Πίνακες και σχέδια του καλλιτέχνη από την επαρχία της Αμμοχώστου, τα οποία δημιουργήθηκαν κυρίως στις δεκαετίες του 1950 – 1980, παρουσιάζονται στην έκθεση «Ο ουρανός που μας εφύλαξες», την οποία διοργανώνει το Πολιτιστικό Ίδρυμα Λευτέρη Οικονόμου. «Τα έργα του έχουν μια ευαισθησία, μια κίνηση και μια ζωντάνια, νιώθεις ότι τα βλέμματα των ανθρώπων και τα τοπία του σε διαπερνούν», σημειώνουν οι επιμελήτριες Άννα Μαρία Χαραλάμπους και Ιουλίτα Τουμαζή.
-Πώς προσεγγίσατε το έργο του γι’ αυτή την έκθεση; Επιλέξαμε έργα του από την επαρχία της Αμμοχώστου, τα οποία ανοίγουν για μας ερωτήσεις σε σχέση με τον τόπο, τη γη και τη μνήμη. Προσπαθήσαμε να εμβαθύνουμε στην προσωπική και υποκειμενική σχέση, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του καλλιτέχνη, που προκύπτουν από τα έργα του. Θέλαμε, μαζί με τους πίνακες, να δείξουμε και σχέδια από το προσωπικό του αρχείο, τα οποία συχνά απαθανατίζουν καθημερινές, φευγαλέες ή και ευάλωτες στιγμές. Κάποια είναι προσχέδια, που μπορεί ποτέ να μην πήραν τη μορφή ενός ολοκληρωμένου πίνακα. Αρκετά από αυτά δείχνουν τη διαδικασία και τις ευαισθησίες του καλλιτέχνη.
–Πώς ξεκίνησε η σύνδεση του Λευτέρη Οικονόμου με την Αμμόχωστο; O Οικονόμου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Φρέναρος της επαρχίας Αμμοχώστου. Οι γονείς του ήταν αγρότες, τους οποίους βοηθούσε από μικρός στα περβόλια, έτσι ανάπτυξε μια στενή σχέση με τη γη και τον τόπο του. Αυτή του η αγάπη αποτέλεσε την αρχική πηγή έμπνευσης για την τέχνη του. Φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου, όπου είχε την τύχη, όπως ο ίδιος έλεγε, να διδαχτεί τέχνη για δύο χρόνια από τον Τηλέμαχο Κάνθο. Είχε πάντα ιδιαίτερη αγάπη για το χωριό του, την επαρχία και την πόλη της Αμμοχώστου. Το 1971 οργάνωσε έκθεση ζωγραφικής στο Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου, και σε συνέντευξη που έδωσε στον Θεοκλή Κουγιάλη αναφέρει: «Ηέκθεσή μου αυτή έγινε στην Αμμόχωστο, στην πόλη που φοίτησα σαν μαθητής του Γυμνασίου και που πιστεύω της οφείλω ένα μεγάλο χρέος».
–Μέσα από τα έργα ο θεατής μπορεί να «ταξιδέψει» και να ανακαλύψει τον κόσμο της Κύπρου των δεκαετιών του 1950 μέχρι το 1980; Ένα από τα θέματα που εξερευνούμε σ’ αυτή την έκθεση είναι ότι το πραγματικό και το φανταστικό συνυπάρχουν μέσα στα έργα τέχνης. Ενώ από τη μια βλέπουμε απεικονίσεις από την υλική πραγματικότητα της Κύπρου του 1950 – 1980 όπως στιγμές εργασίας, π.χ. τους πατατοσυλλέκτες, τους ψαράδες κ.ά., ή ακόμα και στιγμές ανάπαυσης όπως λουόμενες στην παραλία της Αμμοχώστου, ταυτόχρονα, αναγνωρίζουμε ότι η απεικόνιση έχει πάντα σε κάποιο βαθμό προβολές. Προβολές από τον καλλιτέχνη, αφού ο κόσμος φιλτράρεται μέσα από την προσωπική του ματιά (το ίδιο το θέμα, το τι μένει μέσα και τι έξω απ’ την εικόνα), αλλά και του θεατή, ο οποίος ορίζει τη δική του ανάγνωση του κόσμου, ή καλύτερα, των θραυσμάτων του κόσμου που βλέπει. Μικρά θραύσματα…
Στο κάτω-κάτω, ποιος ήταν ο κόσμος της Κύπρου; Ο κόσμος δεν είναι ποτέ ένας αλλά πολλοί. Είναι σημαντικό το ότι στη δουλειά του Οικονόμου το βλέπουμε αυτό, αφού στα έργα του απεικονίζονται διαφορετικά στοιχεία του κόσμου: Ζώα, τοπία, Κύπριοι και από τις δύο κοινότητες, άτομα σε διαφορετικές συνθήκες εργασίας, στην ύπαιθρο και στην πόλη. Στοιχεία που παραπέμπουν σε ταυτόχρονους κόσμους. Δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο, και αντί να πιστεύουμε ότι η τέχνη το κάνει αυτό, μας εκφράζει καλύτερα η άποψη ότι μας «φυλάει» θραύσματα από παλιούς κόσμους και εποχές, και από ουρανούς της Κύπρου.
–Τα έργα του είναι επηρεασμένα από καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του; Πειραματίστηκε με στοιχεία από τον Κυβισμό, τον Ορφισμό, τον Φωβισμό και κυρίως τον Ιμπρεσιονισμό, που ήταν και το αγαπημένο του κίνημα. Ως περίτεχνος κολορίστας που ήταν, είχε αδυναμία στους Κλοντ Μονέ και Βίνσεντ βαν Γκογκ.
-Τι είναι αυτό που σας έχει γοητεύσει στο έργο του; Τα έργα του Οικονόμου έχουν μια ευαισθησία, μια κίνηση και μια ζωντάνια, νιώθεις ότι τα βλέμματα των ανθρώπων και τα τοπία του σε διαπερνούν. Καταφέρνει κάπως και απαθανατίζει την ώρα, τη θέρμη και την απαλότητα της στιγμής. Ταυτόχρονα, μέσα στο έργο του νιώθεις την αγάπη και το ενδιαφέρον που είχε ο ίδιος για τον κόσμο και τη γη της Κύπρου. Βασικά, μια αγάπη για τη ζωή.
–Τι φανερώνει ο τίτλος «Ο ουρανός που μας εφύλαξες»; Ότι μέσα απ’ την τέχνη του είναι λες και ο Οικονόμου φύλαξε κομμάτια από τους κόσμους του για μας, τις επόμενες γενιές. Δίνει έμφαση στο ότι υπάρχει μια κίνηση φροντίδας στο να ζωγραφίσεις κάτι – η προσπάθεια να φυλάξεις κάτι μέσα στον χρόνο. Ο ουρανός είναι κάτι που από τη μια συμβολικά ενώνει κόσμους και εποχές, που είναι παντού, αλλά ταυτόχρονα το «Ο» στον ουρανό προτείνει ότι υπάρχουν πολλοί ουρανοί, και ότι ο Λευτέρης μάς φύλαξε έναν απ’ αυτούς, τον δικό του – δηλαδή το πώς τον έβλεπε και τον αποτυπώνε ο ίδιος. Στο κάθε έργο του, όμως, ο ουρανός αποτυπώνεται διαφορετικά, θέτοντας μας την ερώτηση αν τελικά είναι ένας ο ουρανός ή πολλοί.
Λευκωσία, Γκαράζ (22 001508). Η έκθεση του Λευτέρη Οικονόμου «Ο ουρανός που μας εφύλαξες» εγκαινιάζεται την 1η Νοεμβρίου στις 19:00. Μέχρι 4/12.
Ελεύθερα 3 Νοεμβρίου 2024
