Δεν βρίσκω παντελώς άστοχους τους παραλληλισμούς που άρχισαν να γίνονται ανάμεσα στις κλιμακούμενες διαδηλώσεις σε πανεπιστήμια της Δύσης με τον Μάη του ’68.
Αυτό που δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε είναι ότι το προβεβλημένο εκείνο κίνημα, που μνημονεύουμε μέχρι σήμερα ως σημείο καμπής στη ροή της Ιστορίας, είχε ως αποτέλεσμα στη μεν Γαλλία την άμεση συντριπτική επικράτηση του Ντε Γκωλ και του Πομπιντού, στις δε ΗΠΑ την έναρξη της σκοτεινής εποχής Νίξον και το κατσίκωμα των ρεπουμπλικάνων στην εξουσία για μια 25ετία (με εξαίρεση την τετραετία Κάρτερ).
Κοινώς, από πολιτικής σκοπιάς, η εξέγερση έκανε μια τρύπα στο νερό, αν και από κοινωνικής και πολιτισμικής σκοπιάς επηρέασε συνειδήσεις, ενέπνευσε για δεκαετίες νεολαιίστικα κινήματα, λαϊκές εξεγέρσεις, απεργιακές κινητοποιήσεις, ισχυροποιώντας την «παγκόσμια κουλτούρα της αντίστασης». Ωστόσο, το πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο της Δύσης ανταπεξήλθε της μεγάλης αυτής δοκιμασίας, «δικαιώνοντας» εν μέρει το διασημότερο σύνθημα της εξέγερσης: η φαντασία στην εξουσία. Η εξουσία, λοιπόν, απέδειξε ότι διαθέτει πάντα περίσσευμα φαντασίας και εφευρετικότητας προκειμένου να υπερασπιστεί και να διατηρήσει τα κεκτημένα της.
Στις δε ΗΠΑ, οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ κορυφώνονταν, ενώ η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι, με τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και αργότερα του Ρόμπερτ Κένεντι να δυναμιτίζουν περαιτέρω το κλίμα. Τον Απρίλιο, λίγες εβδομάδες μετά τη δολοφονία του Κινγκ στο Μέμφις, ξέσπασαν οι μεγάλες καταλήψεις στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια με αφορμή τους δεσμούς που διατηρούσαν οι αρχές του πανεπιστημίου με το θεσμικό σύστημα που ευνοούσε την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Όπως συνέβη τότε, όμως, έτσι και τώρα, ένα μεγάλο, συντριπτικό και κοσμοϊστορικό γεγονός, όπως είναι στην περίπτωση του 2024 η σφαγή στη Γάζα, λειτουργεί ως θρυαλλίδα. Ναι, οι κινηματίες του 1968 είχαν φρίξει με όσα μαθεύονταν σχετικά με φρικαλεότητες όπως αυτή στο Μάι Λάι, αλλά αυτό που εξασφάλισε το καύσιμο και το πείσμα για τις μεγάλες κινητοποιήσεις ήταν η ίδια η συγκυρία. Ένας κόσμος που άλλαζε ρότα, σχεδόν άκουγες τα γρανάζια του να τρίζουν, με τη μεταπολεμική ευημερία να ξεφουσκώνει, την τεχνολογία να αλλάζει τους κοινωνικούς και οικονομικούς συσχετισμούς, με την υπομονή ενάντια στις κοινωνικές αδικίες και ανισότητες να εξαντλείται.
Έτσι και τώρα, λοιπόν, το ποτάμι αίματος στην Παλαιστίνη, που ρέει όχι απλώς με την ανοχή αλλά και με την προσεπικουρία της κυβέρνησης και του κυρίαρχου πολιτικού κατεστημένου στις ΗΠΑ, είναι απλώς η αφορμή. Μια «καλή» και ακλόνητη, όμως, αφορμή που δόθηκε απλόχερα στους πάντα θερμόαιμους νέους. Είναι ο παράγοντας που ομογενοποιεί και ενώνει την κρίσιμη μάζα με τα ετερόκλητα χαρακτηριστικά που μπορεί να αποτελεί τον πυρήνα των διαδηλωτών.
Η σπίθα έχει μεταλαμπαδευτεί στα σημαντικότερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ κι έχει ήδη φτάσει και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού με σημεία αναφοράς το Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού- το γνωστό και ως «Sciences Po»- τη Σορβόννη, το Σαπιέντσα της Ρώμης, το University College του Λονδίνου κ.ο.κ. Κι αν οι φοιτητές διαδηλώνουν με υπόκρουση το «Street Fighting Man» των Rolling Stones, είναι η εκατόμβη στην άλλη άκρη του κόσμου που δίνει το έναυσμα, αλλά είναι και η γεωμετρικά αυξανόμενη αγανάκτηση για την τροπή που έχει πάρει ο κόσμος, μια τροπή ζοφερή που τους ψαλιδίζει τις ελπίδες και σκοτεινιάζει την προοπτική τους.
Μπορεί να υποτιμούμε τους νέους σήμερα, να τους θεωρούμε καταδικασμένους στην αβουλία, την απάθεια και την κυνικότητα, χαμένους κάπου ανάμεσα στις τέσσερις γωνίες της οθόνης. Η νέα γενιά όμως πάντα βρίσκει τον δρόμο. Και τον τρόπο. Κι έχει εντονότερη συναίσθηση των εννοιών της ελευθερίας και του δικαίου. Είναι η φυσική ροή των πραγμάτων.
Τώρα ζητάει λογαριασμό. Η ορμή του αύριο θα βρει τον τρόπο σπάσει τα φράγματα για να παρασύρει οτιδήποτε τροχοπεδεί το μέλλον. Ο οργή και η αισιοδοξία πηγαίνουν μαζί. Έτσι προχωρά ο κόσμος και η Ιστορία. Είναι μεγάλο το διακύβευμα, συμβολικά αλλά και λυτρωτικά και προορίζεται να επηρεάσει μια ολόκληρη γενιά και πολλές σχολές σκέψης, ιδεολογίες και ισορροπίες μεταξύ κοινωνικών συστημάτων. Η ελπίδα τρέφεται από την ανατροπή.
Ο πλανητικός αναβρασμός φυσικά κάποια στιγμή θα επαναφομοιωθεί και αναπόφευκτα ακολουθεί η κούραση, η απογοήτευση, το βόλεμα, ενώ η εξέγερση θα αποδειχτεί μαζική ουτοπία. Για να φτάσουμε ξανά στο τέλμα και πάλι από την αρχή.
Ελεύθερα, 4.5.2024
