Είναι θεωρώ γνωστό ένα βίντεο με ρεπορτάζ του BBC ημερομηνίας 19/7/1974, όπου ο δημοσιογράφος επί τόπου, εντός της θάλασσας, παρουσιάζει το ρεπορτάζ του on camera, όπου πίσω του φαίνεται ο τεράστιος τουρκικός στόλος ο οποίος όπως ο ίδιος ο δημοσιογράφος μαρτυρεί, εδώ και μέρες ετοιμάζεται για την τουρκική εισβολή.

Το ρεπορτάζ αυτό, ανάμεσα σε άλλα, είναι αδιάψευστος μάρτυρας της ήδη προκαθορισμένης απόφασης για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο μετά και το πραξικόπημα της χούντας των Αθηνών εναντίον του Μακαρίου και της κυβέρνησης του στις 15/7/1974.

Ως εκ τούτου, ομιλία του Μακάριου στις 19/7/1974 στον ΟΗΕ ήταν επί της ουσίας μια ολοκληρωτικά  απρόσφορη απόπειρα για τα πάντα και προφανώς και προς αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, η οποία όμως δυστυχώς αποτέλεσε προϊόν κατάχρησης και εκμετάλλευσης της από την τουρκική πλευρά έκτοτε.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει μετά βεβαιότητας αν η ομιλία αυτή γράφτηκε από τον ίδιο τον Μακάριο ή αν του δόθηκε αυτούσια με απώτερο στόχο αυτή την εκμετάλλευση της, όπως ήδη έχω αναφέρει, ώστε να δοθεί νομική κάλυψη στην από πολλά χρόνια προσχεδιασμένη εισβολή από το τουρκικό ΓΕΣ, κάτι που δεν υπήρχε το καλοκαίρι του 1964, όταν η εισβολή αποτράπηκε μόνο μετά την αυστηρή και απόλυτη επιστολή που απέστειλε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζόνσον στο Τούρκο Πρωθυπουργό, Ινονού στις 5/6/1964

Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν έχει το αλάθητο και όλοι κρίνονται και όλοι κρινόμαστε.

 Τα λόγια του Μακάριου στην ομιλία του 19/7/1974 στον ΟΗΕ:

 

«Καλώ τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να τεθεί ένα τέλος στην αφύσικη αυτή κατάσταση που δημιουργήθηκε με το πραξικόπημα των Αθηνών. Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει χρήση όλων των τρόπων και μέσων που διαθέτει, ώστε να αποκατασταθούν χωρίς καθυστέρηση η συνταγματική τάξη και τα

δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου.

Όπως ανέφερα ήδη, τα γεγονότα της Κύπρου δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων. Αφορούν και επηρεάζουν και τους τουρκοκυπρίους. Το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας αποτελεί εισβολή, και οι συνέπειές του πλήττουν ολόκληρο τον κυπριακό λαό, Έλληνες και Τούρκους.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εγκαταστήσει μία ειρηνευτική δύναμη στην Κύπρο. Η παρουσία της δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική υπό συνθήκες πραξικοπήματος. Το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να καλέσει το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς να αποσύρει τους Έλληνες αξιωματικούς που υπηρετούν στην κυπριακή εθνοφρουρά, και να θέσει τέλος στην εισβολή τους

στην Κύπρο. »

Συνθήκη Εγγυήσεως άρθρο 4 :

«Άρθρο ΙV

Εν περιπτώσει παραβιάσεως των διατάξεων της παρούσης συνθήκης, η Ελλάς, η Τουρκία και το Ηνωμένον Βασίλειον αναλαμβάνουσι την υποχρέωσιν όπως διαβουλεύονται μετ΄αλλήλων όσον αφορά τας παραστάσεις ή τα μέτρα, τα αναγκαία δια την διασφάλισιν της τηρήσεως των εν λόγω διατάξεων.

Εφ΄όσον κοινή ή συντονισμένη ενέργεια δεν ήθελεν αποδειχθεί δυνατή, έκαστη των τριών εγγυητριών δυνάμεων επιφυλάσσει εαυτή το δικαίωμα όπως ενεργήση, με μόνον σκοπόν την επαναφοράν της δια της παρούσης συνθήκης δημιουργηθείσης κατάστασης»

Σύμφωνα με γνωμοδότηση  του Νομικού Τμήματος του ΟΗΕ (12/5/1959)

«ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Επί τη βάσει των ανωτέρω υποβάλλεται η γνώμη (it is submitted), ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως θα αποτελεί μιαν ισχυράν διεθνή πράξιν, όταν θα τεθή εν πλήρη ισχύι.

«Εν τούτοις, εν τη παρούση καταστάσει αναπτύξεως του διεθνούς δικαίου, το άρθρον 3 (σ.σ. 4 του ελληνικού κειμένου) της Συνθήκης δεν δύναται λογικώς να ερμηνευθεί ως παρέχον εις τους εγγυητάς απόλυτον δικαίωμα επεμβάσεως δια της χρήσεως ενόπλου δυνάμεως, εις περίπτωσιν παραβιάσεως των διατάξεων της Συνθήκης.

Τοιαύτη χρήσις βίας δικαιολογείται μόνον εις περίπτωσιν αυτοάμυνης ή υπό την εξουσία των Ην. Εθνών ή επί τη προσκλήσει του Κυπριακού Κράτους. »

Πολύ σημαντική επίσης και η γνωμοδότηση του Frank Soskice (1/11/1963 πρώην Γενικού Εισαγγελέα του ΗΒ ο οποίος συμμετείχε στις δίκες της Νυρεμβέργης κατά των ναζί.

«Εν όψει των παραπάνω σκέψεων θα παραθέσω με συνοπτική μορφή ερωτήσεων αυτά που αντιλαμβάνομαι ότι ερωτήθηκα και τις απαντήσεις που νομίζω ότι πρέπει να δοθούν:

1. Δίνει η Συνθήκη Εγγύησης το δικαίωμα επέμβασης στην περίπτωση αναθεώρησης των άρθρων 123 και 173 του Συντάγματος; (σσ αναφέρεται στα 13 σημεία του Μακάριου)

Ναι, αν οι αναθεωρήσεις γίνουν χωρίς γενική συμφωνία αλλά μόνον αν οι αναθεωρήσεις στην ουσία διαταράσσουν την προστασία που παρέχεται στην τουρκική μειονότητα. Η μη επακριβής συμμόρφωση στα άρθρα αυτά δε δίνει τέτοιο δικαίωμα.

2. Η Συνθήκη Εγγύησης μόνη της ή μαζί με τις άλλες Συνθήκες συνιστά ή αποτελεί μέρος μιας τοπικής διευθετήσεως όπως αυτή που προβλέπεται στο άρθρο 52 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών; Ναι

3. Οι λέξεις «να αναλάβουν δράση» που περιέχονται στο άρθρο IV της Συνθήκης Εγγυήσεων στις περιστάσεις που έχουν προκύψει νομιμοποιούν την Τουρκία να αναλάβει μονομερή στρατιωτική δράση χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας; ΟΧΙ, και το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν μπορεί να εγκρίνει τέτοια επέμβαση εκτός εάν η Τουρκία μπορέσει να αποδείξει ότι έκανε γνήσιες προσπάθειες να εξασφαλίσει συντονισμένη δράση με τις άλλες εγγυητριες δυνάμεις της Συνθήκης.

4. Οι δυσκολίες που εγείρονται σε σχέση με την εφαρμογή των προνοιών του Συντάγματος οι οποιές προσφέρουν προστασία στην τουρκική μειονότητα και ιδιαίτερα τα άρθρα 123 και 173 νομιμοποιουν την Τουρκία σύμφωνα με την αρχή «rebus sic standibus» να αποσυρθεί μονομερώς από τη Συνθήκη και να απαρνηθεί τις υποχρεώσεις που αυτή επιβάλλει; ΟΧΙ»

Στρατιωτική επέμβαση μπορεί να γίνει μόνο με την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας και αφού αποδείξει ότι έκανε γνήσιες προσπάθειες να εξασφαλίσει συντονισμένη δράση με τις άλλες εγγυήτριες δυνάμεις,

Ο Μακάριος όπως ο ίδιος λέει, ζητά την συνδρομή του Συμβουλίου Ασφαλείας για να αντιμετωπιστεί η εισβολή της χούντας των Αθηνών που κινείται κατά των Ελλήνων αλλά και των Τούρκων, συντονισμός μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να γίνει εκ των πραγμάτων και το στρατιωτικό τμήμα του ΟΗΕ είναι ανήμπορο να παρέμβει σε αντίθεση με το 1964.

Ξεκάθαρα η δική μου και νομική άποψη, είναι ότι σε καμιά απολύτως περίπτωση δεν υπήρχε δικαίωμα στρατιωτικής εισβολής, αφού ανάμεσα σε άλλα, ψήφισμα του ΟΗΕ δεν υπήρχε προς αυτό, επίσης δεν υπήρξε συντονισμός/εμπλοκή της Αγγλίας παρά την υποχρέωση της από την Συνθήκη και ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και προφανώς δεν υπήρξε πρόσκληση προς την Τουρκία.

Παρ’ όλ’ αυτά  ο τουρκικός προπαγανδιστικός μηχανισμός έχει ως προμετωπίδα την εν λόγω ομιλία και αυτό βαρύνει αυτόν που την εκφώνησε.

Η Ιστορία πρέπει να μας διδάσκει φτάνει όμως και εμείς να θέλουμε να διδαχτούμε!

*Δικηγόρος