Όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισκέφθηκε πρόσφατα το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας το χαρακτήρισε «πρότυπο». Έχουμε συνηθίσει, βεβαίως, ολημερίς και ολονυχτίς, να τριγυρνάει και να ανταγωνίζεται με τον εαυτό του, πόσες περισσότερες επικοινωνιακές φωτοβολίδες θα ρίξει κάθε φορά. Αυτή τη φορά, όμως, εκτέθηκε ανεπανόρθωτα. Σε μια χώρα όπου η εικόνα έχει υποκαταστήσει την ουσία, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ποζάρει σε διαδρόμους με φρεσκοβαμμένους τοίχους, τη στιγμή που λίγα μέτρα πιο πέρα κυριαρχεί η δυσωδία, η εγκατάλειψη και ο κίνδυνος. Η αλήθεια, ωστόσο, ποτέ δεν κρύβεται για πάντα.
Μια εσωτερική έκθεση της Μονάδας Ασφάλειας και Υγείας του ΟΚΥπΥ, ημερομηνίας 28 Ιανουαρίου 2025, αποτυπώνει μια κατάσταση που μόνο με τον όρο «ντροπιαστική» μπορεί να περιγραφεί. Στοιχεία που σοκάρουν. Παραβιάσεις νομοθεσίας που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία εργαζομένων και ασθενών. Εικόνες εγκατάλειψης, που παραπέμπουν περισσότερο σε εμπόλεμη ζώνη και όχι σε δημόσιο νοσοκομείο κράτους-μέλους της ΕΕ.
Το αποχετευτικό σύστημα του νοσοκομείου έχει υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη. Δεν είναι καν συνδεδεμένο με το Κεντρικό Αποχετευτικό Σύστημα της Λευκωσίας, με αποτέλεσμα να σημειώνονται συνεχώς διαρροές λυμάτων. Οι σωλήνες αποχέτευσης πάνω από τα ταβάνια των Εξωτερικών Ιατρείων της Ογκολογικής παρουσίασαν διαρροή δύο φορές μέσα σε μία εβδομάδα, πλημμυρίζοντας τον χώρο με λύματα. Η απομάκρυνση των λυμάτων γίνεται με σκούπισμα προς έναν πρόχειρο λάκκο –ένα «κηρίζι» όπως αποκαλείται– ο οποίος βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον χώρο των Ε.Ι. Ογκολογικής.
Το νοσοκομείο δεν διαθέτει πιστοποιητικό πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, γεγονός που καθιστά τη λειτουργία του παράνομη. Οι έξοδοι κινδύνου είτε δεν λειτουργούν, είτε δεν οδηγούν σε ασφαλή σημεία. Βρίσκονται ανάμεσα από στοίβες εξοπλισμού προς απόσυρση, σκόνη, βρωμιά, περιττώματα ζώων. Κατά την έκθεση, όλα τα παραπάνω συνιστούν παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας.
Στα γραφεία και δωμάτια της Ογκολογικής υπάρχουν κενά σημεία και φωταγωγοί στα παράθυρα, μέσα στα οποία διαβιούν και εγκλωβίζονται γάτοι, γεννούν, φωνάζουν και μολύνουν. Μαζί με τα περιστέρια, τις αράχνες, τα αποτσίγαρα και τα σκουπίδια, τα παράθυρα δεν μπορούν να ανοίξουν ούτε για καθαρό αέρα, παραβιάζοντας ακόμη μία φορά τη νομοθεσία.
Η εικόνα που περιγράφεται στην έκθεση είναι απλώς αποκρουστική. Ακριβώς δίπλα από την Ογκολογική είναι στοιβαγμένος για χρόνια εξοπλισμός προς απόσυρση. Αντιμετωπίστηκε πρόσφατα έντονη παρουσία ψύλλων και κοριών, τόσο στο χώρο αυτό όσο και εντός των ίδιων των ιατρείων. Την ίδια στιγμή, λόγω ανοιχτών σημείων, ζώα και πουλιά έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση εντός των εγκαταστάσεων.
Και όλα αυτά, όχι σε κάποιο εγκαταλελειμμένο κτίριο. Αλλά στο μεγαλύτερο δημόσιο νοσοκομείο της πρωτεύουσας. Εκεί όπου καθημερινά διακινούνται ένα σωρό ασθενείς, πολλοί από τους οποίους δίνουν μάχη για τη ζωή τους.
Οι εικόνες από το υπόγειο του νοσοκομείου είναι ντροπιαστικές. Σκουπιδότοποι, εγκατάλειψη, πουλιά, τρωκτικά, ψύλλοι και κοριοί. Ο Σύνδεσμος Καρκινοπαθών ΕΛΑΖΩ και άλλα σωματεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Αλλά τα φλας του προεδρικού φακού αστράφτουν αδιάφορα.
Το Κίνημα Οικολόγων, που ανέδειξε την έκθεση, καλεί το Υπουργείο Υγείας να δώσει άμεσες εξηγήσεις. Να λάβει διορθωτικά μέτρα με διαφάνεια και υπευθυνότητα. Να σταματήσει να εμπαίζει την κοινωνία με ψεύτικες εικόνες. Γιατί η υγεία δεν είναι πεδίο επικοινωνιακής διαχείρισης. Είναι δικαίωμα.
Είναι αδιανόητο, εν έτει 2025, να ανεχόμαστε τέτοιες τριτοκοσμικές συνθήκες. Να ζούμε τη φρίκη των λυμάτων πάνω από τα κεφάλια ασθενών. Να δίνουμε μάχη με ψύλλους και κοριούς αντί με τις παθογένειες του συστήματος. Να βλέπουμε την εξουσία να κρύβεται πίσω από κάμερες και δηλώσεις. Την ώρα που το ίδιο το κράτος αποτυγχάνει να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους.
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν είναι επικοινωνιακό τρικ. Οι ζωές των ανθρώπων δεν είναι στατιστικές για ανακοινώσεις. Η πραγματικότητα δεν ωραιοποιείται με χαμόγελα στις κάμερες. Και όταν η εξουσία προτιμά το ψέμα από την αλήθεια, η ευθύνη δεν είναι μόνο πολιτική. Είναι ηθική. Είναι υπαρξιακή.
Πρόκειται για απόλυτο ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ειδικά όταν μιλάμε για καρκινοπαθείς. Που χρειάζονται καθαρό, ασφαλές, ανθρώπινο περιβάλλον. Είναι πρόκληση η επικοινωνιακή βιτρίνα, όταν η καθημερινότητα στα υπόγεια και στους φωταγωγούς μυρίζει παρακμή. Και κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Αυτό δεν είναι πρότυπο. Είναι ντροπή. Είναι κίνδυνος. Και είναι ώρα να τελειώσει ο εμπαιγμός. Η κοινωνία δεν μπορεί να παραμένει αδρανής. Δεν μπορεί να επιδεικνύει άλλη παθητικότητα. Οφείλει να αντιδράσει. Επειδή μιλάμε για ό,τι πολυτιμότερο: Την υγεία και τη ζωή!
