργασμός. Ναι, τη γλώσσα τη θεωρώ ένα πνευματικό οικοσύστημα.

– Υπάρχει ορισμός για την ποίηση που να μην την εγκλωβίζει; Το σκέφτομαι. Εκεί που είμαι έτοιμος να πω όχι, δεν υπάρχει κι ο λόγος είναι απλός, όταν ορίζεις κάτι, αυτόματα βάζεις σύνορα στην ελευθερία του, το εγκλωβίζεις, εκεί πετάγεται ο Εμπειρίκος και λέει: «η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου». Ή ο Μπόρχες που λέει ότι «ποίηση είναι η αναπάντεχη χρήση της γλώσσας» ή ο Πόε «η ποίηση είναι η ρυθμική δημιουργία της Ομορφιάς» και άντε να βρεις την άκρη. Φυσικά, πέραν από αυτούς, υπάρχουν χιλιάδες ποιητές, διανοούμενοι και μη, που έχουν δώσει τον δικό τους ορισμό αναλόγως της οπτικής τους. Κάθε ορισμός κρύβει μια μικρή ή μεγάλη αλήθεια, που δεν είναι η μόνη, αλλά ανοίγει ένα παράθυρο προς την κατανόηση του τι είναι η ποίηση. Αν ανοίξουν τα χιλιάδες παράθυρα, με μελλοντική προοπτική τα άπειρα παράθυρα, συμβαίνει κάτι μαγικό: όλοι μαζί οι ορισμοί ανατρέπουν τον εαυτό τους κι απεγκλωβίζουν την ποίηση. Φυσικά ό,τι και να πούμε, ό,τι και να ορίσουμε, εκείνο που μετρά, είναι το ποιητικό αποτέλεσμα.

– Ποιο είναι το πρώτο έναυσμα για ένα ποίημα; Οι ποιητικές μου ρίζες είναι βυθισμένες στο βίωμα και την εμπειρία. Βλέπω, ακούω, αισθάνομαι. Όλα αυτά συσσωρεύονται μέσα μου. Σε κάποια στιγμή, για άγνωστο λόγο, νιώθω έντονη επιθυμία να καθίσω στον υπολογιστή. Βλέπω την οθόνη. Κάποτε η επιθυμία σβήνει χωρίς να γράψω ούτε λέξη. Σηκώνομαι, δεν επιμένω. Αυτή θα ξανάρθει στα σκαλοπάτια, σαν νύφη κι εγώ θα ξανακαθίσω στον υπολογιστή. Αν είμαι τυχερός, αρχίζουν εικόνες, ήχοι και συναισθήματα να αναδύονται σιγά-  σιγά, θολά στην αρχή, ακαταλαβίστικα. Αρχίζω να περιγράφω την θολούρα. Αν η τύχη μου συνεχίσει και δεν με εγκαταλείψει η επιθυμία, το τοπίο ξεκαθαρίζει και αναδύεται το ποίημα. Αρχίζοντας, ποτέ δεν έχω υπόψη τι θα γράψω, πού θα οδηγηθώ. Όταν βρίσκομαι σε «κατάσταση ποιητική», αφήνω τις λέξεις να κυλάνε όπως το νερό, που κινείται αλάνθαστα με τη μορφολογία του εδάφους. Έτσι κινούνται κι αυτές, μέχρι να βρούνε τη μαγική σειρά που τις οδηγεί στο άγνωστο, μέχρι εκείνη τη στιγμή, ποίημα. Σπάνιες φορές, όπως συνέβη με τον «Στρατιώτη χωρίς πρόσωπο», είχα συγκεκριμένο έναυσμα.

– Τι σκέφτεστε όταν διαβάζετε τα πρώτα σας ποιήματα; Ενώ έγραφα από τα μαθητικά μου χρόνια, εξέδωσα την πρώτη μου ποιητική συλλογή στα 35 μου, με 19 ποιήματα μόνο. Αυτό δηλώνει, πως ένας μεγάλος αριθμός ποιημάτων «έκοψε έξω». Σαράντα χρόνια [1983-2023] στη δουλειά της γραφής, έχω εκδώσει έξι ποιητικές συλλογές, με σύνολο 90 ποιημάτων. Αυτό πάλι δηλώνει ότι τουλάχιστο «προσέχω» τι επιλέγω. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι τα ποιήματα μου είναι καλά. Διότι η αντικειμενική πραγματικότητα δηλώνει ότι καμιά από τις έξι μου συλλογές δεν έχει βραβευτεί ή προταθεί στη μικρή λίστα των βραβείων.

– Πόσο απέχετε σήμερα από εκείνα; Αν εννοείτε πόσο απέχω από τα ποιήματα της πρώτης μου συλλογής, «Εολίθια», αν εξαιρέσουμε 2-3 ποιήματα που κρύβουν λίγο θυμό, τα υπόλοιπα θα τα υπέγραφα και σήμερα. Νιώθω όμορφα που συμβαίνει αυτό. Ίσως, όπως είπε για μένα και ο Χρίστος Μελίδης, εδώ και χρόνια να γράφω ένα και μοναδικό μ’ ένα και μοναδικό τρόπο. Θα έκανα ένα τετριμμένο σχόλιο: ότι γράφω κατατείνοντας συνεχώς στην κατανόηση του εαυτού μου και του περιβάλλοντος χώρου μου, με μοναδική προοπτική και σκοπό να νικήσω τον θάνατο.

* Μετά την παρουσίασή της στη Λεμεσό, η συλλογή παρουσιάζεται την Πέμπτη 15 Ιουνίου στις 7.30μ.μ. στο ARTos House, στη Λευκωσία

Ελεύθερα, 11.6.2023