Γαβριέλλα Κασουλίδου: Ο Μύθος εφάπτεται της Ιστορίας

Η Γαβριέλλα Κασουλίδου έχει εργαστεί ως δικηγόρος και ναυλομεσίτρια, αλλά μελέτησε άοκνα και επισταμένα την ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία. Η αδερφή του τέως ΥΠΕΞ, Ιωάννη Κασουλίδη, έχει ως βάση την Αθήνα και εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο το 2005. Το πέμπτο της, με τίτλο «Σίβυλλα Ηροφίλη: Η χιλιόχρονη προφήτισσα», κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ιωλκός . Η υπόθεση εξελίσσεται μεταξύ Μύθου και Ιστορίας και αφηγείται την ιστορία μιας αρχαίας προφήτισσας που έζησε 1000 χρόνια, μαζί με τις περιπλανήσεις, τις προφητείες και την απεγνωσμένη προσπάθειά της να συναντήσει, επιτέλους, τον θάνατο.

-Τι σας οδήγησε στα ίχνη του μύθου της Σίβυλλας Ηροφίλης; Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η Σίβυλλα μού παρουσιάστηκε αυτοπροσώπως. Γνωρίζω ότι αυτό θα προκαλέσει σκεπτικισμό κι ίσως και μειδιάματα, αλλά κατά καιρούς έχω τέτοιου είδους, ας το πούμε, «οραματισμούς». Με ξάφνιασε η εμφάνισή της. Για την ακρίβεια μού προξένησε σοκ. Κι άρχισα να ψάχνω ποια μπορούσε να ήταν αυτή και τι ήθελε από εμένα. Δεν είχα ακούσει γι’ αυτήν προηγουμένως και δεν είχα κάποια προκατάληψη. Δεν βλέπω οπτασίες συνήθως, ούτε φαντάσματα. Η εμφάνιση αυτή με ταρακούνησε και μου εξήψε την περιέργεια κι έτσι γεννήθηκε η επιθυμία να μάθω ποια ήταν. Μετά από τόσο καιρό, η εμφάνισή της παραμένει το ίδιο έντονη και ανεξήγητη στη μνήμη μου. Η μόνη εξήγηση που δίνω είναι ότι επρόκειτο για φάντασμα. Έτσι οδηγήθηκα στη Σίβυλλα Ηροφίλη. Δεν την αποκαλώ «μύθο» γιατί πιστεύω ότι υπήρξε, όπως, μετά από έρευνα και μελέτη 10 χρόνων, πιστεύω και στην ιστορία της.

–Ποια είναι η αντικειμενική δυσκολία όταν αντλεί κανείς στοιχεία εκεί που εφάπτεται η ιστορία με τη μυθολογία; Μια ιστορία τόσο παλιά όσο η δική της που εξυφαίνεται σε μια περίοδο περίπου 1000 χρόνων έχει per se αντικειμενικές δυσκολίες. Πρόκειται για το τέλος της προϊστορικής εποχής, λίγο πριν την πτώση της Τροίας, μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Σε τέτοιο βάθος χρόνου είναι φυσικό ο Μύθος να εφάπτεται της Ιστορίας. Και να εξηγούμαστε, αποκαλούμε «μύθους» ιστορίες που φτάσανε μέχρι τη σημερινή εποχή από στόμα σε στόμα, όταν ακόμα ο γραπτός λόγος δεν υπήρχε. Κι όταν αργότερα υπήρξε, τα γεγονότα δεν μπορούσαν να ελεγχθούν κι είναι φυσικό να εμπεριέχουν αλλοιωμένα γεγονότα, προσθήκες ή ακόμα και φανταστικές ανθρώπινες διηγήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι τούτη η ιστορία είναι καθ’ ολοκληρία φανταστική. Εξάλλου, το γεγονός ότι αρχαίοι συγγραφείς και μυθογράφοι αναφέρονται σ’ αυτή και σε διάφορα γεγονότα της ζωής της, όπως και στο γεγονός ότι προφήτεψε ακόμα και την έλευση του Ιησού Χριστού και μνημονεύεται γι’ αυτό από τους Πατέρες της Εκκλησίας, δείχνει ότι η ύπαρξή της δεν ήταν μόνο ένας μύθος.

–Πόσο εύκολα ξεχωρίζει κανείς το γεγονός από τον μύθο; Ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας την οποία έγραψε μετά το 500 π.Χ. και έψαξε καλά πηγές και γεγονότα πριν τη δική του εποχή, μάς υποχρεώνει να βασιζόμαστε καταρχάς σ’ αυτόν. Ακόμα, όμως, και στις δικές του διηγήσεις υπάρχουν αρκετές ανακρίβειες. Αυτό δεν πρέπει να μας παραξενεύει, γιατί ακόμα και σήμερα στην εποχή της τηλεόρασης, του τηλεφώνου και του ίντερνετ, που οι ειδήσεις ταξιδεύουν άμεσα, συναντάμε συχνά διαφορετικές εκδοχές. Πού βρίσκεται, λοιπόν, η αλήθεια και πού ο μύθος; Διαλέγετε και παίρνετε! Εν κατακλείδι, πόσο σίγουροι είμαστε όλοι για την ακρίβεια των γεγονότων και την αλήθεια τους;

–Πόση ιστορία κρύβεται στη μυθολογία και πόση μυθολογία στην ιστορία; Όσο με αφορά, η μυθολογία είναι μια ιστορία, ή μάλλον πολλές, που ξεκίνησε τόσο παλιά, πριν ακόμα υπάρξει η καταγραφή της, ούτε η δυνατότητα επαλήθευσής της και πριν ακόμα συμβάντα και γεγονότα ήταν δυνατόν να ερμηνευτούν σωστά από τους ανθρώπους τότε, λόγω έλλειψης γνώσης για τον κόσμο που τους περιέβαλε. Και σ’ αυτά δίνονταν εξηγήσεις συχνά υπερφυσικές. Σήμερα, που γνωρίζουμε πολύ περισσότερα, ακόμα δεν τα γνωρίζουμε όλα και πολλές φορές ακόμα κι εμείς προσθέτουμε σε ιστορίες χρησιμοποιώντας τη φαντασία. Ως παράδειγμα θέλω να αναφέρω τους κατακλυσμούς του Νώε και του Δαρδάνου, όπως επίσης και της Μέσης Ανατολής. Διερωτόμαστε πώς τούτοι οι μύθοι έχουν τόσες ομοιότητες και ξεχνούμε πως όλοι βασίζονται στο ίδιο ιστορικό γεγονός: το λιώσιμο των πάγων. Συνέβη γιατί η Γη υπερθερμάνθηκε με αποτέλεσμα από το μεν λιώσιμο των πάγων ν’ ανέβει η στάθμη της θάλασσας, ο Ατλαντικός να διαβεί τα στενά του Γιβραλτάρ και να εισρεύσει στην Μεσόγειο που ήταν λίμνη, όπως και στη Μαύρη Θάλασσα τα νερά να σπάσουν τα στενά του Βοσπόρου και να δημιουργηθεί η θάλασσα του Μαρμαρά. Από τους δε υδρατμούς πλημμύρισαν οι ποταμοί από τις βροχές που έπεφταν. Οι άνθρωποι, ερμηνεύοντας τούτα τα φαινόμενα, δημιούργησαν τους μύθους του κατακλυσμού. Πάντα η μυθολογία κρύβει ιστορικά γεγονότα και πάντα μέσα στην ιστορία κρύβονται μύθοι, ανάλογα με το πώς ερμηνεύουν οι άνθρωποι τα γεγονότα που δεν κατανοούν. Αυτό γίνεται, σε μικρότερο βαθμό, ακόμα και σήμερα που είμαστε σε καλύτερη θέση να γνωρίζουμε και να εξηγούμε ό,τι συμβαίνει.

–Ποια πληροφορία σας εξέπληξε περισσότερο κατά τη διάρκεια της έρευνας; Η πληροφορία που με ξάφνιασε κάπως ήταν η κατάβαση της Σίβυλλας, ενώ ήταν εν ζωή, στον Κάτω Κόσμο. Και μάλιστα αρκετές φορές. Βέβαια στη μυθολογία μας κι άλλοι κατέβηκαν στον Κάτω Κόσμο. Στην περίπτωση της Σίβυλλας, όμως, οι Πύλες του Άδη δεν ανοίγουν για να τη δεχτούν. Νομίζω ότι υπάρχει μια λογική εξήγηση. Θυμίζει κάποιες διηγήσεις ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι πέθαναν και γύρισαν πίσω. Δεν μπορώ πάντως να ισχυριστώ, πολύ δε περισσότερο ν’ αποδείξω οτιδήποτε όσον αφορά το θέμα. Στην περιγραφή της πάντως αναφέρεται κυρίως σε ό,τι συνέβαινε στον προθάλαμο, ας πούμε, του Άδη.

-Εφόσον η μυθολογία εμπεριέχει τόσο εξέχουσες αλήθειες, γιατί «κρύβεται» πίσω από συμβολισμούς; Τους συμβολισμούς τους εφευρίσκουν οι άνθρωποι όταν θέλουν να κρύψουν κάτι από τους πολλούς. Για πολλά χρόνια η Γνώση ήταν κτήμα των ελάχιστων. Ας μην ξεχνούμε ότι η Γνώση είναι Δύναμη. Έτσι ήταν στα πολύ παλιά χρόνια κι έτσι είναι και σήμερα. Νομίζουμε ότι η Γνώση είναι προσιτή σε όλους. Όμως, ούτε σήμερα, ούτε πολύ περισσότερο στο παρελθόν δεν είναι προσιτή. Πολύ λίγοι είχαν αυτή την πρόσβαση. Ακόμα και σήμερα πολλά είναι που γνωρίζουν μόνο λίγοι. Οι συμβολισμοί λοιπόν δημιουργήθηκαν για να κρύψουν τη γνώση από τους πολλούς και να μπορούν να τη διαχειρίζονται οι λίγοι. Αυτό δίνει δύναμη σ’ αυτούς που την κατέχουν.