Η ενεχυρίαση πιστοποιητικού μετοχών εταιρείας προς όφελος πιστωτή αποτελεί μορφή εξασφάλισης της αποπληρωμής χρέους ή της εκπλήρωσης υπόσχεσης, η οποία για να είναι έγκυρη και εκτελεστή προϋποθέτει τη σύναψη γραπτής σύμβασης ενεχύρου που να υπογράφεται στο τέλος της από τον ενεχυριαστή, στην παρουσία δύο τουλάχιστον ικανών προς το συμβάλλεσθαι μαρτύρων, οι οποίοι να την συνυπογράφουν. Επιπρόσθετα, απαιτείται όπως ο ενεχυροδανειστής αποστείλει στην εταιρεία ειδοποίηση για τη σύσταση του ενεχύρου, μαζί με επικυρωμένο αντίγραφο της σύμβασης του ενεχύρου και η εταιρεία αφενός να σημειώσει το ενέχυρο στο μητρώο των μετόχων έναντι των μετοχών στις οποίες αφορά η ειδοποίηση και αφετέρου να παραδώσει στον ενεχυροδανειστή πιστοποιητικό ότι έγινε η σημείωση του ενεχύρου στο μητρώο. Η εγγραφή της επιβάρυνσης του ενεχύρου στο μητρώο του Εφόρου Εταιρειών παρόλο που δεν είναι υποχρεωτική, εν τούτοις συστήνεται να γίνεται ώστε να πληροφορείται το κοινό και ο κάθε ενδιαφερόμενος ότι οι μετοχικοί τίτλοι είναι ενεχυριασμένοι για προστασία του πιστωτή.
Μπορεί να υπάρξει ταυτόχρονη εγγραφή ενεχύρου σε πιστοποιητικά μετοχών εταιρείας προς όφελος πέραν του ενός πιστωτή, με την ίδια προτεραιότητα και ο Έφορος Εταιρειών εκδίδει πιστοποιητικό στο οποίο αναγράφει την επιβάρυνση και τους δικαιούχους της. Η σύμβαση ενεχύρου χαρτοσημαίνεται και μπορεί να αφορά ολόκληρο τον αριθμό μετοχών εταιρείας ή μέρος τους, αλλά η μη χαρτοσήμανση της σύμβασης δεν επιφέρει την ακυρότητα της.
Η σύμβαση του ενεχύρου καθορίζει το γεγονός που αποτελεί αθέτηση υποχρέωσης από μέρους του ενεχυριαστή και ότι με την επέλευση ή τη συνέχιση του ο ενεχυροδανειστής δικαιούται να ρευστοποιήσει την εξασφάλιση ή να αποκτήσει την κυριότητα της εξασφάλισης ή αν τίθεται σε ισχύ η ρήτρα συμψηφισμού όπου αυτό εφαρμόζεται, όπως είναι η περίπτωση συμφωνίας παροχής χρηματοοικονομικής εξασφάλισης. Ο ενεχυροδανειστής προτού προχωρήσει με την εκποίηση υποχρεούται να ειδοποιήσει γραπτώς τον ενεχυριαστή για την επέλευση του γεγονότος αθέτησης και να τον καλεί να πληρώσει το οφειλόμενο χρέος ή να εκπληρώσει την υπόσχεση που ανέλαβε στο χρόνο που θα καθορίζεται στην ειδοποίηση και ότι σε περίπτωση μη ανταπόκρισης, τότε θα προχωρήσει με την πώληση των ενεχυριασμένων μετοχών. Ο ενεχυροδανειστής όταν προβαίνει σε πώληση των ενεχυριασμένων μετοχών υπέχει καθήκον έναντι του ενεχυριαστή, κατά το δίκαιο της επιείκειας, να ενεργήσει με καλή πίστη και να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή τιμή.
Η εξασφάλιση εκτίμησης της αξίας των μετοχών ενδείκνυται προτού ο δανειστής προχωρήσει με την πώληση τους, καθώς επίσης οφείλει να ενημερώνει τον ενεχυριαστή, αφού μια τέτοια ενέργεια τον διασφαλίζει ότι ενήργησε με την δέουσα επιμέλεια και προσοχή, ότι μεταχειρίστηκε δίκαια τον ενεχυριαστή και ότι προέβηκε σε όλα τα απαραίτητα διαβήματα για να εξασφαλίσει αυτή την τιμή. Ο ενεχυροδανειστής θεωρείται με αυτό τον τρόπο ότι εκπλήρωσε το καθήκον επιμέλειας έναντι του ενεχυριαστή και απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη ή υποχρέωση προς αυτόν. Όπου δεν είναι δυνατή η πώληση ενεχυριασμένων μετοχών χωρίς διάταγμα του δικαστηρίου, απαιτείται η εξασφάλιση διατάγματος πώλησης τους. Ρητά αναφέρεται στον νόμο ότι αν δεν υπάρχει ρήτρα για το αντίθετο, ο ενεχυροδανειστής έχει τα ίδια δικαιώματα και μέσα θεραπείας για το ενέχυρο έναντι τρίτων, τα οποία θα είχε ο ενεχυριαστής αν δεν υπήρχε η σύμβαση του ενεχύρου. Κάθε πληρωμή δε που έγινε στον ενεχυροδανειστή από τρίτους για το ενέχυρο αυτό, είναι έγκυρη και αποτελεσματική ωσάν να γινόταν στον ίδιο τον ενεχυριαστή.
Ανεξάρτητα από την ενεχυρίαση των μετοχών, ενόσω δεν έχει επέλθει γεγονός αθέτησης που να συνεχίζεται, ο ενεχυριαστής δικαιούται να ασκεί όλα τα δικαιώματα ψήφου και τις εξουσίες που απορρέουν από την κυριότητα τους, περιλαμβανομένου του δικαιώματος να λαμβάνει μερίσματα και τις αυξήσεις των ενεχυριασμένων μετοχών, εκτός από το δικαίωμα πώλησης, μεταβίβασης, εκχώρησης, επιβάρυνσης, ενεχυρίασης ή οποιασδήποτε επιβάρυνσης αυτών. Νοείται ότι ο ενεχυριαστής δεν δικαιούται να υπερψηφίσει ψήφισμα που θα έχει σαν συνέπεια τον επηρεασμό των δικαιωμάτων του ενεχυροδανειστή ή που θα είναι σε ασυνέπεια με τους όρους της σύμβασης ενεχύρου. Εάν και εφόσον επέλθει γεγονός αθέτησης υποχρέωσης που συνεχίζει, συνήθως η σύμβαση ενεχύρου καθορίζει τα δικαιώματα του ενεχυροδανειστή, όπως είναι το δικαίωμα ψήφου, είσπραξης μερισμάτων, πώλησης των μετοχών, απαλλαγής από ευθύνη για την πώληση και το χρόνο πώληση τους, καθώς επίσης τη διάθεση του προϊόντος πώλησης, πρώτα για κάλυψη των εξόδων της πώλησης, ακολούθως της πληρωμής της εξασφαλισμένης υποχρέωσης και εάν υπάρξει περίσσευμα καταβάλλεται στον ενεχυριαστή.
* Δικηγόρος στη Λάρνακα
