Το κοίτασμα Αφροδίτη ανακαλύφθηκε από τη Noble Energy πριν από 12 χρόνια. Το κοίτασμα Κρόνος 1 ανακαλύφθηκε από την ENI πριν ενάμιση χρόνο, Αύγουστο του 2022. Σήμερα που μιλάμε πραγματοποιείται νέα γεώτρηση στην περιοχή του Κρόνου (τεμάχιο 6), που είναι κατά το ήμισυ επιβεβαιωτική (του Κρόνος 1) και κατά το ήμισυ ερευνητική, για πιθανό νέο γειτονικό κοίτασμα (Κρόνος 2, έτσι ονομάζεται η γεώτρηση).
Η ENI έστειλε μέσα στον Νιόβρη με διάφορους τρόπους το μήνυμα στην Κυπριακή Δημοκρατία ότι θα «τρέξει» τις διαδικασίες και τις εργασίες που χρειάζονται, ώστε το Κρόνος 1 ή και το Κρόνος 2 να προχωρήσουν προς αξιοποίηση μέχρι το 2026. Σύντομα και ο Ζευς, στο ίδιο τεμάχιο. Δηλαδή, 4-5 χρόνια από την ανακάλυψη.
Το κοίτασμα Αφροδίτη, όπως ήρθαν τα πράγματα, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί τέλη του 2027 ή 2028, το ενωρίτερο. Δηλαδή, 16-17 χρόνια από την ανακάλυψη.
Τα πιο πάνω, σε ό,τι αφορά το Αφροδίτη, συνιστούν μια τεράστια αποτυχία της (προηγούμενης) κυπριακής Κυβέρνησης, αλλά και της κοινοπραξίας που διαχειρίζεται το Αφροδίτη. Που είχε ως διαχειριστή αρχικά τη Noble Energy, στη συνέχεια την British Gas και τώρα τη Chevron. Άμα το καλοσκεφθεί όμως κανείς, η αποτυχία είναι όλη δική μας. Διότι ο εκάστοτε ηγέτης της κοινοπραξίας του Αφροδίτη τα έφερε η «μοίρα» να είναι ηγέτης και του (πενταπλάσιου) κοιτάσματος Λεβιάθαν και μέτοχος στο τριπλάσιο κοίτασμα Ταμάρ, στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Εν ολίγοις, δεν καίγονταν να αξιοποιήσουν την Αφροδιτούλα μας. Ήθελαν να αξιοποιήσουν το Λεβιάθαν και το Ταμάρ. Και το κάνουν. Και ήταν πολύ λογικό, για τους ίδιους. Εμείς κοιτούσαμε, απορούσαμε, θυμώναμε, αλλά ως εκεί.
Όλα άλλαξαν όταν τον περασμένο Ιούλιο, η Chevron αποφάσισε μετά από πολλές αναβολές και καθυστερήσεις, στα όρια του εμπαιγμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, να καταθέσει ένα νέο πλάνο αξιοποίησης του Αφροδίτη. Που δεν της το ζήτησε κανείς. Πλάνο αξιοποίησης υπάρχει υπογραμμένο και από τις δύο πλευρές από το 2019 και η Κυπριακή Δημοκρατία το υπέγραψε κατόπιν αφόρητης πίεσης από την κοινοπραξία, σε βαθμό που δεχθήκαμε να αλλάξουμε τον τρόπο που θα μοιράζονταν τα λεφτά από την εμπορία του φυσικού αερίου. Για να πάρουμε εμείς λιγότερα και η κοινοπραξία περισσότερα. Το δεχθήκαμε, για να δεσμευτούν επιτέλους σε ένα σχέδιο ανάπτυξης του κοιτάσματος. Δεσμεύτηκαν, αλλά το καλοκαίρι του 2023, δηλαδή με τέσσερα χρόνια καθυστέρησης και αδράνειας, η Chevron επέστρεψε για να μας προτείνει «κάτι άλλο».
Αυτό το «άλλο» ήταν ένα σχέδιο που κανένας στην Κύπρο δεν είχε τα κότσια να βγει δημόσια και να πει ότι ήταν συμφέρον για τον τόπο. Κανένας. Αυτοί που παρασκηνιακά έλεγαν «να το δεχθούμε και να σιωπήσουμε, διότι άμα φύγει η Chevron αλίμονό μας», ΠΟΤΕ δεν είπαν δημόσια και επώνυμα ότι η τροποποίηση του σχεδίου του 2019 ήταν μια καλύτερη λύση για την Κύπρο από την αρχική. Δεν το είπαν, γιατί η νέα αξίωση της Chevron έπληττε καταφανώς τα συμφέροντα της Κύπρου. Γι’ αυτό και με ελάχιστες εξαιρέσεις, όσοι επέμεναν να δεχθεί η Δημοκρατία το αναθεωρημένο σχέδιο της Chevron το έκαναν με τηλεφωνήματα δεξιά κι αριστερά και με sms ή viber. Και όταν κάποιοι είχαν το θάρρος να μιλήσουν επώνυμα και δημόσια, έλεγαν μόνο πως δεν πρέπει να φύγει η Chevron. Δεν έλεγαν ότι μια χαρά είναι το νέο της σχέδιο και ότι είναι καλύτερο από εκείνο του 2019.
Διότι απλούστατα, όλοι οι τεχνοκράτες που αξιολόγησαν το αναθεωρημένο σχέδιο της Chevron, αφήνοντας κατά μέρος ότι είναι μια αμερικανική εταιρία τεραστίων διαστάσεων, έλεγαν πως το νέο σχέδιο που προσπάθησε να μας επιβάλει ήταν καταστροφικό για τα κυπριακά οικονομικά συμφέροντα. Εξυπηρετούσε μόνο την ίδια. Και, επιπλέον, άφηνε να αιωρείται το ενδεχόμενο να μην υλοποιηθεί γρήγορα ούτε καν αυτό το νέο, μη ικανοποιητικό, σχέδιο.
Όλα άλλαξαν, λοιπόν, τον περασμένο Ιούλιο, όταν η Κυβέρνηση πήρε στα χέρια της το τροποποιημένο σχέδιο ανάπτυξης της Chevron. Και κυρίως, όταν αυτό το σχέδιο το πήραν στα χέρια τους ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, η Υπηρεσία Υδρογονανθράκων, υπό τον Στέλιο Νικολαϊδη και τους συνεργάτες του, η διεύθυνση/διοίκηση της κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου και ο γαλλικός συμβουλευτικός οίκος Beicip Franlab.
ΟΛΟΙ αυτοί που προαναφέραμε –ήταν εποικοδομητική και πολύ βοηθητική και η στάση της Νομικής Υπηρεσίας και του Γενικού Εισαγγελέα- κατέληξαν τάχιστα σε ένα συμπέρασμα: Δεν μπορούμε να δεχθούμε τέτοιο σχέδιο, που θα αφήσει στον βυθό μεγάλο μέρος του κοιτάσματος, θα μειώσει δραματικά τα πιθανά έσοδα της Κύπρου από τις πωλήσεις, θα μας καταστήσει εξαρτώμενους από τις υποδομές στην Αίγυπτο και θα εμποδίσει κάθε προσπάθεια να αξιοποιηθεί μέρος του Αφροδίτη στην Κύπρο, με κάποιο τρόπο, αν το κρίνουμε συμφέρον.
ΕΥΤΥΧΩΣ και ΠΡΟΣ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έκανε του κεφαλιού του και κυρίως δεν έκανε όσα τον συμβούλευαν –φορτικά- διάφοροι, εντός και εκτός κρατικής μηχανής, εντός και εκτός Κύπρου. ΕΥΤΥΧΩΣ ο Πρόεδρος εμπιστεύτηκε σε αυτή την περίπτωση τους τεχνοκράτες συνεργάτες του στην ενέργεια και τη νομική επιστήμη και δεν εισάκουσε τις παροτρύνσεις ημεδαπών και αλλοδαπών. Επέλεξε να «καθήσει» η Δημοκρατία στο υπογεγραμμένο συμβόλαιο του 2019. Όποιος θα επέμενε να σπάσει αυτό το συμβόλαιο μονομερώς, θα έπρεπε να αναλάβει και τις ευθύνες του. Έναντι της Κύπρου, αλλά και έναντι της διεθνούς πολιτικής και κυρίως επιχειρηματικής κοινότητας. Δεν είναι καθόλου απλό η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία του κόσμου να αθετήσει ένα της συμβόλαιο.
Και η Κυπριακή Δημοκρατία είπε ΟΧΙ στο προβληματικό σχέδιο της Chevron. Μιλάμε για την περίφημη Απόφαση του Τροόδους, της 25ης Αυγούστου 2023. Μετά από σύσκεψη στην εκεί προεδρική κατοικία, με συμμετοχή του Προέδρου, του υπουργού, του διευθυντή της Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων και συνεργατών τους.
Από τότε, έγιναν πολλά. Η κυπριακή πλευρά υπέστη όντως αφόρητη πίεση. Όχι μόνο από το εξωτερικό. Ιδιαίτερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο υπουργός Ενέργειας. Η απόφαση όμως του Τροόδους δεν άλλαξε. Ούτε από τον Πρόεδρο, ούτε από τον υπουργό. Κι ας υπέστη, ο δεύτερος, κάθε είδους υπονόμευση και υπόσκαψη.
Και φθάσαμε στην επιστολή της Chevron για την οποία έγινε λόγος επισήμως την 1η Δεκεμβρίου. Η εταιρεία επιβεβαιώνει τη δεσμευτικότητα της συμφωνίας του 2019 (μαζί με τα ορόσημα της), επιβεβαιώνει την ανάγκη να κατασκευαστεί πλωτή μονάδα παραγωγής φυσικού αερίου (FPU) στην κυπριακή ΑΟΖ, για σκοπούς παραγωγής φυσικού αερίου, με τρόπο αποδοτικό και συμφέρον και για τις δύο πλευρές. Και ανοίγει πλέον ο δρόμος να αποκτήσει και η Κύπρος υποδομές παραγωγής φυσικού αερίου. Αλλά ανοίγει και ο δρόμος για συνέργειες, τη σημασία των οποίων τόνισαν πολύ πρόσφατα σε συνέδριο στην Κύπρο ο υπουργός Ενέργειας αλλά και ο εκπρόσωπος της Chevron. Κάηκε το φυλλοκάρδι μας να αξιοποιηθεί το «πιο ώριμο» κοίτασμα μας. Δημιουργούνται τώρα προοπτικές να αξιοποιηθούν με τρόπο συνεργατικό όλα τα κοιτάσματα, η ωρίμανση των οποίων προχωρεί με ταχύτερους ρυθμούς από εκείνην του Αφροδίτη. Μέσω των υποδομών που δεν ξέγραψε η Κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις των τελευταίων μηνών.
Η νέα εξέλιξη είναι όντως θετική και για το κράτος και για τις εταιρείες, περιλαμβανομένης πρωτίστως της Chevron. Μένει όμως να γίνουν πολλά άλλα τα επόμενα 4-5 χρόνια.
